حد ابراز علاقه زوجین در حضور فرزندان
حد ابراز علاقه زوجین در حضور فرزندان
http:/
حد ابراز علاقه زوجین در حضور فرزندان
http:/
عوامل موفقیت زوجین
http:/
مقام معظم رهبری می فرمایند: مهمترین کار برای زن، این است که زندگی را سر پا نگه دارد. یک عنصر کارگر داریم و آن مرد است; یک عنصر نگهبان داریم، او زن است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به نقل از گوهرشادنیوز، مرد در کشاکش زندگی مردانه خود، احتیاج به لحظه هایی برای آرامش دارد. اما اینکه آن لحظه آرامش کجاست؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت; همان زمانی است که او در محیط سرشار از عشق و محبت خانوادگی خویش قرار می گیرد. وقتی که با همسر خود مواجه می شود و با او احساس یگانگی می کند.
اما زنان نیز در گشایش زندگی زنانه خود، با بحران ها و تلاطم مواجه هستند، چه آن زنی که در محیط بیرون از خانه مشغول تلاش و فعالیت است و چه آنانی که علاوه بر کار خانه داری، با حضور اجتماعی خود به فعالیت های اجتماعی، سیاسی و گاه شغلی می باشد.
زن مدیر خانواده است
وظایف زنان در داخل خانه، زحمت و اهمیتش کمتر از وظایف بیرونی نیست; بلکه بیشر هم هست. زنان برای اینکه این محیط را[محیط خانه]ادراره کنند، به تلاش و کوشش احتیاج دارند; چون مدیر خانواده آنها هستند[1]
زن در خانواده عنصری محور است, اما این طور نیست که مرد در خانواده وظیفه و مسئولیت و نقشی نداشته باشند. مرد های بی خیال، بی عاطفه، مردهای عیاش،مردهای قدرنشناس زحمات زن خانه، اینها به محیط خانه لطمه می زنند. ..
. http:/
http:/
لاب فضای مجازی در راه است
تاریخ انتشار : جمعه ۲ بهمن ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۳۴
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بابیان اینکه بشر سه انقلاب تمدنی (کشاورزی، صنعتی و اطلاعاتی) را پشت سر گذاشته است، گفت: انقلاب چهارم که متفاوت با سه انقلاب قبلی به شمار می رود انقلاب فضای مجازی خواهد بود.
به گزارش ایرنا, مرتضی موسویان روز جمعه با بیان این مطلب افزود: برای مثال در موضوع شبیه سازی حواس، افق محتمل این است که در سال ٢٠٣٠ این شبیه سازی ١٠٠ درصد اتفاق بیفتد؛ یعنی هر شخص با داشتن یک آواتار (نمایه شبیه سازی در دنیای مجازی) می تواند زندگی کند.
مشاور وزیر ارشاد در ادامه تصریح کرد که سواد رسانه ای، دیگر قدرت استفاده از فناوری نیست بلکه قابلیت استفاده از اطلاعات و تبدیل آن به دانش است.
به گفته رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فراهنگ و ارشاد اسلامی، در واقع تکنولوژی روز به روز ساده تر شده و نیاز به آموزش دیگر نیست.
موسویان اظهار داشت: در حقیقت آنچه در حال تکوین است بسیار متفاوت با بحث های روز خواهد بود.
وی یادآورشد: براساس نتایج پژوهشی در افق چشم انداز ۱۴۰۴ با توجه به روندها و فراروندهایی که احساس شده می توانیم پیش بینی کنیم که به هر حال ما در این افق به شبیه سازی این احساس پنج گانه بشر دست پیدا کنیم که البته این در سال ۲۰۳۰ کامل خواهد شد.
مشاور وزیر ارشاد ادامه داد: اما تا آن زمان شاهد این خواهیم بود که به عنوان مثال وقتی یک غذایی را در فضای مجازی تبلیغ می کنند بوی آن را هم بتوانیم احساس کنیم یا بعدا در سال های بعد بتوانیم مزه ای از آن را هم احساس کنیم.
موسویان افزود: این به این معنی است که ما باید برای زمینه های مختلفی که با آن روبرو خواهیم بود برنامه داشته باشیم و برای آن سناریوهای خاصی را طراحی و بنویسیم.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد خاطرنشان کرد که این مرکز این کار را شروع کرده و به دنبال آن بحث آینده پژوهی را در دستور کار خود داده است.
خدایا!بارالها!بقیه زمان فرج را به امام خامنه ای و دل پرخونش از خواص بی بصیرت ببخش.
هشتگ چیست و نحوه استفاده از آن چگونه است؟
علامت # ( هشتگ ) در میان انگلیسی زبانها، یک علامت جدید نیست. این علامت که Number Sign نامیده میشد و میشود، خصوصاً در میان آمریکاییها، به عنوان جایگزین «عدد» به کار میرود. به عنوان مثال نفر اول را با ۱ # نشان میدهند و میخوانند: Number One این علامت راه خود را به داخل صفحه کلید تلفنها هم باز کرد و در آنجا معمولاً Hash خوانده میشد (خصوصاً برای کسانی که خارج از آمریکا بودند و این علامت را علامت اعداد نمیدانستند). حتی به کلیدی که این علامت روی آن ترسیم شده بود، Hash Key میگفتند.
در شبکه های اجتماعی کاربران با استفاده از هشتگ، به تعریف موضوع و طبقهبندی مطالب می پردازند.
در فرهنگ نگارش در شبکههای اجتماعی، از هشتگ میتوان قبل از جمله، در میانهی جمله و یا پس از جمله، به صورت چسبیده به یک کلمه استفاده کرد. هشتگ را نمیتوان برای بیش از یک کلمه به کار برد. به خاطر همین در زبان انگلیسی اگر بخواهند برای یک جمله هشتگ بسازند، همه کلمات را به هم وصل میکنند. مانند: #freeiraniansoldiers که توسط ایرانیها در دوران گروگانگیری مرزبانان رواج یافته بود. در فارسی هم معمولاً از علامتUnderline، برای به هم وصل کردن کلمات استفاده میشود مانند #هشتگ_چیست
استفاده از هشتگ باعث میشود که مطالب تولید شده توسط کاربران، در جستجوها سادهتر یافته شود.
اینهمه آب که جاریست نه اقیانوس است
عرق شرم زمین است که سرباز کم است.
سبب غیبت ما هستیم.خدایا ما را اهل ظهور کن.
حضرت آیتالله خامنهای یکی از ابعاد مهم حقالناس در انتخابات را «پذیرش نتیجهی قانونی انتخابات» میدانند.
اهمیت رفتار نمایندگان از زبان امام خامنه ای مد ظله العالی
اهمیت رفتار نمایندگان از زبان امام خامنه ای مد ظله العالی
دفاع حضرت آقا از بچه حزب اللهی ها
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دست اندرکاران انتخابات:
تبیین الزامات رقابت سالم/ لزوم رعایت مرّ قانون و اهانت نکردن به نهادهای قانونی در انتخابات/ مسئولان در صورت نقض عهد طرف مقابل در اجرای برجام مقابله به مثل کنند/ پاسداران عزیز در برابر تجاوز تفنگداران امریکا هویت و قدرت ایران را نشان دادند
حضرت آیت الله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح 30 دی (چهارشنبه) در دیدار دست اندرکاران انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان با تشریح آداب و عناصر تضمین کننده «رقابت سالم در انتخابات»، ملت و جمهوری اسلامی ایران را برنده پرافتخار برگزاری یک «مسابقه ملی و قوی» در عرصه انتخابات خواندند و با بیان نکات مهمی درباره اجرای برجام خطاب به مسئولان افزودند: امریکا، همان امریکای قدیمی است، مراقب خدعه هایش در اجرای همین نتایج مذاکرات هسته ای باشید.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در پاسخ به نامه رئیسجمهور:
همین اندازه دستاورد بر اثر مقاومت بهدست آمده است/ لازمه گشایش در معیشت مردم تلاش بیوقفه در جهت اقتصاد مقاومتی است
حضرت آیت الله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پاسخ به نامه آقای روحانی رئیسجمهور در خصوص سرانجام مذاکرات هستهای، با ابراز خرسندی از نتیجه دادن مقاومت ملت ایران در برابر تحریمهای ظالمانه و عقب نشینی طرفهای مقابل در اثر تلاش دانشمندان هستهای و کوششهای همه دست اندرکاران مذاکرات، بر پنج نکته مهم خطاب به رئیسجمهور تأکید کردند.
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای دکتر روحانی
ریاست محترم جمهوری
با سلام و تحیت،
خرسندی خود را از اینکه مقاومت ملت بزرگ ایران در برابر تحریمهای ظالمانه و تلاش دانشمندان هستهئی در پیشبرد این صنعت مهم و کوشش خستگی ناپذیر مذاکرهکنندگان، سرانجام طرفهای مقابل را که برخی از آنان به دشمنی با ملت ایران شهرهاند، وادار به عقبنشینی و رفع بخشی از آن تحریمهای زورگویانه کرد، ابراز میدارم و از جنابعالی و هیئت مذاکره و شخص وزیر محترم و همهی دستاندرکاران تشکر میکنم. عجالتاً نظر جنابعالی را معطوف میدارم به اینکه:
اولاً: مراقبت شود که طرف مقابل تعهدات خود را بهطور کامل انجام دهد. اظهارات برخی از سیاستمداران امریکائی در این دو سه روز کاملاً موجب بدگمانی است.
ثانیاً: به همهی مسئولان دولتی تذکر داده شود که حلّ مشکلات اقتصادی کشور در گرو تلاش بیوقفه و خردمندانه در همهی بخشها در جهت اقتصاد مقاومتی است و رفع تحریمها به تنهائی برای گشایش در اقتصاد کشور و معیشت مردم کافی نیست.
ثالثاً: در تبلیغات توجه شود که در برابر آنچه در این معامله به دست آمده، هزینههای سنگینی پرداخت شده است. نوشتهها و گفتههائی که سعی میکنند این حقیقت را نادیده گرفته و خود را ممنون طرف غربی وانمود کنند با افکار عمومی ملت، صادقانه رفتار نمیکنند.
رابعاً: همین اندازه دستاورد نیز در برابر جبههی استکبار و زورگو، بر اثر مقاومت و ایستادگی به دست آمده است. این را باید همهی ما درسی بزرگ برای همهی قضایا و حوادث در جمهوری اسلامی بدانیم.
خامساً: بار دیگر تأکید میکنم که از خدعه و نقض عهد دولتهای مستکبر بویژه امریکا در این مسأله و دیگر مسائل غفلت نشود.
موفقیت جنابعالی و دیگر مسئولان کشور را از خداوند متعال مسألت میکنم.
سیّدعلی خامنهای
۲۹ دی ۹۴
جمعه 25 دی 1394 - 14:03:22 | کد مطلب: 321618
http:/
یکا:
دوست ندارم اسارت نیروهایمان را ببینم| آنها میدانستند نباید وارد آبهای ایران شوند
ایران > سیاستخارجی - همشهریآنلاین:
وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد که ورود قایقهای این کشور به آبهای ایران به دلیل اختلال در سیستم جهتیابی بوده است.
ایسنا به نقل از روزنامه نیویورک تایمز نوشت: اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا در اطلاعیهای رسمی اعلام کرد: ورود قایقهای آمریکایی با 10 تفنگدار به آبهای ایران در خلیج فارس در نزدیکی جزیره فارسی به دلیل جهتیابی ناصحیح بوده است.
کارتر ادامه داد: تفنگداران این دو قایق به مقامات ارشد خود گزارشی از نقص سیستم جهتیابی گزارش نکرده بودند. موضوع به این صورت بوده که زمانی که آنها سعی در تعمیر سیستم جهتیابی قایقها بودهاند با نیروهای سپاه پاسداران روبهرو شدند.
کارتر البته دلیل اصلی بروز نقص در سیستم جهتیابی این قایقها را توضیح نداد.
او گفت: هم اکنون در حال کسب اطلاعات لازم از تفنگداران برای مشخص شدن احتمال وجود دلایل دیگری برای ورود قایقها به آبهای ایران هستیم.
وزیر دفاع آمریکا تأکید کرد که تفنگداران آمریکایی از این موضوع که نباید به آبهای ایران وارد شوند، کاملاً آگاه بودهاند.
کارتر در مورد تصویر منتشر شده از تفنگدار آمریکایی توسط تلویزیون ایران که در حال معذرتخواهی به دلیل ورود به آبهای ایران است، گفت: البته که من دوست ندارم اسارت نیروهای خودی را از سوی نیروهای نظامی خارجی ببینم.
اللهم عجل لویک الفرج و اجعلنا من خیر اعوانه و انصاره و المستشهدین بین یدیه.
چه بد عادت کرده ایم بدون او زندگی می کنیم.
الهم عجل لولیک الفرج
پیدا بودن حجم مو
رژیم سعودی با گذشت ۱۰ ماه از جنگ یمن نتوانسته دستاوردی خاصی داشته باشد به بمباران بیمارستان ها و مراکز غیر نظامی روی آورده است.
به گزارش نامه نیوز، شبکه روسیا الیوم در مطلبی با اشاره به حملات ددمنشانه سعودی ها به یمن نوشته است: کارخانه ها و بیمارستان ها در یمن به اهدافی برای نیروهای ائتلاف(تحت سرکردگی سعودی ها) تبدیل شده است.
این در حالی است که سعودی ها همه مراکزی که احتمال می دادند سلاح در آن انبار شده باشد را هدف قرار دادند. پس از سه ماه از شروع عملیات ائتلاف تحت رهبری سعودی ها، احمد عسیری سخنگوی این ائتلاف اعلام کرده بود که ۸۰ درصد از توان موشکی یمنی ها را نابود کرده، اما اخیرا اعلام کرد که این اطلاعات دقیق نبوده است.
اهداف جنگنده های سعودی در هفته های گذشته جنبه انتقام جویانه داشته است و ربطی به اهداف نظامی ندارد.
بانک اهداف این جنگنده ها را کارخانه های نوشابه سازی در صنعا و الحدیده و کارخانه های لبنیات سازی و مدارس تشکیل می دهند. اخیراً بیمارستان ها در صعده، البیضاء و تعز و عمران هدف قرار گرفته اند.
سعودی ها بر این باور بودند که عملیات نظامی بیش از شش ماه به طول نیانجامد اما با گذشت ۱۰ ماه همچنان یمنی ها، سعودی ها را به چالش کشیده اند. یمنی ها موفق به حفظ موشک های بالستیک خود شده اند و آنها را به مناطق ناشناخته خارج از شهرها منتقل کرده اند.
روسیا الیوم گزارش داد: یمنی ها روزانه نوار مرزی را عرصه تاخت و تاز خود قرار داده اند و توان خود را به رخ دشمن کشیده اند. آنها با وجود محاصره زمینی، هوایی و دریایی ضد یمن موفق به دست یابی به سلاح شده اند.
این رسانه اعلام کرد: با گذشت چند هفته از آرامش شکننده پس از تشدید اختلافات میان تهران و ریاض، شاهد حملات گسترده جنگنده های سعودی هستیم و اماکنی هدف قرار می گیرد که نظامی نیست. روند اوضاع به گونه ای است که نگرانی درباره شکست تلاش های اسماعیل ولد الشیخ فرستاده سازمان ملل در امور یمن را افزایش داده است.
وزیر امور خارجه سوئد خواستار آغاز تحقیق درباره اقدام رژیم صهیونیستی در اعدام میدانی فلسطینیان شد.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری دانشجو، براساس اخباری که خبرگزاری دولتی سوئد، «تی تی» منتشر کرد، مارگارت والشتروم، وزیر امور خارجه سوئد در جریان نشستی در پارلمان سوئد اعلام کرد ضروری است که تحقیقات اولیه و عینی در خصوص چگونگی کشته شدن فلسطینیانی که اعدام میدانی شدهاند صورت گیرد تا حقیقت آشکار شود و بتوانیم بگوییم عدالت و مجازات وجود دارد.
وزیر خارجه سوئد پیشتر گفته بود رژیم صهیونیستی فلسطینیانی را که عملیات فردی انجام میدهند، بدون دادگاه اعدام میدانی میکند. سوئد حدود یک ماه قبل با رأی پارلمانش، کشور مستقل فلسطین را در مرزهای سال ۱۹۶۷ به رسمیت شناخت.
در پانزدهمین شماره خط حزبالله مطرح شد؛
دام موریانه در انتخابات
خط حزبالله با گزارشی دربارهی چشم طمع آمریکاییها برای انتخابات ۹۴ بر روی سایت KHAMENEI.IR قرار گرفت.
پانزدهمین شمارهی هفتهنامهی خبری- تبیینی خط حزبالله همچنین در گزارشی از نسبت اقدامات اخیر آل سعود با نقشه شیطان بزرگ در منطقه سخن گفته است.
در این شماره روایتی اختصاصی از پاسخ رهبر انقلاب به سوال فرزند شهیدی منتشر شده است که از معظم له سوالی دربارهی برعهده گرفتن مسئولیت اجرایی یا کار فرهنگی پرسیدهاند.
خط حزبالله، شمارهی پانزدهم خود را به روح پرفتوح شهیدان خانواده جنیدی تقدیم میکند.
همچنین از این شماره تا انتخابات مجلس، صفحه سوم خط حزب الله هر هفته به انتشار مطالب انتخاباتی خواهد پرداخت.
نسخهی PDF نشریه در سه نسخهی تابلو اعلانات، A4 جهت مطالعه و A3 جهت چاپ برای چاپ و تکثیر بر روی سایت KHAMENEI.IR قرار گرفته است و عموم امت حزبالله میتوانند آن را چاپ و در محافل انقلابی، نمازهای جمعه، هیئتهای مذهبی و پایگاههای بسیج توزیع کنند. برای دسترسی به آرشیو نشریه هم میتوانید به اینجا مراجعه کنید.
http:/
http:/
از زبان امام خا منه ای
نکاتی درباره اتخابات از زبان امام خا منه ای
متن شایعه
“پدیدار شدن آیات قران کریم روی پوست بدن یک نوزاد داغستانی این روزها به بحث داغ رسانه های روسیه و کشورهای قفقاز تبدیل شده است تا جایی که رئیس جمهوری داغستان – موخو علی اف – نیز به منزل این کودک و والدین او رفته است.
به گزارش البرز مادر این نوزاد می گوید هر دوشنبه و جمعه کودکش دچار تب ۴۰ درجه ای می شود و پس از ان آیاتی از کلام الله مجید روی پوست او نقش می بندد و در مدت سه روز هم دیگر اثری از آن نوشته ها باقی نمی ماند
خانواده یعقوبو نام کودکشان را “علی” گذاشته اند. والدین نوزاد می گویند قصد نداشتند به مردم در این باره چیزی بگویند تا زمانی که بر روی بدن کودک جمله “حدیث مرا به مردم نشان دهید” بوجود آمد و انها از تصمیم خود منصرف شدند.
خانم یعقوبو می گوید: علی فرزند دوم ماست. برای دخترم این مسئله پیش نیامده بود".
پاسخ شایعه
1. خداوند در مورد قرآن می فرماید : و جز پاکان نمی توانند آن را لمس کنند.
“آیه 79 سوراه واقعه”
2. مسّ نمودن خطّ قرآن، یعنی رساندن جایی از بدن به خطّ قرآن، برای كسی كه وضو ندارد حرام است.
ولو کودک باشد ، اما موجب بی احترامی به آن شود .
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=136551
3. آشکار شدن آیات قرآن در ران کودک ، معجزه یا کرامت نیست !
بلکه حقه بازی و نیرنگ است، که احیانا توسط ساحرین و یا برخی روشهای مدرن روی داده باشد.
http://islamqt.com/fa/show-article.php?aid=655
4. زیرا بنا بر موارد بالا حرمت آیات قرآن مانع از این است که پروردگاری که خود تاکید بر قداست آیاتش دارد ، آنها را در موضعی که فاقد طهارت بوده (ران انسان عورت او محسوب می شود) و حتی نجس هم می شود، درج کند تا به آن بی احترامی شود .
“همان منبع”
5. خداوند برای اثبات الهی بودن قرآن اعجاز مختلفی در آن قرار داده و نیازی ندارد کودکی را آزار داده یا به آیات آن اهانت شود .
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=255949
6. لذا این ماجرا جهت کسب منافع دنیوی این عده ، طراحی و اجرا شده است و در این موارد نباید موضوع را کرامت دانست ، بلکه باید به کارشناسان دینی مراجعه و مطلب را با منابع دینی مطابقت داد .
حق جو و حق طلب باشیم
لینک مطلب جهت انتشار: http://shayeaat.ir/post/259
به گزارش مشرق، انتخابات مجلس و خبرگان در راه است و طبق معمول هر ساله بازار ثبت نام نامزدها داغ است. در هیاهوی ثبت نام چهره های سرشناس جناحهای مختلف، داوطلبهای عجیبو غریب باز هم از حاشیههای جالب و خنده دار انتخابات امسال به شمار میروند. داوطلبانی که گاه اصلا صلاحیت ورود به مجلس خبرگان و شورای اسلامی را ندارند. ایتالله جنتی، دبیر شورای نگهبان و عضو مجلس خبرگان در همایش سراسری ائمه جمعه نسبت به این قضیه اعتراض کرده و گفتند: «برخی از این کسانی که برای انتخابات ثبت نام کردند براساس نتیجه برخی استعلامات، مشخص شده قمار باز و مشروب خوار هستند.»
حامل غیرمجاز سلاح در بین داوطلبهای مجلس!
در میان داوطلبهای نمایندگی مجلس، شیراز با یک داوطلب عجیبوغریب روبهرو بود. گفته می شود در میان افراد تایید شده، پاسور فروش و حامل غیرمجاز سلاح نیز به چشم می خورد!
دختری که با مادرش برای ثبت نام خبرگان آمد!
یکی از نامزدهای خبرنگان ترجیح داد که با مادرش در وزارت کشور حاضر شود. این دختر جوان متولد ۱۳۶۷ بود که همراه مادرش برای ثبت نام به وزارت کشور آمده بود. او که دکترای ادبیات عرب داشت، گفت می خواهد برای احقاق حقوق زنان وارد انتخابات شود. این دختر جوان گلایه ای هم داشت و می گفت: «چرا برای انتخابات مجلس شورای اسلامی شرط سنی گذاشته اند؟» این دختر که به دلیل شرایط سنی نمی توانست در انتخابات مجلس ثبت نام کند در انتخابات خبرگان ثبت نام کرد!
خلبانی که برای نجات رفسجان آمد!
خانم خلبان کرمانی هم از پدیدههای انتخابات امسال بود که برای نجات رفسنجان قصد کاندیداتوری داشت. این داوطلب خلبان که گفت عشقش پرواز است برای رفع محرومیت ها و نابرابری ها در رفسنجان احساس تکلیف کرده بود و گفت: به دلیل مشکلات مردم رفسنجان کاندیدا شدم.
داوطلب غیر معمم نمایندگی مجلس خبرگان
یکی از داوطلبان هم که بدلیل ظاهرش گمان می شد کاندیدای مجلس است، گفت من می خواهم در انتخابات خبرگان ثبت نام کنم. وی که ادعا می کرد کارشناس ارشد محیط زیست است در پاسخ به این سوال که چگونه می خواهید داوطلب خبرگان شوید؟ گفت: در آزمون اجتهاد شرکت می کنم. البته این کاندیدای غیر معمم قبلا در انتخابات مجلس هم شرکت کرده که رد صلاحیت شده بود و حال بخت خود را در انتخاباتی دیگر می خواست بیازماید.
قول اصلاح طلبان به یک کاندیدای زن
یکی دیگر از عجایب داوطلبهای نمایندگی مجلس خانمی بود که میگفت هدفش از شرکت در انتخابات مجلس تغییر چهره مردانه مجلس است! او گفت که اصلاح طلب است چراکه اصلاح طلبان قول داده اند ۱۰ کرسی مجلس را به ما خانم ها بدهند! این خانم داوطلب حوزه انتخابیه لرستان بود.
داوطلبی که به «سانتیمانتال» معروف شد
شاید بتوان گفت این خانم بیشتر از تمام داوطلبان مورد توجه رسانهها قرار گرفته است. ظاهر این خانم از حاشیه های اولین روز ثبت نام انتخابات مجلس دهم بود. جالب اینجاست که این فرد گفته بود با همین تیپ وارد مجلس خواهم شد.
نامنویسی مدعی کشف اختلاس۳ هزار میلیاردی
از نکات جالب انتخابات مجلس امسال، حضور فردی بود که ادعا می کرد بازرس بوده و گروهی که در آن حضور داشته اختلاس ۳ هزار میلیاردی در بانک صادرات را کشف کرده اند!
چون بیکار بودم ثبتنام کردم
جوانی ۳۰ ساله نیز که خود را نماینده دهه شصتی ها می نامید، درباره دلیل ثبتنام خود می گفت: «چون بیکار بودم برای انتخابات مجلس ثبتنام کردم. انسانی معمولی هستم و تلاش دارم خلاء دهه شصتی ها را پر کنم.»
به خاطر اراده قویام ثبتنام کردم
خانمی ۳۳ ساله کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی که عنوان میکرد به خاطر اراده قوی اش در انتخابات ثبتنام کرده، میگفت: «دوست داشتم در انتخابات شرکت کنم اما دوستانم هم من را خیلی تشویق به این کار کردند و به همین دلیل برای کاندیداتوری مجلس ثبتنام کردم.»
رهبر انقلاب حضرت امام خا منه ای (مدظله العالی) در دیدار هزاران نفر از مردم قم به مناسبت 19 دی: همه در انتخابات شرکت کنند؛ حتی کسانی که نظام را قبول ندارند برای حفظ اعتبار کشور شرکت کنند.ممکن است کسی بنده را قبول نداشته باشد، اما شرکت کند. انتخابات مال رهبری نیست، برای ایران اسلامی است؛ برای این است که ماندگاری کشور تأمین بشود و کشور در حصار امنیت کامل باقی بماند.
حضرت آیتالله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (شنبه) در دیدار پرشور هزاران نفر از مردم قم، با تجلیل از قیام تاریخساز ۱۹دی ۱۳۵۶ مردم این شهر و تشریح علل و عوامل «ماندگاری انقلاب»، تأکید کردند: در پرتو حضور آگاهانه همگانی، ماندگاری انقلاب، آرامش و سکینهی ملت و پیروزی بر توطئههای دشمنان امکانپذیر خواهد شد.
رهبر انقلاب اسلامی با تجلیل از قیام تاریخی نوزدهم دی سال ۱۳۵۶ مردم قم بر ضد رژیم دیکتاتوری شاه و در حمایت از مرجعیت و روحانیت، از مردم قم به عنوان «پیشروان و پیشرانان انقلاب» یاد کردند و افزودند: سالها مبارزه و بیانات امام خمینی رحمهالله و جایگاه مرجعیت و روحانیت، در مردم زمینههای مساعدی برای مبارزه با رژیم ستمشاهی فراهم کرده بود که قیام ۱۹دی، این مبارزهی حیاتی را کلید زد.
ایشان «شجاعت و بصیرت مردم و احساس تکلیفِ بههنگام برای ورود به میدان»، را عناصر اصلی قیام ۱۹دی خواندند و افزودند: آن قیام تاریخی در دفاع از امام رحمهالله شکل گرفت و حوادث بعد از آن منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.
رهبر انقلاب، پیروزی انقلاب اسلامی در شرایط حاکمیت دیکتاتوری وابسته و مورد حمایت قدرتهای استکباری را از لحاظ محاسبات مادی، غیرممکن و محال خواندند و خاطرنشان کردند: این پیروزی نشاندهندهی وجود سنن الهی یعنی قوانینی در عالم خلقت است که انسانهای مادی از درک آنها عاجزند.
ایشان تأکید کردند: در شرایط کنونی نیز نظام جمهوری اسلامی ایران با جبههی گسترده دشمنان اعم از آمریکا و رژیم صهیونیستی، ایادی و عوامل استکبار و عوامل تکفیری و داعش مواجه است که اگر به لوازم سنت الهی یعنی «ایستادگی، بصیرت و عملِ در لحظهی نیاز»، عمل کنیم قطعاً همانند پیروزی انقلاب اسلامی میتوان بر این جبههی گسترده غلبه کرد.
رهبر انقلاب اسلامی سپس به موضوع علت و چرایی «ماندگاری انقلاب اسلامی» در مقایسه با برخی حوادث مهم تاریخ معاصر ایران و جهان پرداختند.
حضرت آیتالله خامنهای با اشاره به دو حادثهی «نهضت ملی شدن صنعت نفت» و «قیام مشروطیت» گفتند: در نهضت ملی، خواست مردم، یک خواست حداقلی و عبارت از کوتاه شدن دست انگلیس از سرمایهی ملی نفت بود و در قیام مشروطیت نیز خواست مردم، حداقلی، و عبارت از محدود شدن اختیارات و قدرت مطلقهی پادشاه بود.
ایشان افزودند: این دو حادثه با اینکه دارای اهدافی حداقلی بودند و مردم هم در صحنه حضور داشتند شکست خوردند ولی انقلاب اسلامی ایران با آنکه دارای یک هدفِ حداکثری، یعنی استقلال همهجانبه و سرنگونی حکومت پادشاهی و استبدادی بود، به پیروزی رسید و ماندگار شد.
حضرت آیتالله خامنهای تأکید کردند: اگر جوانان به تحلیل درستی از این واقعیت برسند دیگر تلاش برخی برای نشاندن بذر ترس و رعب و ناامیدی در دل مردم به نتیجه نخواهد رسید و راه صحیح آیندهی کشور مشخص خواهد شد.
ایشان همچنین به تغییر مسیر انقلابهای فرانسه و شوروی و از بین رفتن آن انقلابها اشاره و خاطرنشان کردند: انقلاب اسلامی ایران تنها انقلابی است که توانسته است ماندگاری خود را براساس اصول و آرمانهای اولیه حفظ کند.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه اصلیترین هدف مراکز فکر و اندیشه در دنیای استکبار، از بین بردن عناصر ماندگاری انقلاب است، افزودند: تمام تلاش دشمنان در طول سالهای گذشته اعم از جنگ تحمیلی، محاصرهی اقتصادی و تحریمهای گستردهی اخیر، با هدف از بین بردن ماندگاری انقلاب اسلامی بوده است که البته در هر دوره، ابتکارات جدید هم انجام میدهند.
حضرت آیتالله خامنهای، خاطرنشان کردند: آمریکایی ها در سال ۸۸ بهدنبال آن بودند که تجربهی موفق خود در چند کشور را به بهانهی انتخابات در ایران نیز اجرا کنند و با برجستهسازی اقلیتی که رأی نیاورده بود و با حمایت مالی و سیاسی از آنها نتیجهی انتخابات را به هم بزنند اما انقلاب و کودتای رنگی آنها در ایران با حضور مردم، شکست خورد.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به حمایت رئیسجمهور آمریکا از مخالفان نظام و انقلاب در حوادث سال ۸۸، خاطرنشان کردند: دولت آمریکا تا آنجا که توانست از آن حوادث حمایت کرد ولی حضور بهموقع مردم در صحنه، نقشهی آنان را نقش بر آب کرد.
حضرت آیتالله خامنهای، گفتند: آمریکاییها اکنون میگویند دورهی بعد از مذاکرات هستهای، دورهی سختگیری بر ایران است بهگونهای که گویا قبل از این بر ایران سخت نمیگرفتهاند، اما جوانان، مردم و مسئولان آگاهانه، هوشیارانه، امیدوارانه و با مقاومت و توکل بر خدا و تکیه بر نقاط قوت کشور، در مقابل دشمنان میایستند و این، بسیار مهم است.
رهبر انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنانشان، طبیعت انتخابات را دادنِ نفسِ تازه به ملت برشمردند و افزودند: احساس مسئولیتِ مردم که در حضور در انتخابات جلوهگر میشود و دشمن را ناکام میگذارد از عناصر «ماندگاری انقلاب» است.
حضرت آیتالله خامنهای دو مسئله را در انتخابات دارای اهمیت فراوان خواندند: اول؛ «اصل شرکت در انتخابات» و دوم؛ «درست انتخاب کردن و رأی به نامزدهای اصلح».
ایشان با تأکید مجدد برضرورت شرکت همهی واجدان شرایط رأی دادن در انتخابات افزودند: همچون گذشته اصرار داریم که همه، حتی کسانی که نظام را و رهبری را قبول ندارند پای صندوقها بیایند چرا که انتخابات متعلق به ملت، ایران و نظام جمهوری اسلامی است.
حضرت آیتالله خامنهای شرکتِ همگان در انتخابات را موجب پایداری و تقویت نظام اسلامی، استمرار تأمین امنیت کامل، افزایش اعتبار و آبروی ملت در چشم جهانیان و باعث ابهّت جمهوری اسلامی ایران در نزد دشمنان خواندند.
رهبر انقلاب در تبیین اهمیت فراوان رأی دادن به نامزدهای صالح افزودند: آرا و سلایق مختلف، ایراد ندارد، مهم آن است که تلاش و دقت کنیم که انتخاب ما، انتخاب درستی باشد.
ایشان افزودند: اگر این دقت صورت گیرد حتی اگر برخی منتخبان، بعداً مطلوب از آب در نیایند، «تلاش و دقت رأیدهنده برای انتخاب نامزدهای شایسته»، مورد رضایت پروردگار خواهد بود.
حضرت آیتالله خامنهای با اشاره به جایگاه رفیع مجلس شورای اسلامی در عرصهی مسائل داخلی و بینالمللی خاطرنشان کردند: مجلس از زوایای مختلف بهویژه از لحاظ تصویب قوانین، ریلگذاری برای حرکت دولتها، و تجلی ایستادگی ملت اهمیت بینظیری دارد.
ایشان مواضع مجلس کنونی را در مسائل بینالمللی «خوب» برشمردند و افزودند: مجلسی که در قضیهی هستهای و دیگر مسائل مقابل دشمنان بایستد و شجاع، مستقل و آزاد، حرفها و مواضع ملت را بیان کند با مجلسی که در مسائل گوناگون حرفهای دشمن را تکرار میکند، از زمین تا آسمان تفاوت دارد.
رهبر انقلاب، تک تک نمایندگان مجلس را در شکلگیری حرکت و مواضع خانهی ملت، دخیل دانستند و افزودند: بههمین علت، مردم همهی استانها و شهرها، باید در انتخاب نمایندگان خود، کاملاً دقت کنند و در درستی انتخاب، به اطمینان برسند.
حضرت آیتالله خامنهای در همین زمینه افزودند: البته شناخت کاملِ یکایک نامزدها، واقعاً دشوار است اما میتوان با دقت در سوابق و مواضعِ کسانی که فهرستها و لیستهای انتخاباتی را ارائه میکنند، دربارهی لیستها تصمیم گرفت.
رهبر انقلاب اسلامی افزودند: اگر پیشنهاد دهندگانِ لیستها، مؤمن و انقلابی هستند و خط امام را واقعاً قبول دارند میتوان به لیست آنها دربارهی مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان اعتماد کرد اما اگر به انقلاب و دین و استقلال، چندان اهمیتی نمیدهند و دلشان دنبال حرفهای آمریکا و دیگر بیگانگان است، قابل اعتماد نیستند.
حضرت آیتالله خامنهای مجلس خبرگان را نیز بسیار مهم خواندند و یادآور شدند: برخلاف برخی تصورها، مجلس خبرگان برای سالی یکی دو بار جلسه و سخنرانی تشکیل نمیشود بلکه میخواهد روزی که رهبر فعلی در قید حیات نیست، «رهبر» یعنی کلیددارِ حرکت انقلاب را انتخاب کند و این مسئله بسیار مهم است.
ایشان با تأکید بر ضرورت دقت کامل در انتخاب نامزدهای مجلس خبرگان افزودند: بسته به ترکیب خبرگان، آنها ممکن است در هنگام ضرورت، شخصی را به رهبری انتخاب کنند که با توکل به خدا و با شجاعت در مقابل دشمنان بایستد و راه امام را ادامه دهد اما این احتمال نیز وجود دارد که فردی با ویژگیهای متفاوت را به رهبری برگزینند، بنابراین باید با تحقیق و دقت و شناخت و اطمینان به آنها رأی داد.
حضرت آیتالله خامنهای حضور در انتخابات و بهویژه دقت در انتخاب «نامزدهای صالح یا اصلح» را موجب تحقق دو هدف عالی خواندند: ماندگاری انقلاب و آرامش و سکینهی ملت.
ایشان در تشریح تأثیر انتخاب صحیح بر ماندگاری انقلاب افزودند: از ابتدای انقلاب ریزشها و رویشهای فروانی داشتهایم، عدهای از افراد انقلابی بهخاطر «ظلم فردی احتمالی» که به آنها شده، به ناحق از اصل انقلاب روگردان شدهاند و عدهای هم بهخاطر مسائل شخصی و خانوادگی مواضع دیگری گرفتهاند اما مهم این است که رویشهای انقلاب در زمینههای مختلف از جمله وجود نیروهای «مؤمن، انقلابی، متخصص، تحصیلکرده، فنآور و کارآمد»، بسیار بیشتر از ریزشها بوده است.
رهبر انقلاب افزودند: در مقطع کنونی نیز اگر مردم به وظایف خود در انتخاب نامزدهای صالح برای مجلس و خبرگان، درست عمل کنند «رویشهای سرسبز و پرطراوت انقلاب»، بیشتر و ماندگاری انقلاب تأمین میشود.
حضرت آیتالله خامنهای خصوصیت دوم عمل به وظیفه در باب ماندگاری انقلاب را ایجاد آرامش در دل ملت برشمردند و با استناد به آیات قرآن دربارهی نزول سکینه و آرامش بر دلهای بیعتکنندگان با پیامبر صلیاللهوعلیهوآلهوسلم افزودند: هرکس امروز با انقلاب و امام خمینی رحمهالله و راه امام بیعت کند به معنای بیعت با پیامبر صلیاللهوعلیهوآلهوسلم است و پروردگار کریم به پاداش این بیعت، دغدغه، نگرانی و نامیدی را از دل ملت میزداید و اطمینان و آرامش را جایگزین میکند.
حضرت آیتالله خامنهای در پایان سخنانشان تأکید کردند: ماندگاری انقلاب و ایستادگی امیدوارانه و پرآرامش مردم، یقیناً باعث پیروزی ملت بر آمریکا و توطئههای دشمنان خواهد شد.
منبع :http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=31883
کلمات کلیدی ماشینی : مهدویت، حضرت مهدی، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی، پست الکترونیکی، امام مهدی، موعود، حضرت مهدی موعود، تبلیغ
مسئله مهدویت و بررسی مبانی ، ضرورت ها و مباحث دیگر آن، از مسائلی است که در عصر حاضر مورد توجه قرار گرفته است؛ به گونه ای که مراکز بسیاری در قالب مؤسسه، پژوهشکده، سایت، وبلاگ و مانند آن به اطلاع رسانی، پژوهش، تبلیغ و مانند آن به فعالیت در این زمینه می پردازند و اقدامات شایان توجهی انجام داده اند و برخی از آنان شایسته تقدیر هستند. یادآوری می کنم که معرفی این مراکز و مؤسسات، به معنی تأیید آنها و یا صحت مطالب و برنامه های آنها نیست. هدف این نوشتار، نوعی اطلاع رسانی به علاقه مندان و پژوهشگران این عرصه است. از این رو، در معرفی برخی از مراکز، تنها بخشی از فعالیت ها و برنامه های آنها و در بسیاری از آنها تنها نشانی و دست کم نام سایت آنها در پایان مقاله ذکر شده است.
1. مؤسسه آینده روشن
این مؤسسه در سال 1383 در شهر مقدس قم به همت شماری از فضلا و اساتید حوزه و دانشگاه و دلسوزان نظام مقدس جمهوری اسلامی با هدف تبیین و گسترش معارف و آموزه های بالنده مهدویت در سطح داخلی و بین?المللی، بنیان نهاده شد. این مؤسسه، مجموعه ای مستقل و غیرانتفاعی است که با رعایت قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، اهداف و برنامه?های زیر را سرلوحه فعالیت?های خود قرار داده است:
1. تبیین، تعمیق و گسترش فرهنگ مهدوی؛ 2. اجرای امور پژوهشی، آموزشی، هنری، رسانه ای و تبلیغی در جهت تحقق جامعه مهدوی؛ 3. تربیت پژوهندگان و مبلغان ورزیده در زمینه مهدویت؛ 4.پاسخ به نیازهای فکری و اعتقادی گروه?های مختلف جامعه، به ویژه نسل جوان و حوزه و دانشگاه؛ 5. پاسخ?گویی به شبهات و مقابله علمی، تبلیغی با افکار و تبلیغات انحرافی و خرافی درباره مهدویت؛ 6. ایجاد ارتباط و تعامل علمی بین پژوهندگان مهدویت در سطح داخلی و بین?المللی؛7.تلاش در جهت تهیه گنجینه منابع مهدوی؛ 8. نشر مجلات تخصصی و ایجاد سایت های ویژه مهدوی.
دستاوردها
این مؤسسه دستاوردهای فراوانی داشته است که به این قرار است:
1. تأسیس کتابخانه.
برای تسهیل در کار پژوهشگران و محققان، کتابخانه تخصصی مهدویت از ابتدای فعالیت مؤسسه شکل گرفت. وجود کتاب?ها و پایان نامه های تخصصی در کنار کتاب?های عمومی مورد نیاز پژوهشگران از مزیت?های این کتابخانه است و نیز بهره?گیری از دانش فهرست?نویسی باعث شده تا ارائه خدمات به محققان بهینه سازی?شود .این کتابخانه زیر نظر معاونت پژوهش مؤسسه فعالیت می?کند.
2. انتشار فصلنامه علمی پژوهشی مشرق موعود.
گروه های پژوهشی معاونت پژوهش (پژوهشکده مهدویت) در جهت فعالیت?های پژوهشی خود، مقاله?های علمی و پژوهشی تولید شده را برای نقد و بررسی در فصلنامه علمی پژوهشی مشرق موعود منتشر می?کنند. این نشریه همچنین مقالات ممتاز رسیده از دیگر پژوهشگران را نیز با رعایت استانداردهای علمی و پژوهشی منتشر می?کند.
3.فصلنامه های الموعود و The Bright Future :
فصلنامه تخصصی الموعود (به زبان عربی) و فصلنامه) The Bright Future به زبان انگلیسی) در گستره بین?المللی توزیع و منتشر می شود. ارائه جدیدترین مقالات به زبان عربی و انگلیسی، معرفی پژوهش های برگزیده و مصاحبه با پژوهشگران بین?المللی از فعالیت های این نشریه است.
4. فصلنامه عصر آدینه:
با هدف گردآوری آثار پراکنده هنر مهدوی و تشویق هنرمندان به فعالیت در این حوزه، فصلنامه ادبی هنری عصر آدینه منتشر می?شود. مباحث نظری هنری، داستان، شعر، هنرهای تجسمی، هنرهای تصویری و نمایشی از قالب های مورد استفاده در این نشریه تخصصی است.
5. هفته?نامه الکترونیک ساعت صفر
این نشریه با محور قرار دادن موضوع انتظار و معارف مهدویت و در زمینه?های فرهنگی در فضای جهانی وب (اینترنت) برای جوانان منتشر می?شود. ساعت صفر دارای بخش?های شعر، ادبیات داستانی، رسانه، هنری، اندیشه و مخاطبان است. مخاطبان نشریه عمده نوشته?های این نشریه را می نگارند.
6.ماهنامه انتظار نوجوان
نشریه انتظار نوجوان برای پاسخ?گویی به نیاز نوجوانان و با هدف ایجاد محفلی صمیمی و دوستانه برای همه نوجوانان ایرانی منتشر می?شود. شعر، داستان، مقاله، رسانه و هنری با همکاری خبرنگاران افتخاری از سراسر کشور، درونمایه مباحث انتظار نوجوان را تشکیل می?دهد.
7. ماهنامه ملیکا
ماهنامه ملیکا نام رومی مادر امام زمان(عج) را برای خود برگزیده و برای کودکان منتشر می?شود. این نشریه با هدف تربیت و راهنمایی کودکان، آینده?سازان فردا، شکل گرفته است و با بهره?گیری از زبان مناسب و مطالب ارسالی کودکان، در بخش?های داستان، شعر، هنری و رسانه فعالیت می?کند.
8 . خبرگزاری آینده روشن
تهیه و تنظیم اخبار و اطلاعات مهدوی و استفاده مناسب و سریع از این اطلاعات در فضایی گسترده، بر عهده خبرگزاری آینده روشن است. این خبرگزاری به طور تخصصی در زمینه مهدویت، موعود گرایی، آخرالزمان و معنویت به اطلاع?رسانی مفید و سازنده می?پردازد. تولید، توزیع و بازتوزیع اخبار این حوزه، از رسالت?های عمده این خبرگزاری است. ارائه اخبار و مطالب به زبان?های انگلیسی و عربی از دیگر برنامه های این خبرگزاری به شمار می?آید.
9 . پایگاه اطلاع?رسانی بین?المللی مهدویت:
معرفی حضرت مهدی(عج) به زبان?های گوناگون (در حال حاضر سی زبان مورد توجه قرار گرفته است)، پاسخ به سؤالات، ارائه اخبار و ایجاد شبکه ارتباطی علاقه مندان و محققان کشورهای گوناگون از اهداف این پایگاه اطلاع?رسانی است. عرضه محصولات و ارتباطات بین?المللی از دیگر برنامه های این پایگاه به شمار می?رود.
10 . پایگاه اطلاع?رسانی آینده روشن:
برای ارائه اخبار و اطلاعات مؤسسه به علاقه مندان و جمع?آوری بازخوردها و نظرات مخاطبان و همچنین دریافت سؤالات مهدوی، پایگاه اطلاع?رسانی مؤسسه آینده روشن به پنج زبان فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسوی و اردو شکل گرفته است. برقراری ارتباط مؤثر با مؤسسه آینده روشن، هدف عمده این پایگاه اطلاع?رسانی به شمار می?رود.
نشانی مؤسسه : قم خیابان شهدا(صفاییه) کوچه 23 پلاک 5.
پایگاه اینترنتی:
www.intizar.ir
پست الکترونیکی:
intizar@intizar.irintizar@intizar.ir This email address is being protected from spam bots, you need Javascript enabled to view it
2. مؤسسه تحقیقاتی ولیّ عصر ( عج)
این مؤسسه در سال 1370ش زیر نظر آیت الله خزعلی با مسئولیت حجت الاسلام سید محمد حسینی قزوینی در زمینه تحقیقات معارف اسلامی در سه بخش فقه، رجال و حدیث تأسیس شد.
این مؤسسه از جمله مؤسسات پاسخ گو به سؤالات دینی و مهدوی است . که ماهانه به 50 سؤال کتبی، 20 سؤال حضوری، 100 150 سؤال تلفنی و 5 10 سؤال اینترنتی پاسخ می دهد.
افزون بر آن، تاکنون بیش از سی هزار پرسش وپاسخ را از مراکز مختلف جمع آوری و در ششصد موضوع طبقه بندی کرده است.
فعالیت های اینترنتی
سایت اینترنتی مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر(عج) از سایتهای فعال مهدوی است که در بخشهای : کتاب و مقاله، شبکه سلام، سخنرانیها، فتنه وهابیت و … مطالب با ارزشی ارائه کرده است.
پاسخ گویی به سؤالات کاربران، از جمله اهداف این سایت اینترنتی است. همچنین معرفی نرم افزارهای تولیدی این مؤسسه از امکانات دیگر این سایت است.
محصولات نرم افزاری
مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر(عج) از تولید کنندگان فعال نرم افزارهای مذهبی و مهدوی است که فهرست کامل آنها از طریق سایت اینترنتی این مرکز قابل دسترسی است. از جمله نرم افزارهای این مؤسسه، میتوان به «شمیم گل نرگس» اشاره داشت.
برای ارتباط با این مؤسسه، می توان از شماره و آدرس زیر استفاده کرد:
قم : میدان شهدا خیابان معلم کوچه 12 مؤسسه تحقیقاتی ولیّ عصر ( عج ).
شماره تلفن: 7735831 –
شماره فاکس 7735336
آدرس ایمیل:
info@Valiasr-aj.cominfo@Valiasr-aj.com
سایت اینترنتی این مؤسسه
3. پژوهشکده انتظار نور
این پژوهشکده وابسته به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است و با اهداف علمی، پژوهشی در مهرماه 1377ش تأسیس شد.از جمله برنامه های این پژوهشکده می توان به امور زیر اشاره نمود:
1. پژوهش های میدانی و کتابخانه ای در مورد مهدویت؛ 2. تدوین کتب مهدویت (بیست جلد کتاب برای گروه های مختلف سنی و اجتماعی)؛
3. برگزاری چهارمین گفتمان علمی آموزشی مهدویت؛ 4. برگزاری جشنواره انتخاب برترین های فرهنگ مهدویت در موضوع آثار مکتوب (دهه هفتاد) و مطبوعات.
5. همکاری با برنامه های صدا و سیما درباره مسائل مهدویت؛ 6. راه اندازی سایت منجی در راستای پاسخ گویی به نیاز مهدی پژوهان.
نشانی :
قم چهار راه شهدا ابتدای خیابان معلم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشکده انتظار نور .
صندوق پستی: 3978-37185
تلفکس:7749973 پست الکترونیکی:
آدرس سایت:
4. اجلاس حضرت مهدی(عج)
این اجلاس زیرنظر معاونت پژوهشی سازمان تبلیغات اسلامی با هدف تعیین و گسترش فرهنگ انتظار و انجام برنامه های علمی و تبلیغی در سال 1374ش آغاز به فعالیت کرد، و دارای کمیته ای علمی است.
سایت اجلاس مهدی به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی اطلاع رسانی می کند و شامل قسمت های مختلفی است؛ مانند کتابخانه، مسابقه، پایگاه اینترنتی و مؤسسات مهدوی.
نشانی سایت:
پست الکترونیکی:
mailto:info@ejlasmahdi.org
5. مسجد انگجی
این مسجد از مساجد معروف شهر تبریز است و در زمینه های گوناگون دینی و فرهنگی به ویژه تبلیغ و ترویج فرهنگ مهدویت فعالیت دارد. انتشار بیش از چهل عنوان کتاب با رویکرد ویژه به موضوع مهدویت، انتشار چهارده شماره از ویژه نامه سالانه «شمس ولایت» با صدها مقاله تخصصی در حوزه مهدویت، تولید و ارائه فیلم های مستند مذهبی و برنامه های اجرا شده در طول سال از سوی بنیاد فرهنگی و خیریه مسجد در قالب سی دی، فیلم ویدئو و …، راه اندازی کتابخانه تخصصی مهدویت، دعوت از سخنرانان مبرز در برنامه های مذهبی، راه اندازی پایگاه اینترنتی شمس ولایت در موضوع امام مهدی(عج)، تشکیل جلسات ماهان? سخن رانی درباره موضوعات روز به ویژه امام عصر(عج)، تشکیل بیش از 250 پرونده برای رسیدگی به وضعیت معیشتی مؤمنان نیازمند، تأمین اقلام جهیزیه و راه اندازی صندوق قرض الحسن? حضرت قائم(عج) و … از جمله فعالیت های خیریه و فرهنگی این بنیاد در سال های گذشته بوده است
علاقه مندان برای ارتباط با این بنیاد فرهنگی می توانند به نشانی www.shamsevelayat.com مراجعه کنند.
6. پایگاه اطلاع رسانی سراسر اسلامی (پارسا)
این پایگاه اینترنتی نیز در بار? بسیاری از مسائل اسلامی از جمله مسائل مهدویت اطلاع رسانی می کند و در این زمینه با سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی فعالیت هایی در قالب کتاب شناسی، چکیده نویسی و معرفی منابع اسلامی و مهدویت به همراه قابلیت جستجوی ساده و پیشرفته و بانک اطلاعات ناشران، کتابخانه ها، مراکز و نرم افزارها و نویسندگان اسلامی تا کنون ارائه داده است .علاقه مندان می توانند به نشانی ذیل مراجعه کنند:
قم بلوار شهید صدوقی کوچه شماره 11 پلاک 72.
صندوق پستی: 159 37165
تلفن: 2910705-251
کدپستی: 15987 تلفن: 8897271-021
آدرس سایت:
http://www.islamicdatabank.com/
پست الکترونیکی:
7. الإمام مهدی
این مؤسسه به تبلیغ و ترویج مسائل مهدویت به زبان انگلیسی فعالیت می کند و در این زمینه مقالاتی را دربار? امامت، قرآن و حدیث ارائه کرده و به پرسش های مربوط به امام مهدی(عج) پاسخ داده است. افزون بر آنها، ارائه قطعات ادبی و راه اندازی کنفرانس ها و سمینارهایی دربار? اهل بیت(ع)، تشیع و مهدویت را در دستور کار خود قرار داده است. دفتر اصلی این مرکز، در اصفهان و دفتر اروپایی آن، در انگلستان قراردارد.
نشانی: اصفهان سی و سه پل ابتدای خیابان چهارباغ مقابل بلوار ملت
تلفن: 242256-311-0098 و 247600
فاکس: 463945.
آدرس سایت:
8. بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود
بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج) در سال 1379 به پیشنهاد حجت الاسلام محسن قرائتی و با همکاری برخی از شخصیت های علمی و فرهنگی و موافقت مقام معظم در سال 1380 با هدف گسترش و تعمیق فرهنگ مهدویت در سطح جامعه (به ویژه نسل جوان و فرهیخته) و تربیت مبلغ، پژوهشگر و مدرّس در زمینه مباحث مهدویت و به عنوان پشتوانه علمی و فرهنگی - با کسب مجوز از شورای عالی حوزه علمیه قم- مرکز تخصصی «امامت و مهدویت» در قم تأسیس و راه اندازی شد.
این بنیاد در دو محور به فعالیت می پردازد :
محور اول، آموزش است که شامل بخش های آموزش تخصصی ویژه طلاب حوزه علمیه، آموزش کوتاه مدت ، آموزش مکاتبه ای و مرکز آموزش مجازی مهدویت است؛
محور دوم، پژوهش است که شامل این بخش ها است:
1. بانک اطلاعات: شامل ده ها نرم افزار در منابع و متون مهدویت و…؛
2. کتابخانه تخصصی مهدویت: کتابخانه ای غنی شامل صدهاعنوان کتاب و نشریه (فارسی و عربی) و پایان نامه ها؛
3. کتابخانه الکترونیکی جامع مهدویت: ارائه متن کلیه کتابها و منابع مهدویت با نمایه های موضوعی، از طریق پایگاه اطلاع رسانی مهدویت به همراه ارائه نرم افزار (در دست اقدام)؛
4. دانشنامه الکترونیکی: تبیین اعلام ، معارف و اماکن و اصطلاحات روز و موضوعات مربوط به مهدویت (به صورت الکترونیکی و ارائه CD)؛
5. کتاب شناسی جامع، به منظور معرفی منشورات مهدویت: این پروژه به بررسی بیش از 3300 عنوان کتاب، پایان نامه و مقاله با موضوع مهدویت پرداخته است. محصول این کار در اسفند ماه 1383 با عنوان ‹‹مرجع مهدویت›› به همراه لوح فشرده عرضه شده و در پایگاه اطلاع رسانی نیز انعکاس یافته است و به روز میگردد. بررسی نسخه های خطی و آثار جدید، قسمت بعدی این پروژه است؛
6. فصلنامه انتظار: یکی از دستاوردهای مهم و با برکت بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، فصلنامه علمی تخصصی «انتظار» است. این نشریه حاصل تلاش جمعی از فرهیختگان و اساتید حوزه و دانشگاه است و مرکز تخصصی مهدویت قم آن را تدوین و منتشر می کند. فصلنامه مزبور عهده دار مباحث و موضوعات مهدویت به طور علمی و دقیق بوده و تا کنون بیش از ده شماره آن منتشر شده است. دو ویژه نامه «دکترین مهدویت» و «عدالت مهدوی» نیز از جمله شمارگان فصلنامه است.
این مرکز در جهت گسترش فرهنگ مهدویت، با بهره گیری از فنّاوری های جدید، «پایگاه اطلاع رسانی مهدویت» را با موضوعات متنوع ، در سال 1381 راه اندازی کرده است . از مهم ترین بخش های این پایگاه، ارائه اطلاعات مربوط به کتابها، مقالات و پایان نامه هایی است که در این زمینه نگارش یافته است. و نیز مقالات فصلنامه تخصصی انتظار، در این سایت قابل دسترسی است. افزون بر آن، متن کامل کتابهای منتشرشده بنیاد در اختیار علاقهمندان قرار می گیرد. از دیگر بخشهای این پایگاه، برگزاری میزگرد است که کاربران علاقه مند به موضوعات مهدوی را قادر می سازد تا در این بخش با هم به گفتگو بپردازند.همچنین بخش مسابقه پایگاه نیز فعال است و هر ماه به برندگان جوایزی اهدا می کند. بخش «مهدیه» که حاوی سخنان استادان کارشناس درعرصه مهدویت است، مورد استقبال بسیاری قرار گرفته است.
نشانی های بنیاد:
1. قم خیابان شهدا کوچه 22 بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) مرکز تخصصی مهدویت.
تلفن: 7740859-0251
سایت:
2. تهران - خیابان ایتالیا - ستاد اقامه نماز استان تهران – صندوق پستی: 355-15655
تلفن:88959049 فاکس:88959049.
9. مؤسسه موعود
«مؤسسه موعود» مرکزی است فرهنگی که در سال 1374 با هدف نشر فرهنگ مهدوی و ارتقای شناخت و مطالعات فرهنگی، تأسیس و راه اندازی شد. این مؤسسه مجموعه ای مطبوعاتی، انتشاراتی و پژوهشی است ودر حال حاضر علاوه بر نشر کتاب، مجلات «موعود» و «موعود جوان» را منتشر می سازد.
تالیف و تدوین«دایرة المعارف موعود آخرالزمان» از اولین روزهای تأسیس در دستور کار مؤسسه قرار گرفت و علی رغم بسیاری از فراز و نشیب ها، مجموعه«جامع ترین کتاب شناسی تحلیلی مهدویت» به همت این مؤسسه به انتشار رسیده است. برای ارتباط با این مؤسسه می توان به نشانی سایت ذیل مراجعه کرد:
10. مؤسسه آرماگدون
این مؤسسه فرهنگی، با مدیرمسئولی علی صابونچی، فعالیت خود را با هدف انجام تحقیقات و فعالیت های فرهنگی در این زمینه ها آغاز کرده و در این زمینه، اقداماتی را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. تشکیل گروه تحقیق و بررسی در زمینه آخرالزمان، مهدویت و صهیونیزم، تشکیل گروه نقد فیلم و بازی های کامپیوتری و تولید بازی های مناسب در این خصوص، ارتباط با مؤسساتی که در زمینه مهدویت فعالیت دارند، برگزاری کارگاه های آموزشی، نمایشگاه های فرهنگی، همایش ها و نشست های تخصصی و ایجاد سایت اینترنتی آرماگدون، تولید نرم افزارهای تخصصی در این زمینه و نشر الکترونیک، از فعالیت ها و اقدامات انجام شده و در دست اجرای آن است.
مؤسسه فرهنگی آرماگدون، غیردولتی، غیرسیاسی، غیرتجاری و غیر انتفاعی است که با هدف نشر معارف مهدوی فعالیت می کند. علاقه مندان می توانند از طریق نشانی های زیر با این مؤسسه ارتباط برقرار کنند
پست الکترونیک :
نشانی پستی : تهران صندوق پستی 171-11495 تلفکس: 77639092-021 مدیر مؤسسه: 09122399054
پست الکترونیک:
قائم مقام مؤسسه: 09125263801
پست الکترونیک:
مدیر امور اجرایی مؤسسه: 09122069706
پست الکترونیک :
11. مرکز مجازی مهدویت
مرکز مجازی مهدویت، پایگاهی است چند منظوره که در شبکه جهانی اینترنت ایجاد شده و بستر سازی مناسبی را برای گردهمایی و تعاملات موعودگران درجهت زمینه سازی ظهور منجی آخر الزمان حضرت مهدی (عج) فراهم می آورد و در این زمینه بخش ها و گروه های گوناگونی مشغول فعالیت اند؛ مانند: گروه های تخصصی، کتابخانه الکترونیک مهدوی، مدرسه مجازی مهدوی، دانشگاه مجازی مهدوی، باشگاه مجازی مهدی یاران ، اتاق های گفتگو، بانک اطلاعات چند رسانه ای، بانک اطلاعات اشخاص حقیقی و حقوقی فعال درزمینه مهدویت، مسابقات مجازی، گالری آثار هنری و ادبی، کارگاه مجازی ایده پردازی و … که تمامی آنها در قالب برنامه های اجرایی از سوی کمیته های کمیسیون های شش گانه مرکز، نیازسنجی، طراحی، اجرا و مدیریت می شود. این کمیسیون ها عبارت اند از: کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات، کمیسیون اخبار واطلاع رسانی، کمیسیون علمی و پژوهشی، کمیسیون ادب و هنر، کمیسیون ورزش و سرگرمی و کمیسیون بین الملل که هر کدام از آن کمیسیون ها بر اساس شرح وظایف ویژه و در جهت اهداف مرکز به فعالیت می پردازند. به عنوان نمونه، به چگونگی فعالیت کمیسیون علمی و پژوهشی اشاره می شود : وظیفه اصلی این کمیسیون : تألیف ، شناسایی، گردآوری و تحلیل کتب، نشریات، مقالات، پایان نامه ها، گزارش ها و به طور کلی تمامی مباحث علمی پژوهشی درباره موضوع مهدویت و موعود گرایی است.این کمیسیون شامل کمیته نویسندگی ، کمیته مقاله نویسی ،کمیته پایان نامه ها ، کمیته گزارش نویسی ،کمیته کتاب شناسی، کمیته رسانه ها، کمیته تحلیل و پژوهش، کمیته مراکز علمی و کمیته ویراستاری است.
مرکز مجازی مهدویت در سه محور آموزش، پژوهش و تبلیغ فعالیت می کند و در بخش آموزش به آموزش تخصصی، آموزش مجازی از طریق دانشگاه و آموزش کوتاه مدت می پردازد.
این مرکز در سال 1386، در بخش آموزش تخصصی در مقطع سطح سه کارشناسی ارشد از بین حدود سیصد نفر طی یک مرحله آموزش و مصاحبه، 29 نفر را برای آموزش انتخاب کرد.
استفاده از استادان برجسته حوزه و دانشگاه، شهریه مناسب، استفاده از سرفصل های مناسب و امکاناتی از قبیل کتاب و لوح فشرده، از مزایایی است که دانش پژوهان از آن بهره می برند.
مهدویت در اندیشه فرق خاصه و عامه، مهدویت و علوم تجربی، جامعه شناسی، تاریخ عصر غیبت، مهدویت از دیدگاه مستشرقان، فرق انحرافی مانند بابیت، جامعه شناسی، روان شناسی و ولایت فقیه، نظام اخلاقی مهدوی، مهدویت و مسائل کلام جدید، منجی در ادیان، مهدویت در قرآن، شبهه شناسی، تاریخ حدیث و آسیب شناسی، از مهم ترین مباحث ارائه شده به دانش پژوهان در آموزش تخصصی است.
از سال 1384 تاکنون در بخش آموزش غیرحضوری و دانشگاه مجازی، سی هزار نفر از طریق پایگاه اطلاع رسانی این مرکز به نشانی www.mahdaviat.net آموزش مهدویت دیده اند.
مباحثی که در آموزش مجازی مهدویت به دانش پژوهان ارائه می شود، شامل اثبات وجود امام زمان (عج)، تاریخ و زندگی آن حضرت، منبع شناسی، حدیث شناسی، فلسفه غیبت، فواید امام غایب، انتظار، حکومت جهانی، شرایط و علایم ظهور، رجعت، مهدویت و غرب و فرجام شناسی است.
از جمله فعالیت های صورت گرفته از سوی مرکز تخصصی مهدویت می توان به راه اندازی کتابخانه دیجیتالی به نشانی www.imammahdi-s، برگزاری مسابقه وبلاگ نویسی با عنوان «بیعتی دوباره با وارث غدیر»، راه اندازی سایت مجله امان و مجله انتظار موعود، سایت پاسخ گویی به شبهات و سایت بنیاد فرهنگی مهدی موعود (عج) اشاره کرد.
این مرکز در بخش پژوهش، کتاب هایی با عناوین درسنامه مهدویت، مهدویت در دیدگاه دین پژوهان غربی، فصلنامه انتظار، نشریه امان، زنان در حکومت حضرت مهدی (عج)، نگین آفرینش، پله پله تا مهربانی و نیز هفت نوع بروشور با عناوینی چون: مهدی یاوران، امام مهدی در قرآن، آثار و برکات امام و فواید امام غایب، علل غیبت و امام مهدی در قرآن را در سال 1385 به چاپ رسانده است.
راه اندازی کتابخانه تخصصی مهدویت، گسترش بانک اطلاعات برای استفاده محققان، تولید لوح فشرده نقد فیلم «پیشگویی نوستراموس»، برگزاری همایش «مهدویت، غدیر و پایان تاریخ» با همکاری بنیاد غدیر، برپایی همایش «عاشورا و انتظار» با همکاری مرکز مطالعات راهبردی خیمه و پاسخ به سؤالات و شبهات حضوری همراه با موضوع بندی و تهیه نمای? سؤال ها از جمله اقدامات بخش پژوهشی مرکز تخصصی مهدویت در سال 1385 است.
این مرکز در بخش تبلیغات با حدود پنجاه مرکز تخصصی مهدویت مانند: مساجد، حوزه، دانشگاه، آموزش و پرورش و صدا و سیما ارتباط برقرار و حدود 93 جلسه پرسش و پاسخ در سراسر کشور را برگزار کرده است.
البته چهل عنوان نقد فیلم، مباحث آخرالزمان و برگزاری چهارصد جلسه سخنرانی دربار? حضرت ولیّ عصر (عج) و پوشش حدود پنجاه مورد اردو، از اقدامات مرکز تبلیغ مرکز تخصصی مهدویت است.
حضور فعال در جشنواره های مهدویت، برگزاری پنجاه نمایشگاه کتاب، تکمیل پروژه اردوگاه یاوران مهدی در کنار مسجد مقدس جمکران، همکاری با شبکه های مختلف صدا و سیما از قبیل شبکه هامون در سیستان و بلوچستان، شبکه باران در گیلان و برنامه به سوی ظهور از شبکه دو سیما، از دیگر برنامه های آن در سال 1385 است.
این مرکز در سال گذشته برای اولین بار دوره آموزش تربیت مربی مهدویت ویژه خواهران را برگزار کرده است که از بین آنان بیست نفر برای آموزش انتخاب شده اند.
علاقه مندان برای ارتباط با این مرکز می توانند به نشانی اینترنتی http://www.zohoortv.com مراجعه کنند.
12. مرکز جهانی تخصصی حضرت ولی عصر (عج)
این مرکز در سال 1364 از سوی حجت الاسلام سید محمود بحرالعلوم میردامادی با عنوان «مهدیه میرداماد» به منظور احیای آثار چاپ نشده و خطی جد مؤسس محترم، و فعالیت های دینی، فرهنگی دیگر تأسیس و سپس بر اساس نیاز جامعه امروزی به تبیین بیشتر مهدویت، به مرکز مهدوی تبدیل شد و چهار هدف اصلی را دنبال می کند:
1. تبلیغ جهانی مهدویت با استدلال و برهان و ابزارهای روز؛ 2. نظم و هماهنگی در عرصه تبلیغات بین المللی اندیشه مهدوی؛ 3. تعامل و انتقال تجارب و آرا و نظریات مراکز و مؤسسات مختلف؛ 4. برپایی جشنواره ها و کنفرانس های منطقه ای مهدویت و آخر الزمان شناسی.
موعودشناسی و آشنایی با علائم ظهور، سیمای مهدویت در قرآن، آشنایی با فرق انحرافی، بررسی و ردّ شبهات، و امام شناسی بر محور کتاب الحجه اصول کافی، از موضوعات دوره هایی است که تاکنون در این مرکز برگزار شده است.
13. مرکز مطالعات و مباحث ادیان
این مرکز به منظور ترویج و گسترش معارف مهدوی و مقابله با افکار و عقاید منحرف، به اقداماتی چون: پاسخ گویی روزانه به مسائل و شبهات به صورت حضوری و تلفنی، بحث و گفتگو با افراد غیرمسلمان و غیرشیعی علاقه مند به اسلام و مکتب اهل بیت (ع)، پذیرایی از گردشگران و محققان خارجی که برای کامل کردن تحقیقاتشان به این مرکز مراجعه می کنند، ارتباط و دعوت از ره یافتگان فرهیخته برای سخنرانی در جلسات مرکز و اهدای قرآن و نهج البلاغه و کتاب های اعتقادی شیعه به زبان های مختلف به گردشگران و محققان خارجی پرداخته است.
این مرکز دارای پایگاه جهانی اطلاع رسانی اینترنتی به نشانی www.imamalmahdi.com است که به زبان های مختلف به منظور نشر معارف نورانی اسلام به ویژه در موضوع مهدویت فعالیت می کند و بخش فارسی آن در سال 1380 آغاز به کار کرده است. از جمله فعالیت های این قسمت، پاسخ گویی به ایمیل های دریافتی از سوی واحد پرسمان پایگاه در موضوعات مختلف عقیدتی و مهدوی است. تصویربرداری از جلسات مرکز، تدوین و تبدیل آنها به CD در قالب های MP3, VCD و نرم افزار، ضبط و انتشار کاست صوتی جلسات عمومی و تخصصی مرکز، ساخت کلیپ ها و فلش های تصویری در موضوع مهدویت، طراحی پوستر به مناسبت های مختلف، و تایپ و تکثیر جزوات مربوط به دوره های آموزشی و اطلاعیه های مربوط به برنامه های مختلف، از جمله فعالیت های واحد رایانه و سمعی و بصری مرکز جهانی تخصصی حضرت ولی عصر (عج) است.
واحد «انتشارات بهار قلوب» این مرکز نیز عهده دار چاپ و نشر کتاب های اعتقادی در موضوع امامت و مهدویت و ردّ شبهات است که غالباً محصولات خود را با تخفیفات ویژه به مراکز فرهنگی و محققان ارائه و اهدا می کند.
این مرکز افزون بر داشتن شاخه های فراوان در سراسر ایران، شعبه های متعددی در اقصی نقاط دنیا دارد؛ از جمله در کشورهای غنا، مالی، آلمان، آمریکا، انگلستان، ایتالیا، استرالیا، فرانسه و… . علاقه مندان می توانند به نشانی سایت مرکز که پیشتر بیان شد، مراجعه کنند.
14. مؤسسه تبلیغ و انفاق امام زمان(ع)
مؤسسه تبلیغ و انفاق امام زمان (عج) در سال 1379 همزمان با ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) تأسیس شد و تا کنون اقداماتی در زمینه های تبلیغی، فرهنگی،ورزشی و امور خیریه و انفاق انجام داده است که به برخی از آنها اشاره می شود:
1. تشکیل بیش از یک هزار جلسه فرهنگی مانند مراسم دعای ندبه، جلسات شرح زیارت جامعه کبیره، شرح زیارت عاشورا، شرح حدیث شریف کساء و مجلس ختم صلوات جهت سلامتی امام زمان (عج)؛
2. پشتیبانی از جلسات مذهبی که در مناسبت های مربوط به امام زمان (عج)در هیئت ها و مساجد منعقد شده است و اعزام مبلغ به مساجدی که امکان برگزاری مراسم را نداشته اند؛
3. چاپ و توزیع بیش از دویست هزار بروشور رنگی و برگه های تبلیغی با موضوعات دعای فرج ، احادیث انتظار و… ؛
4. اهدای بیش از پنجاه هزار جلد کتاب ، نوار کاست ، لوح تبلیغی و سی دی به مناسبت های عید غدیر، میلاد امام زمان(عج) و… بین مشترکان فرهنگی مؤسسه ، پرستاران و خیرین مرتبط با مؤسسه و عموم مؤمنان و … ؛
5. اجرای طرح احیای ادعیه امام زمان (عج)؛
6.اجرای مسابقات در زمینه مهدویت مانند مسابقه کتاب خوانی, و مسابقه حفظ دعای عهد؛
7. تشکیل شورای سیاست گذاری فرهنگی و کاربردی کردن فرهنگ مهدویت با حضور فضلای دینی، اساتید دانشگاه و فرهیختگان علمی و هنری.
8. برگزاری جلسات شعر انتظار با حضور شعرا و ارادتمندان حضرت صاحب ) عج).
نشانی سایت مؤسسه:
15. مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران در 6 کیلومتری شهر مقدس قم واقع شده و همواره پذیرای زائرینی از نقاط مختلف ایران و جهان میباشد. این مکان مقدس، تحت توجهات خاصه حضرت بقیه الله الاعظم (ارواحنا فداه) قرار دارد و آن حضرت از شیعیانشان خواستهاند که به این مکان مقدس روی آورند؛ چرا که این مکان، دارای شرافتی ویژه است و حق تعالی آن را از میان سرزمینهای دیگر برگزیده است.
این مسجد دارای بخش های گوناگون اداری و فرهنگی است. یکی از بخش های مهم آن انتشارات است که یکی از بزرگ ترین ناشران در زمینه علوم و معارف اسلامی به ویژه موضوع مهدویت به شمار می رود. این واحد با راه اندازی دو فروشگاه بزرگ کتاب ، CD ، و فیلم و اقلام فرهنگی مربوط با مباحث مهدویت در صحن مسجد توانسته گام های بلندی در ارتباط با نشر معارف دینی بردارد و ده ها کتاب به زیور چاپ مزین کند؛ از جمله کتاب های منتشر شده در باره مهدویت می توان به کتاب های ذیل اشاره نمود: آئینه اسرار نوشته حسین کریمی قمی واصالت مهدویت در اسلام از دیدگاه اهل تسنن نوشته مهدی فقیه ایمانی و برکات حضرت ولی عصر (عج) (خلاصه عبقری الحسان) نوشته شیخ علی اکبر نهاوندی (ره) وحضرت مهدی فروغ تابان ولایت نوشته محمدی اشتهاردی و الامام المهدی7 نوشته السید علی حسینی المیلانی والغیبة الصغری و السفراء الاربعة نوشته فاضل مالکی و کتاب های دیگر .و افزون بر آنها نشریه جمکرانیه است که به معرفی و تبیین ابعاد شخصیتی امام عصر ( عج) و معارف مهدویت می پردازد .
واحد فرهنگی برادران و خواهران از دیگر بخش های این مسجد مقدس است که این واحد مسئولیت ارائه خدمات فرهنگی مانند برگزاری مراسم مختلف، چاپ بروشور به مناسبت های مختلف و عرضه آن به میهمانان این مکان مقدس، پاسخ گویی به سؤالات شرعی، اعتقادی و شبهات مهدویت و ثبت کرامات و خاطرات و کتابخانه عمومی و تخصصی صاحب الزمان ( عج ) را به عهده دارد.
از دیگر بخش های فعال این مسجد پایگاه اینترنتی مسجد مقدس جمکران است که در سال 1379 با سه زبان شروع به فعالیت نمود، در سال 1384 با رویکرد جدید تولیت محترم مسجد مقدس جمکران به بحث اینترنت، این بخش به عنوان یک واحد مستقل و با عنوان «اینترنت و سایت خبررسانی» شروع به فعالیت نمود. اهداف کلی سایت نشر فرهنگ مهدویت، معرفی مسجد مقدس جمکران بعنوان پایگاه عظیم تشیع و ارائه خدمات به زائران این مکان مقدس است. این بخش دو سایت است یکی با عنوان www.mahdisearch.com دایرکتوری «راهنمای» پایگاههای مهدوی در شبکه جهانی اینترنت نیاز محققان و کاربران اینترنت در بخش مهدویت را مرتفع می سازد و دیگری با عنوان www.mahdilink.com می باشد.
آدرس سایت مسجد
.infowww.jamkaran
تلفن: 3700 725 0251 و 7225050 0251
فاکس: 7253340 0251
16. مراکز دیگر
به دلیل کثرت مراکز و موسسات مهدویت در داخل و خارج از کشور، در پایان فقط به ذکر نام و نشانی پایگاه اینترنتی آنها بسنده می شود:
1. شبکه امام مهدی:
2. پایگاه شاهرودی:
3. المنتظر(عج):
4 .یا مهدی (عج):
5.شبکه ابا صالح (عج):
6.پیشگویی :
7.پرسمان:
8.رشد:
پست الکترونیکی:
9.المبین :
10.پایگاه حضرت مهدی:
پست الکترونیکی:
11. سحر:
12. مرکز شیعه:
13.صبح:
14.رسانه :
پست الکترونیکی:
15.رهپویان:
16.میترا:
17.ایده نگار:
18.پایگاه اطلاع رسانی اتوری:
پست الکترونیکی:
سایت:
www.etori.tripod.com/dajialsystem.html
19.تی سی :
پست الکترونیکی:
20. پایگاه ظهور:
21.پایگاه به سوی ظهور:
22.پایگاه یوسف زهرا (عج) :
23. کنگره بین المللی مصلح موعود (عج) :
24. پایگاه هیئت امام مهدی (عج) :
25. پایگاه اطلاع رسانی محبان المهدی (عج):
26. مؤسسه فرهنگی موعود عصر(عج) :
27. همایش جهانی دکترین مهدویت:
28.مجله المهدی:
29.پایگاه منجی:
30. سلام ایران:
کليه حقوق برای پايگاه حوزه محفوظ است
به گزارش سرویس سیاسی جام نیـوز، وب سایت انگلیسی الجزیره در مطلبی به مصاحبه اکونومیست با ولیعهد عربستان پرداخت و نوشت: ولیعهد عربستان مخالف جدی جنگ با ایران است.
الجزیره نوشت: شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در مصاحبه با نشریه «اکونومیست» از تصمیم سعودی در قطع روابط با ایران در روز سوم ژانویه دفاع کرد؛ تصمیمی که پس از حمله معترضان به اعدام شیخ نمر النمر به سفارت سعودی در تهران و به آتش کشیدن بخشی از آن، گرفته شد. شاهزاده محمد بن سلمان در عین حال وجود هرگونه خطر رودر رویی مستقیم با ایران را رد کرد و گفت: «جنگ میان سعودی و ایران آغاز فاجعه بزرگی در منطقه است و به طور حتم اجازه چنین چیزی را نمیدهیم».
درباره اعدامهای اخیر در سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان گفت: « احکام صادره در دادگاه مرتبط با اتهامهای مرتبط با مسائل تروریستی است که برای صدور آنها، پروندهها از سه سطح در دادگاه عبور کرد. آنها حق انتخاب وکیل داشتند و وکلایشان در همه مراحل حاضر بودند. درهای دادگاه برای هر رسانه و خبرنگاری باز بود. تمام مراحل و اسناد قضایی به صورت علنی منتشر شدند. دادگاه هیچ تبعیضی میان افراد قائل نشد، چه سنی و چه شیعه. در دادگاه جرم بررسی میشود، محاکمه صورت میگیرد و حکم صادر میشود؛ و سپس حکم اجرا میشود.
الجزیره نوشت: شاهزاده محمد بن سلمان در پاسخ به سوالی که آیا سعودی به شکل نا عادلانهای تنش را با ایران افزایش داد، گفت: «برعکس، نگران بودیم که تنش بیشتر شود. تصور کن که اگر یک دیپلمات یا یکی از اعضای خانوادهاش در ایران هدف حمله قرار گیرند، وضعیت ایران بدتر خواهد بود. از این رو ما جلوی قرار گرفتن ایران را در این وضعیت گرفتیم. در نمایندگی دیپلماتیک سعودی آتش افروخته شد و دولت ایران نظاره گرد بود. اگر به فرزند یک دیپلمات یا خانوادهاش حمله میشد، چه چیزی پیش میآمد؟ تنش حقیقی روی خواهد داد».
وزیر دفاع سعودی، در گرفتن جنگ با ایران را به دلیل بحران اخیر، بعید دانست و گفت: «این مساله باعث افزایش تنش میان سعودی و ایران خواهد شد. اقدامهای ایران به میزان بی سابقهای بالا گرفته و ما در تلاشیم جلوی افزایش تنش را بگیرم، ما تنها با هر اقدامی که علیهمان صورت گیرد، مقابله میکنیم».
او درباره احتمال جنگ مستقیم گفت: «چنین انتظاری نداریم، هرکس به این سمت بخواهد پیش برود عاقل نیست، زیرا جنگ میان سعودی و ایران به معنی آغاز فاجعهای بزرگ در منطقه است و بر جهان بازتاب بزرگی خواهد داشت. به طور حتم اجازه چنین چیزی نمیدهیم». او در پاسخ به این سوال که آیا ایران دشمن بزرگ سعودی است؟ گفت: «امیدواریم اینگونه نباشد».
سیاست > نظامی - ایسنا نوشت:فرمانده نیروی دریایی سپاه گفت: هر اتفاقی که در منطقه بیفتد یا میافتد، به آمریکا که شیطان بزرگ است ارتباط دارد و اگر جمهوری اسلامی ایران بخواهد اقدامی انجام دهد، علیه شیطان بزرگ خواهد بود.مهم ترین سخنان سردار فدوی در دهمین یادواره شهدای عرفه با محوریت سردار شهید حاج احمد کاظمی که شب گذشته در باغ موزه دفاع مقدس تهران برگزار شد] به این شرح است:
** اگر در زمان فعلی قدرت مستکبرین عالم مجتمع شود و قدرت واحدی را تشکیل بدهد قابل قیاس با قدرت انقلاب اسلامی نیست چرا که آنها با انواع روشها و دلیلها قدرت و توازن ما را آزمودهاند.
** قدرت انقلاب جمهوری اسلامی ایران نه تنها قابل قیاس با اوایل انقلاب، بلکه قابل قیاس با چند سال پیش نیز نخواهد بود و همین موضوع باعث شده است تا دشمنان ما در راهبردهای خودشان تغییر ایجاد کنند و به صورت علنی نیز به اعلام آن بپردازند.
**اکنون شاهدیم که آمریکا روند جدیدی را برای رویارویی مستقیم با ما در پیش گرفته است که حاکی از کنار کشیدن آنها و به میدان آمدن احمقها به مثابه عروسکهای خیمهشب بازی آنها است. آمریکا و عروسکهای خیمهشب بازیاش چون با شکست مواجه میشوند در اقدامهای بعدیشان با شدت بیشتری رفتار میکنند.
** هر اتفاقی که در منطقه بیفتد یا میافتد، به آمریکا که شیطان بزرگ است ارتباط دارد و اگر جمهوری اسلامی ایران بخواهد اقدامی انجام دهد، علیه شیطان بزرگ خواهد بود.
** گردن شیطان بزرگ زیر تیر انقلاب اسلامی قرار دارد. توانمندیهای ما به قدری افزایش یافته که دشمن تنها اندکی از آن را میداند و بخش اعظم آن را نمیداند. آنچه را که دشمن از توانمندی ما اطلاع دارد چیزهایی است که خودمان خواستهایم بدانند و بدون شک بخش اعظم توانمندیهای ما زمانی برایش محرز میشود که دیگر وجود نداشته باشد.
**آمریکا با همراهی کشورهای عربی مرتجع به دنبال این بودند که مبارک سقوط نکند اما فقط 20 روز دوام آورد. پس از این ماجرا خواستند که در سوریه دولت اسد را از بین ببرند اما از آن زمان تاکنون پنج سال است میگذرد و به نتیجه نرسیدهاند. دشمن علنی گفته است چون انقلاب اسلامی پشتیبانی میکند به نتیجهای نرسیدهایم.باید اعلام کنم که این پشتیبانیها فقط موکول به سوریه نیست و هرجا روند انقلاب به آنجا رسیده باشد از آنجایی که این قاعده ثابت است بر مبنای یکسان اعمال خواهد شد. ما طی سالهای طولانی حتی یک شبانهروز را برای ترساندن دشمن از دست ندادهایم و تمام این اقتدار ما ناشی از مجاهدت و شهادت شهیدانمان است.
**شیطنتهای کوچک جایی برای ابراز قدرت ندارند و سعودیها و قطریها که در یمن میجنگند این جنگ موجب خجالت و عصبانیتشان شده است. در این 10 ماه راه به جایی نبردهاند و 9 فروند از شناورهایشان را از دست دادهاند که این موضوع به لحاظ قوت انقلاب اسلامی است.
به گزارش حوزه دولت خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه اطلاعرسانی دولت، هیئت وزیران، ورود کالاهای تولید عربستان و یا از مبدأ این کشور را از کلیه مبادی ورود کالا به کشور از جمله مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ممنوع اعلام و مصوب کرد که سفر عمره نیز کمافیالسابق تا اطلاع ثانوی متوقف میماند.هیئت دولت صبح امروز بهریاست حجتالاسلام حسن روحانی رئیسجمهور جلسه فوقالعاده تشکیل داد و اعضا به ادامه بررسی لایحه احکام مورد نیاز اجرای برنامه ششم توسعه پرداختند.در این جلسه، پس از بحث و تبادل نظر در خصوص لایحه مذکور، تعداد دیگری از مواد آن به تصویب رسید و ادامه بحث به جلسه آینده موکول شد.
خبرگزاری میزان- معاون راهبردی و اشراف ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح گفت:دشمن استکباری در داخل کشور به دنبال مخدوش کردن وحدت اسلامی است و از تمامی امکانات خود در راه جنگ نرم برای نابودی ماهیت انقلاب اسلامی استفاده میکند.
دشمن استکباری برای نابودی ماهیت انقلاب اسلامی از تمامی امکانات خود استفاده میکند.به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری میزان،سرلشکر مصطفی ایزدی شامگاه پنجشنبه در سی و پنجمین یادواره شهدای هویزه در سبزوار با بیان اینکه انقلاب اسلامی، انقلاب ارزشهای دینی و معنوی است، اظهار کرد: انقلاب اسلامی، انقلابی با تکیه بر معنویت بوده و قطعاً در این محفل مقدس روح شهیدان بزرگوار انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، هویزه و کربلاهای مکرر حاضر و ناظر هستند.
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری فرمودند با این ستارگان میتوان راه سعادت را پیدا کرد، افزود: در حقیقت بزرگداشت شهیدان، بزرگداشت آرمانهای متعالی و ارزشهای گرانقدری است که شهیدان با آرمانهای خود بر جای گذاشتهاند اینکه آنها سرمایههای وجود خود را یعنی جان شریفشان را نثار آرمانهای جمهوری اسلامی کردند، بسیار ارزشمند است.معاون راهبردی و اشراف ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح با بیان اینکه شهدای هویزه عنوان گروه اخلاص را برای خود برگزیدند، خاطرنشان کرد: اخلاص منشاء همه پیروزیهای انقلاب اسلامی بوده که این اخلاص مطهر برای جهاد در راه ولایت و امامت بوده است.سرلشکر ایزدی با بیان اینکه ما شهدای هویزه را یک مجموعه ویژه در تاریخ جمهوری اسلامی میدانیم، بیان کرد: شهید علمالهدی در تاریخ سیاسی کشور نقش بهسزایی داشت و شهدای هویزه با بصیرت دینی و اعتقادی خود در فضای ناب کل الیوم الکربلا با دشمنان رژیم بعثی عراق نبرد قهرمانانه کردند.وی با بیان اینکه کربلاهای متعددی در سرزمین سربداران به وقوع پیوسته است، ادامه داد: حرکتی که ما از شهدای هویزه مشاهده کردیم، این بود که افراد بسیاری در مقابل تانکهای دشمن ایستادگی میکردند و قطعاً تا ابد آثار و نتایج بیبدیل آنها در تاریخ صدر اسلام ماندگار میماند.معاون راهبردی و اشراف ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح اضافه کرد: تمام رویدادهای بزرگ در هشت سال دفاع مقدس جزء مهمترین سرمایههای وزین انقلاب اسلامی است مانند شهید علمالهدی که اینطور میگوید، من به عنوان فرمانده هویزه با 63 نیرو تا آخرین قطره خون خود در مقابل ظلم ستیزی دشمن میایستم و از خاک خود دفاع میکنم.وی با بیان اینکه انقلاب اسلامی در مراحل مختلف با تقدیم ارزشمندترین انسانها توانست به حرکت عظیم خود ادامه دهد، بیان کرد: سرداران بسیار بزرگی در راه نظام و انقلاب مقاومت کردند و این مردان با ایمان، ولایت و جهاد به دعوت استقامت به پیش رفتند که در این راه به مقام رفیع شهادت نائل شدند.سرلشکر ایزدی با بیان اینکه انقلاب اسلامی در این راه نورانی که در متن آن رهبر معظم انقلاب قرار گرفته مرحله به مرحله پیش رفت، اظهار داشت: اکنون نهضت انقلاب اسلامی به کشورهای دیگر منطقه منتقل شده و استکبار جهانی با توجه به تلاشهای خود نتوانسته در مقابل این انقلابها به پیروزی برسد.وی با بیان اینکه دشمنان امواج منفی بسیاری را علیه انقلاب اسلامی ایجاد کردند، ادامه داد: به فرموده رهبر معظم انقلاب اگر بخواهیم افول یک فرهنگ را ببینیم باید فرهنگ امروز غرب را مشاهده کنیم که کشورهای غربی میخواهند انقلاب اسلامی در مقابل چشمان جهانیان منفور شود و با استفاده از ابزاری به عنوان داعش که جنگها و تنشهای نیابتی در منطقه ایجاد شده در نتیجه دشمن به دنبال نفوذ استکبار جهانی در سطح منطقه است.معاون راهبردی و اشراف ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح خاطرنشان کرد: آمریکا به جای اینکه شرکتهای امنیتی ایجاد کند به دنبال گسترش جنگهای نیابتی است و عامل نفوذی خود را تا حد بسیاری در منطقه سامان داده که متأسفانه ضایعات بسیاری به وجود آورده و اکنون فرزندان انقلاب اسلامی برای پاسداری از این نظام باید در کرانههای دور دست به مجاهدت بزنند.وی اضافه کرد: خوشبختانه تفکر انقلابی در کشورهای عراق، لبنان و سوریه در حال پیشروی بوده، در نتیجه دشمن استکباری در داخل کشور به دنبال مخدوش کردن وحدت اسلامی است و از تمامی امکانات خود در راه جنگ نرم برای نابودی ماهیت انقلاب اسلامی استفاده میکند.سرلشکر ایزدی با بیان اینکه باید نسبت به تمامی رویدادهای بینالمللی هوشیار و بیدار باشیم، بیان کرد: همانگونه که شهدا با اخلاص راه انقلاب را تجلی بخشیدند ما هم باید به این رسالت تاریخی خود عمل کنیم و در مقابله دشمنان روحیه جهاد دائمی داشته باشیم.
خبرگزاری میزان- سخنگوی وزارت امور خارجه حمله موشکی هواپیماهای عربستان به سفارت جمهوری اسلامی ایران در صنعا را به شدت محکوم کرد.
سخنگوی وزارت خارجه حمله موشکی عربستان به ساختمان سفارت ایران در صنعا را بشدت محکوم کردبه گزارش گروه سیاسی میزان، حسین جابری انصاری سخنگوی وزارت امور خارجه حمله موشکی هواپیماهای عربستان به سفارت جمهوری اسلامی ایران در صنعا که موجب وارد شدن خسارت هائی به ساختمان سفارت و زخمی شدن تعدادی از نیروهای حفاظت نمایندگی گردید را به شدت محکوم کرد.
جابری انصاری افزود: این اقدام آگاهانه و عامدانه دولت عربستان نقض تمامی کنوانسیون ها و قواعد حقوقی بین المللی در زمینه حفاظت از امنیت و مصونیت اماکن دیپلماتیک در کلیه وضعیت ها بوده و مسئولیت این اقدام و همچنین جبران خسارت های وارده به ساختمان و جراحات وارده به تعدادی از کارکنان سفارت بعهده دولت عربستان است. بدیهی است جمهوری اسلامی ایران حق خود برای پی گیری این موضوع را محفوظ می دارد.
حضرت آیت الله خامنه ای سپس به تبیین ابعاد مختلف مفهوم پرمعنای «حق الناس» در عرصه انتخابات پرداختند.
رهبر انقلاب در تشریح ابعاد مختلف حق الناس به «حق داوطلب» پرداختند و افزودند: از جمله عرصه های رعایت حق مردم در انتخابات این است که اگر کسی صلاحیت داشت او را رد نکنیم و به او میدان بدهیم و برعکس اگر کسی چه در انتخابات خبرگان و چه مجلس شورای اسلامی، صلاحیت قانونی نداشت با اغماض و بی دقتی او را وارد عرصه نکنیم که بی توجهی به این دو نکته، ضد حق الناس است.
رهبر انقلاب، آرای ملت را امانت خواندند و افزودند: حفظ این امانت از دیگر ابعاد حق الناس است.
ایشان افزودند: همه کسانی که در اجرا، مراقبت، شمارش، جمع بندی آرا و اعلام نتایج دخیلند باید در حفظ آرای ملت کمال امانت را رعایت کنند و اندک تخلفی در این مسئله، خیانت در امانت است.
رهبر انقلاب پذیرش نتایج قانونی انتخابات را از دیگر ابعاد رعایت حق الناس برشمردند و افزودند: وقتی مراکز قانونی، نتایج انتخابات را اعلام و تأیید کردند مخالفت با این نتایج، ضد حق الناس است.
حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به حضور پرشکوه 40 میلیونی ملت در انتخابات سال 88 یادآوری کردند: در آن سال، برخی با حرفهای منکَر و ناپسند، ادعای تقلب را مطرح کردند و خواستار بر هم خوردن نتایج آرا شدند.
ایشان افزودند: ما با آنها خیلی مماشات کردیم که جزئیات آن طولانی است، گفتیم بیایید هر تعداد صندوق که می خواهید بازشماری شود اما به توصیه ها اعتنایی نکردند چون بنا نبود که حرف حق را بپذیرند.
رهبر انقلاب یادآور شدند آن کار و آن ادعا، خسارتهای زیادی بر ملت و کشور وارد آورد که تاکنون جبران نشده و نمی دانیم قرار است کی جبران شود!
ایشان در ادامه به رعایت حق الناس در «ارائه لیستهای انتخاباتی» پرداختند.
حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: رعایت حق الناس در پیشنهاد فهرستها به معنای این است که مسئله رفیق بازی و جناح بازی را در لیستهای خود دخالت ندهند و با معیار شایستگی حقیقی، لیستها را تهیه کنند.
ایشان به مردم نیز توصیه کردند برای انتخاب نامزدها به کسانی و مجموعه هایی اعتماد کنید که از سر صفا و صداقت و علاقه مندی به انقلاب لیست داده اند، نه از روی مقاصد خاص و گاه فاسد.
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر حضور حداکثری ملت در انتخابات پیش رو گفتند: هرچه حضور مردم بیشتر باشد استحکام و اعتبار نظام و کشور بیشتر می شود و به همین دلیل همیشه بر حضور هرچه بیشتر مردم تأکید کرده ایم و این بار نیز بر این مسئله اصرار می ورزیم چرا که نظام متکی بر عواطف، خواستها و انتخاب مردم است.
ایشان با انتقاد از مدعیان نامطمئن بودن انتخابات خاطرنشان کردند: برخی انگار به عادت و مرض بدی مبتلا شده اند که دائم در نزدیک انتخابات، در…( طبل) نامطمئن بودن نتایج آرا می دمند و نعمت بزرگ انتخابات را با این حرفها خراب می کنند.
حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: البته ممکن است در گوشه و کنار تخلفاتی باشد اما تخلفات سازمان یافته که نتایج را تغییر دهد، مطلقاً وجود ندارد.
رهبر انقلاب چارچوب قوانین، مراقبت همه دست اندرکاران انتخابات و رعایت مسئولان دولتی و غیردولتی در همه دوره ها را از جمله علل سلامت انتخابات دانستند و افزودند: برخی دولتها 180 درجه با هم تفاوت داشته اند اما رفتار همه آنها در عرصه انتخابات درست و انتخابات سالم بوده است و انشاءالله این دوره نیز چنین خواهد بود.
امام خامنه ای (مدظله العالی) فرمودند :
در مورد مسئلهى نماز جمعه باید عرض کنم که نماز جمعه یک قرارگاه است؛ قرارگاه ایمان، قرارگاه تقوا، قرارگاه بصیرت، قرارگاه اخلاق. از تعبیر قرارگاه نباید ما وحشت بکنیم، چون قرارگاه جزو تعبیرات و اصطلاحات مربوط به جنگ و مبارزه و این چیزها است. خب، این جنگ وجود دارد، بر ما تحمیل شده - ما درحال جنگیم، منتها جنگ نظامى نیست؛ جنگ معنوى است، جنگ اعتقادى و ایمانى است، جنگ سیاسى است - همچنانکه در دفاع مقدّس هشت سال بر ما جنگ را تحمیل کردند. ما که دنبال جنگیدن با همسایهمان نبودیم، بر ما تحمیل شد؛ حمله کردند. ما ابتدا حمله نمیکنیم؛ حتّى در جایى که دفاع لازم نباشد، دفاع هم نمیکنیم؛ لَئِن بَسَطتَ اِلَىَّ یَدَکَ لِتَقتُلَنى مآ اَنَا بِباسِطٍ یَدِىَ اِلَیکَ لِاَقتُلَکَ اِنّى اَخافُ اللهَ رَبَّ العلَمین؛(۲) ما اینجورى هستیم. آنجایى که دفاع لازم است، چرا، وارد عرصهى دفاع میشویم. و خدا را شکر که ملّت ایران، نیروهاى انقلاب، رهبر بزرگ و عزیزِ فقیدِ ما - که بحمدالله نامش، یادش، راهش زنده است - نشان دادند که در زمینهى دفاع، توانا هستند. ما در حال یک چنین نبردى هستیم؛ ما در حال یک چنین جهادى هستیم. به ایمان مردم ما حمله میکنند، به بصیرت مردم ما حمله میکنند، به تقواى ما حمله میکنند، به اخلاق ما حمله میکنند، ویروسهاى گوناگونِ خطرناکِ معنوى را در میان ما پراکنده میکنند؛ خب، ما چه کار کنیم؟ باید دفاع کنیم. این، قرارگاه لازم دارد، مثل قرارگاههاى میدان جنگ؛ نماز جمعه یکى از مهمترینِ این قرارگاهها است؛ قرارگاه ایمان است، قرارگاه تقوا است. با این چشم به نماز جمعه نگاه کنیم. شما هم فرمانده قرارگاهید؛ قرارگاههاى میدان جنگ هرکدام فرماندهى دارند؛ فرمانده قرارگاه امامت جمعه، شخص امام جمعه است.
خب، عمدهى [هدف] در این قرارگاه تبیین است؛ مسئلهى تبیین. عمدهى هدف انبیاى الهى تبیین بود؛ حقیقت را بیان کنند؛ چون آن چیزى که موجب میشود انسانها گمراه بشوند این است که حقیقت را نمىشناسند؛ عمده این است. از این قبیل هم هستند که حقیقت را میدانند امّا انکار میکنند، لکن عمدهى انحرافها ناشى از ندانستن حقیقت است و انبیاى الهى آمدند تا حقیقت را بیان کنند، واضح کنند، ظاهر کنند، حجّت را تمام کنند بر مردم؛ مسئلهى تبیین این است. اَلعُلَماءُ وَرَثَةُ الاَنبیاء؛(۳) شما میراثبر انبیا هستید، از جمله در این قضیّه؛ مسئلهى تبیین.
نماز جمعه همچنانکه از اسم آن پیدا است، محلّ جمع است، محلّ اجتماع است؛ این هم یک فرصت بزرگى است براى تبیین کردن. گاهى شما ناچارید بروید به درِخانهى این، درِخانهى آن، یا اینکه از راههاى غیر مستقیم استفاده کنید. این وسایل ارتباط جمعى که امروز وجود دارد، درست است که فراگیر است - اینترنت و شبکههاى اجتماعى و بقیّهى چیزها خیلى فراگیر است - لکن نگاه روبهرو و چشمدرچشم و احساس حضور و شنیدن نفَس گوینده و مخاطب یک چیز دیگر است؛ اجتماع، دُور هم جمع شدن، یک چیز دیگر است. ممکن است چند صد هزار نفر یک حرفى را، یک پیامى را در اینترنت یا با پیامک بگیرند، امّا این خیلى فرق میکند با اینکه همین چند صد هزار نفر یکجا جمع بشوند، یک نفر با آنها حرف بزند، صحبت کند. این نگاه کردنِ روبهرو یک تأثیر فوقالعادهى دیگرى دارد؛ این در اختیار شما است. نماز جمعه فرصت اجتماع است، محلّ تجمّع است؛ مردم را گرد هم جمع میکند؛ میتوانند با هم تبادل کنند؛ میتوانند قرار بگذارند؛ میتوانند اقدام کنند؛ اینها خیلى مهم است. کسانى که از دین بیگانه هستند - چه خارجىها، چه بعضى از عوامل بیچارهى خودمان در داخل که این امکانها را ندارند - حسرت میخورند که چطور نمیتوانند و وسیلهاى ندارند براى اینکه مردم را یکجا جمع کنند، با هم حرف بزنند، با هم تبادل کنند؛ با عناوین مختلف میخواهند این کارها را انجام بدهند؛ تازه [مانند] این درنمىآید.
خب، حالا که اینجور شد، پس نماز جمعه قلب فرهنگى هر شهر است؛ مرکز فرهنگى هر شهر، نماز جمعه است؛ - البتّه شرایطى دارد که حالا بعضى از اینها را عرض خواهیم کرد. جایى است که آنجا هدایتگرى انجام میگیرد؛ من تأکید میکنم این هدایتگرى صرفاً هدایتگرى سیاسى نیست، هدایتگرى سیاسى و فرهنگى است. ما گمان نکنیم که اگر فرض کنید در فلان مسئلهى سیاسى روز که محلّ ابتلاء هم هست، دادِ سخن دادیم و حرف زدیم و مطالب خودمان را با بیان شیوا بیان کردیم، قضیّه تمام شد؛ نه، ما هدایتگرى فرهنگى را از هدایتگرى سیاسى بنیانىتر میدانیم؛ هدایتگرى سیاسى خیلى لازم است و از آن نباید صرف نظر کرد، امّا هدایتگرى فرهنگى و فرهنگ مردم، اخلاق مردم[مهمتر است].
نیمه شب است.مهدی فاطمه چه میکند؟! لحظههای تنهایی خود را با چه کسی سپری می کند!؟
خوشا به حال کسی که لیاقت خدمت در کنار ایشان را دارد.خوشا به حال کسی که اکنون در جوار یوسف زهرا مشغول عبادت است. خوشا به سعادت کسی که لیاقت همسایگی او را یافته است.
خداوندا! معبودا! ما محرومان را دریاب. ما در فراق حجت تو بسر می بریم. نادانیم. نمی فهمیم که زندگی.بدون او مفهومی ندارد.سرگرم دنیا شده ایم. یادمان رفته قالوا بلی هایمان را.
محبوبا! برسان موعود ما را! بارالها برسان بقیه الله را!خداوندا برسان حجت ما را!بسی تنها مانده ایم در این بازار مکاره دنیا! نجاتمان بده!
دیدار اعضای دفتر رهبری و سپاه حفاظت ولى امر
اگر من بخواهم يك توصيه به شما بكنم، آن توصيه اين خواهد بود كه بصيرت خودتان را زياد كنيد؛ بصيرت. بلاهائى كه بر ملتها وارد ميشود، در بسيارى از موارد بر اثر بىبصيرتى است. خطاهائى كه بعضى از افراد ميكنند - مىبينيد در جامعهى خودمان هم گاهى بعضى از عامهى مردم و بيشتر از نخبگان، خطاهائى ميكنند. نخبگان كه حالا انتظار هست كه كمتر خطا كنند، گاهى خطاهايشان اگر كماً هم بيشتر نباشد، كيفاً بيشتر از خطاهاى عامهى مردم است - بر اثر بىبصيرتى است؛ خيلىهايش، نميگوئيم همهاش.بنده بارها اين جبهههاى سياسى و صحنههاى سياسى را مثال ميزنم به جبههى جنگ. اگر شما تو جبههى جنگ نظامى، هندسهى زمين در اختيارتان نباشد، احتمال خطاهاى بزرگ هست. براى همين هم هست كه شناسائى ميروند. يكى از كارهاى مهم در عمل نظامى، شناسائى است؛ شناسائى از نزديك، كه زمين را بروند ببينند: دشمن كجاست، چه جورى است، مواضعش چگونه است، عوارضش چگونه است، تا بفهمند چه كار بايد بكنند. اگر كسى اين شناسائى را نداشته باشد، ميدان را نشناسد، دشمن را گم بكند، يك وقت مىبينيد كه دارد خمپارهاش را، توپخانهاش را آتش ميكند به طرفى، كه اتفاقاً اين طرف، طرفِ دوست است، نه طرفِ دشمن. نميداند ديگر. عرصهى سياسى عيناً همين جور است. اگر بصيرت نداشته باشيد، دوست را نشناسيد، دشمن را نشناسيد، يك وقت مىبينيد آتش توپخانهى تبليغات شما و گفت و شنود شما و عمل شما به طرف قسمتى است كه آنجا دوستان مجتمعند، نه دشمنان. آدم دشمن را بشناسد؛ در شناخت دشمن خطا نكنيم. لذا بصيرت لازم است، تبيين لازم است.
يكى از كارهاى مهم نخبگان و خواص، تبيين است؛ حقائق را بدون تعصب روشن كنند؛ بدون حاكميت تعلقات جناحى و گروهى و بر دل آن گوينده. اينها مضر است. جناح و اينها را بايد كنار گذاشت، بايد حقيقت را فهميد. در جنگ صفين يكى از كارهاى مهم جناب عمار ياسر تبيين حقيقت بود. چون آن جناح مقابل كه جناح معاويه بود، تبليغات گوناگونى داشتند. همينى كه حالا امروز به آن جنگ روانى ميگويند، اين جزو اختراعات جديد نيست، شيوههاش فرق كرده؛ اين از اول بوده. خيلى هم ماهر بودند در اين جنگ روانى؛ خيلى. آدم نگاه ميكند كارهايشان را، مىبيند كه در جنگ روانى ماهر بودند. تخريب ذهن هم آسانتر از تعمير ذهن است. وقتى به شما چيزى بگويند، سوءظنى يك جا پيدا كنيد، وارد شدن سوء ظن به ذهن آسان است، پاك كردنش از ذهن سخت است. لذا آنها شبههافكنى ميكردند، سوء ظن را وارد ميكردند؛ كار آسانى بود. اين كسى كه از اين طرف، خودش را موظف دانسته بود كه در مقابل اين جنگ روانى بايستد و مقاومت كند، جناب عمار ياسر بود، كه در قضاياى جنگ صفين دارد كه با اسب از اين طرف جبهه، به آن طرف جبهه و صفوف خودى ميرفت و همين طور اين گروههائى را كه - به تعبيرِ امروز، گردانها يا تيپهاى جدا جداى از هم - بودند، به هر كدام ميرسيد، در مقابل آنها مىايستاد و مبالغى براى آنها صحبت ميكرد؛ حقائقى را براى آنها روشن ميكرد و تأثير ميگذاشت. يك جا ميديد اختلاف پيدا شده، يك عدهاى دچار ترديد شدند، بگو مگو توى آنها هست، خودش را بسرعت آنجا ميرساند و برايشان حرف ميزد، صحبت ميكرد، تبيين ميكرد؛ اين گرهها را باز ميكرد.
بنابراين، بصيرت مهم است. نقش نخبگان و خواص هم اين است كه اين بصيرت را نه فقط در خودشان، در ديگران به وجود بياورند. آدم گاهى مىبيند كه متأسفانه بعضى از نخبگان خودشان هم دچار بىبصيرتىاند؛ نميفهمند؛ اصلاً ملتفت نيستند. يك حرفى يكهو به نفع دشمن ميپرانند؛ به نفع جبههاى كه همتش نابودى بناى جمهورى اسلامى است به نحوى. نخبه هم هستند، خواص هم هستند، آدمهاى بدى هم نيستند، نيت بدى هم ندارند؛ اما اين است ديگر. بىبصيرتى است ديگر. اين بىبصيرتى را بخصوص شما جوانها با خواندن آثار خوب، با تأمل، با گفتگو با انسانهاى مورد اعتماد و پخته، نه گفتگوى تقليدى - كه هر چه گفت، شما قبول كنيد. نه، اين را من نميخواهم - از بين ببريد. كسانى هستند كه ميتوانند با استدلال، آدم را قانع كنند؛ ذهن انسان را قانع كنند.
حکومت سعودى مطمئن باشد که آمریکا لکه ننگى بر دامنش نهاده که تا قیام قیامت هم با آب زمزم و کوثر پاک نمى شود
در حج سال 1366 حاکمان سعودی دست به کشتار بیرحمانه حجاج ایرانی و خارجی حاضر در مراسم برائت از مشرکین زدند؛ این فاجعه منجر به صدور پیامی تاریخی از سوی امام خمینی(ع) شد که بازخوانی آن در ایام حج ابراهیمی، یادآور خیانتهای برخی حکام عرب در اعصار گوناگون است.
بسم اللّه الرحمن الرحیم
والذین هاجروا فى سبیل اللّه ثم قتلوا او ماتوا لیرزقنهم اللّه رزقا حسنا و ان اللّه لهو خیرالرازقین(۱) جناب حجت الاسلام آقاى حاج شیخ مهدى کروبى – دامت افاضاته پیام استقامت و مظلومیت شما و زائران عزیزتر از جانمان را از کنار کعبه مظلوم و حرم خونآلود خدا شنیدم.سلام خالصانه اینجانب و همه ملت ایران را به همه عزیزانى که در کنار خانه خود و حرم امن خدا مورد تهاجم و گستاخى اجیر شدگان شیطان بزرگ، یعنى آمریکاى جنایتکار قرار گرفته اند، ابلاغ کنید.این حادثه بزرگ نه تنها احساسات و عواطف ملت ایران را که یقینا دل همه آزادگان جهان و ملتهاى اسلامى را جریحه دار و متالم ساخته است ولى براى ملت بزرگ و قهرمانى همچون مردم عزیز کشورمان که تجربه چندین ساله انقلاب را دیده اند و نقاب از چهره ها و نیرنگهاى ایادى آمریکا چون شاه و صدام را در حمله به عزاداران حسینى و آتش زدن قرآنها و مساجد برداشته اند، این حوادث غیرمترقبه و شگفتآور نیست که دوباره دست کثیف آمریکا و اسرائیل از آستین ریاکاران و سردمداران کشور عربستان و خائنین به حرمین شریفین(۲) به درآید و قلب بهترین مسلمانان و عزیزان و میهمانان خدا را نشانه رود و مدعیان سقایت(۳) حاج و عمارت مسجدالحرام، خیابانها و کوچه هاى مکه را از خون مسلمانان سیراب کنند.ما در عین حال که شدیدا متاثر و عزادار از این قتل عام بى سابقه امت محمد صلى اللّه علیه و آله و سلم و پیروان ابراهیم حنیف و عاملین به قرآن کریم گردیده ایم ولى خداوند بزرگ را سپاس مى گزاریم که دشمنان ما و مخالفین سیاست اسلامى ما را از کم عقلان و بیخردان قرار داده است، چرا که خودشان هم درک نمى کنند که حرکتهاى کورشان سبب قوت و تبلیغ انقلاب ما و معرف مظلومیت ملت ما گردیده است و در هر مرحله اى سبب ارتقاى مکتب و کشورمان را فراهم کردهاند که اگر از صدها وسیله تبلیغاتى استفاده مى کردیم و اگر هزاران مبلغ و روحانى را به اقطار عالم مى فرستادیم تا مرز واقعى بین اسلام راستین و اسلام امریکایى و فرق بین حکومت عدل و حکومت سرسپردگان مدعى حمایت از اسلام را مشخص کنیم، به صورتى چنین زیبا نمى توانستیم، و اگر مى خواستیم پرده از چهره کریه دست نشاندگان آمریکا برداریم و ثابت کنیم که فرقى بین محمدرضاخان و صدام آمریکایى و سران حکومت مرتجع عربستان در اسلامزدایى و مخالفتشان با قرآن نیست و همه نوکر امریکا هستند و مامور خراب کردن مسجد و محراب و مسئول خاموش نمودن شعله فریاد حقطلبانه ملتها، باز به این زیبایى میسر نمى گردید، و همچنین اگر مى خواستیم به جهان اسلام ثابت کنیم که کلیدداران کنونى کعبه لیاقت میزبانى سربازان و میهمانان خدا را ندارند و جز تامین آمریکا و اسرائیل و تقدیم منافع کشورشان به آنان کارى از دستشان برنمى آید، بدین خوبى نمى توانستیم بیان کنیم و اگر مى خواستیم به دنیا ثابت کنیم که حکومت آل سعود، این وهابیهاى پست بیخبر از خدا بسان خنجرند که همیشه از پشت در قلب مسلمانان فرو رفته اند، به این اندازه که کارگزاران ناشى و بى اراده حاکمیت سعودى در این قساوت و بى رحمى عمل کرده اند، موفق نمى شدیم و حقا که این وارثان ابى سفیان و ابى لهب و این رهروان راه یزید روى آنان و اسلاف خویش را سفید کرده اند.
جمهورى اسلامى ایران الحمدللّه در میان زائران خانه حق از ملیتها و نژادها و کشورها و حتى در خود عربستان طرفداران بسیار زیاد و دوستان صادق و وفادارى پیدا نموده است که براى گواه و شهادت حقانیت ما و معرفى ابعاد قتل عام خونبار مسلمانان به دست خادمالحرمین و انتقال حقایق تلخ روز حادثه به مردم جهان ما را یارى دهند.
و چه بهتر که بلافاصله و در حالى که اجساد عزیزان ما بر زمین افتاده اند، صدام و حسین اردنى(۴) و حسن مراکشى(۵) به حمایت از جنایت آل سعود اعلام همبستگى نمایند، گویى عربستان سنگر بزرگى را فتح کرده است و در کشتن صدها زن و مرد بىدفاع مسلمان و به رگبار مسلسل بستن آنان و عبور از روى اجساد مطهر آنان به پیروزى نظامى بزرگى نایل آمده است که به یکدیگر تبریک مى گویند و حال آنکه جهان در این ماتم نشسته و دل پیامبر خاتم شکسته است.
و چه کسى است که نداند توسل به زور و سرنیزه و لشکرکشى در برابر زائران خانه حق و تهیه آن همه مقدمات و توسل به بهانه هاى پوچ براى درگیرى با زنان و مردان و جانبازان و مادران و همسران شهیدان چیزى جز استیصال و خشم و ضعف امریکا و عجز و ناامیدى سرسپردگان آنان نخواهد بود.
یقینا آمریکا و عربستان از شرایط خلع سلاح مسلمانان در حرم خدا و احترام مؤمنین به احکام قرآن و پرهیز از جدال در کنار خانه خدا سوءاستفاده کرده اند و با وسایل از پیش فراهم شده و نقشه هاى دقیق روبهصفتانه به صفوف شیرمردان و شیرزنان ما حمله نموده اند و آنان را غافلگیر کرده اند.
حکومت سعودى مطمئن باشد که آمریکا لکه ننگى بر دامنش نهاده است که تا قیام قیامت هم با آب زمزم و کوثر پاک نمى شود و خونى که از دل اقیانوس بزرگ ملت ما بر سرزمین حجاز جارى شده است، زمزم هدایتى براى تشنگان سیاست ناب اسلام گردیده است که ملتها و نسلهاى آینده از آن سیراب و ستمکاران در آن غرق و هلاک مى شوند و ما همه این جنایتها را به حساب امریکا گذاشته ایم و به یارى خدا و در موقع مناسب به حساب آنان خواهیم رسید و انتقام فرزندان ابراهیم را از نمرودها و شیاطین و قارونها خواهیم گرفت.
و مجددا تاکید مى کنم که اینها بهاى گران حاکمیت نه شرقى و نه غربى و استقلال و آزادى و اسلامخواهى ماست.
و اینک از فرصت استفاده کرده به یکى از آیات کتاب کریم اشاره مى کنم آن جا که فرموده است: اجعلتم سقایة الحاج و عمارة المسجد الحرام کمن امن باللّه والیوم الاخر و جاهد فى سبیل اللّه لایستوون عنداللّه واللّه لایهدى القوم الظالمین.(۶) گویى آیه کریمه در همین عصر نازل شده و گویى براى آل سعود و امثال آل سعود در طول تاریخ و براى ملت مجاهد و بزرگ ایران و حجاج بیتاللّه الحرام در عصر حاضر و امثال آنان در همه اعصار آمده است.
و خداوند تعالى مى فرماید: شما کوردلان آبرسانى به حجاج و تعمیر مسجدالحرام را با ارزش آنانى که ایمان به خدا و به روز جزا آورده و در راه خدا مجاهده مى کنند، مساوى قرار داده اید، حاشا که اینان با شما مساوى نیستند و خداوند ستمگران را هدایت نمى کند.
آیا سعودیها و امثال آنان در طول تاریخ ارزش خود را براى تهیه آب در مواقف حج و زرق و برق تعمیرات مسجدالحرام را با ارزشهاى مسلمانانى که به خداوند و روز جزا ایمان دارند و با نثار خون خود و جوانان مجاهد خود در راه خدا و براى دفع دشمنان خدا از حریم اسلام و حرم خداوند تعالى بپا خاسته اند مقایسه نکرده اند؟ و سعودیهاى عصر حاضر، پا را فراتر از آن نگذاشته و بر مسلمانان افتخار نمى کنند؟ و با مجاهدان راه خدا آن نمى کنند که روى امریکاى جهانخوار و ارباب خود را سفید کرده است؟ و جالب توجه اینکه خداوند در این آیه ایمان به خدا و روز جزا را ذکر فرموده و از میان تمام ارزشهاى اسلامى و انسانى مجاهده در راه خدا را با دشمنان خدا و بشریت انتخاب کرده است و در این انتخاب به همه مسلمانان تعلیم فرموده است که ارزش جهاد فوق همه ارزشهاست.
و آیا خداوند با ذکرواللّه لایهدى القوم الظالمین نمى خواهد بفرماید خداوند سعودیهاى عصر را و تمام اعصار تاریخ را ستمگرانى بیش نمى داند که قابل هدایت نیستند و خداوند آنان را هدایت نمى فرماید؟ آیا ستمکارى بر حق و خلق و بر رسول خدا و امت بزرگوار حضرت رسول خاتم، بالاتر از آنچه آل سعود با کعبه و حرم امن الهى و با زائران مجاهد آن که همه چیز و همه کس خود را در راه دوست و آرمان اسلام تقدیم کردند، مى توان تصور کرد؟ آیا جرم این مجاهدان که به فرمان خداوند تعالى نداى برائت از مشرکین را انجام داده اند، جز برائت از خدایان آل سعود و سعودیهاى عصر حاضر و شاه حسین و شاه حسن و مبارک نامبارک(۷) و صدام عفلقى است؟ آیا سکوت در مقابل این ستمگریها که در طول تاریخ سابقه نداشته است، چیزى جز رضاى به این جرم و شرکت در ظلم و ستم ظالمین و ستمگران است؟ و در هر صورت آل سعود براى تصدى امور کعبه و حج لیاقت نداشته و علما و مسلمانان و روشنفکران باید چاره اى بیندیشند.
زائران شریف ایرانى امسال پیام انقلاب و برائت خود را با خونشان به جهان و به امت اسلام ابلاغ نمودند و با تقدیم شهداى بزرگ به پیشگاه مقدس حق از سازندگان و بانیان سیاست نه شرقى و نه غربى کعبه خداوند گشتند و ملت بزرگ ایران نیز با تجلیل گسترده خود از شهدا و شرکت میلیونى خود در راهپیمایى و اعلان برائت از کفر خصوصا آل سعود به وظیفه انقلابى و الهى خود عمل نموده اند که در اینجا لازم است از حضور گسترده آنان و همه اقشار و خواهران و برادران تشکر کنم.
اکنون نوبت زائران دیگر کشورها و خصوصا علما و روشنفکران و گویندگان است که پیام مظلومیت ما را به جهان ابلاغ کنند.
انشاءاللّه زائران محترم ایرانى با مقاومت و صبر بقیه اعمال خود را به اتمام برسانند و با گامهاى محکم و دلى آرام و قلبى سرشار از رضایت و لبى خندان، شادى پیروزى خون بر شمشیر و شهادت در کنار خانه خدا را جشن بگیرند و افرادى که به مدینه منوره مشرف مى شوند، سلام شهیدان به خون خفته کعبه و مجروحین خانه امن را به رسول خدا و ائمه هدى – علیهمالسلام – ابلاغ کنند و این موفقیت بزرگ را به محضرشان تبریک بگویند و به راه خود با صلابت و اطمینان ادامه دهند و مشکلاتى که امریکا و عربستان بر آنان تحمیل نموده اند به حساب خدا و دفاع از پیامبر بگذارند و از اینکه خداوند هدیه ها و قربانیان هاجروار و اسماعیلگونه این ملت بزرگ را در کنار خانه خود پذیرفته است سپاسگزار و شاکر باشند که انشاءاللّه خداوند شهداى بزرگ ما را با شهداى صدر اسلام محشور و به بازماندگان آنان صبر و اجر و به مصدومین و مجروحین شفا عنایت فرماید و شر متجاوزان را به خودشان بازگرداند و آنان را به عقوبت خود کیفر دهد.
از خداوند مسئلت مى کنم که از این زمان که همه کفر و همه شرک دست به دست هم داده اند و تصمیم و عزم خود را براى شکست امت اسلام جزم کرده اند و همه ضربه ها را بر علیه ما به کار گرفته اند، خود ما را در حصار محکم خود و در لواى مرحمت و لطف خود حفاظت فرماید.
۷ ذى الحجه سال ۱۴۰۷ هجرى قمرى
………………………………………………
۱- سوره حج، آیه ۵۸: و آنانکه در راه رضاى خدا از وطن هجرت گزیدند و در این راه کشته شدند، یا مرگشان فرارسید، البته خدا رزق و روزى نیکویى (در بهشت ابد) نصیبشان گرداند، که همانا خدا بهترین روزى دهندگان است. ۲- در مقابل ادعاى زمامداران آل سعود که خود را خادم الحرمین الشریفین مى نامند.
۳- آبرسانى، رساندن آب به حاجیان.
۴- ملک حسین، پادشاه اردن.
۵- ملک حسن، پادشاه مغرب (مراکش).
۶- سوره توبه ، آیه ۱۹: آیا آب دادن به حاجیان و تعمیر کردن مسجدالحرام را با مقام آن کس که به خدا و روز قیامت ایمان آورده و در راه خدا جهاد کردند یکسان شمردید؟ هرگز، آن نزد خدا با این یکسان نخواهد بود، که خدا ستمکاران را هرگز هدایت نخواهد کرد.
۷- حسنى مبارک، رئیس رژیم حاکم بر مصر(او به همراه صدام حسین، ملک حسین و ملکحسن، پس از واقعه خونبار مکه و شهادت صدها زائر ایرانى به دست عوامل و دژخیمان آل سعود، پیامهاى تبریکى براى ملک فهد، پادشاه عربستان سعودى فرستادند)
یادگار حقیقی حضرت امام خمینی رحمه الله علیه(شیخ نمر باقر النمر) در سال 94 به شهادت رسید
طلاب توان خود را برحضور در فضای مجازی به کار گیرند
چهارشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۴ ساعت۱۱:۵۰:۲۳
مدیرحوزه های علمیه خواهران: اصلی ترین رسالت حوزه های علمیه برادران و خواهران تربیت طلابی عالم، مهذب و مجاهد است که بعد از انقلاب با تحوّل عظیمی روبرو شده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» حجت الاسلام و المسلمین محمود رضا جمشیدی امروز در نشست فصلی مدیران استانی حوزه های علمیه خواهران که در قم برگزار شد اظهارداشت: امروز همه کسانی که عهده دار ابعاد و مسائل مختلف زندگی مردم هستند، باید بدانند که وضعیت انان موقت خواهد بود و باید از این فرصت ناب به نحو احسن استفاده کنند و امانت دار باشند.
وی تصریح کرد: اگر همگان بدانند هیچ چیز ابدی نیست و حضورمان در این دنیا چه برسد به پست و مقام، ماندگار و جاودان نیست بدون تردید بسیاری از دغدغه های جامعه اسلامی ما حل خواهد شد.
حجت الاسلام والمسلمین جمشیدی تاکید کرد: اولین رسالت و مسئولیت دائمی و همیشگی ما حفظ امانتی است که بر عهده ما قرار گرفته و برای حفظ آن نباید از هیچ کوششی فرو گذارد.
مدیر حوزه های علمیه خواهران در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نقش زنان در جوامع گفت: نقش بی بدیل و تاثیر گذار زن در جوامع بر هیچ کسی پوشیده نیست به طوریکه در جامعه اسلامی ما برای رشد و نموّ امت اسلامی و حفظ ارزشهای آن از ظرفیت و پتانسیل بانوان استفاده می شود و در جایی دیگر همانند داعش از زن به عنوان ابزاری برای جذب تروریست بهره می برند.
وی با بیان اینکه امروز دشمن از طریق شبکه های اجتماعی و مجازی نسل جوان ما را هدف گرفته است، افزود: طلاب توان خود را برای ورود به فضای مجازی به کار گیرند.
وی افزود: حضور طلاب در عرصه طلبگی در واقع جایگاهی برای شناخت ظرفیتها و برآورد میدانی و سازمانی کار حوزه علمیه خواهران است؛ امروز خوشبختانه نخبگان بسیاری در حوزههای علمیه خواهران رشد کردهاند.
مدیر حوزه علمیه خواهران با ذکر این مطلب که «اگر کسی به خدا متکی نباشد علم و عمل او بر خلاف مسیر انسانیت و بشریت صرف میشود» گفت: طلاب خواهر باید بدانند که اعلام برترین شدن، تازه اول راه است و این مسیر مسیری بسیار پیچیده است.
وی افزود: باید برای ارتقا و شکوفا شدن این ظرفیتها تلاش کنیم و طلاب خواهر باید بهره وری خود را افزایش دهند، آنان میتوانند از این جشنوارهها خود و ظرفیتهای خود را بازشناسی کنند.
مدیر حوزه علمیه خواهران تصریح کرد: کسانی که امروز به دنبال ارایه چهره خشن از اسلام هستند بیشترین عضو گیری را از همین فضای مجازی دارند و طلاب خواهر وظیفه دارند تا آن را محلی برای رشد و تعالی اسلام ناب قرار داده و از اشاعه چهره ناخوشایند از اسلام جلوگیری کنند.
وی گفت: ظرفیتهای خواهران طلبه بسیار رشد کرده است و امروز با استفاده از ابزارهای روز میتوان تبلیغ کرد و نیازی نیست که مثل قدیم کارهای سخت انجام دهیم امروز میتوانیم تبلیغ را با استفاده از بسترهای روز استفاده کنیم.
بیانیه مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران در محکومیت اعدام شیخ نمر
شنبه ۱۲ دى ۱۳۹۴ ساعت ۱۶:۰۲:۳۵
مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران با صدور بیانیهای اعدام آیتالله شیخ نمر محکوم کرد.
بسم الله الرحمن الرحیم
و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتاً بل احیاء عند ربهم یرزقون
شهادت مظلومانه عالم ربانی و مجاهد سبحانی، آیت الله شیخ نَمر(ره) را به دست عوامل مزدور وهابیت سعودی به عموم مسلمانان جهان و پیروان خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام تسلیت میگوییم.
خونی که هرگز خشک نخواهد شد، خونی که هماره جوشان و خروشان سیلی خواهد گردید و بنیان آل سعود مزدور غربی را ویران خواهد ساخت.
عالمی به دیدار پرورگار خویش شتافت که با دستهای بسته و غریبانه تنها به جرم پیروی از قوانین ربانی و مودّت آل رسول صلوات الله علیهم اجمعین به شهادت رسید.
وهابیت، نپندارد که با اعدام این عالم بزرگوار و مجاهد به آرزوی کثیف خویش در امحای دین الهی خواهد رسید.
آنان یقین بدانند هر ستارهای که از آسمان انسانیت و دین فروبکشند هزاران ستارة دیگر خواهد شکفت و آسمان خدا را نورباران هدایت ربانی خویش خواهند ساخت.
تفکر علامه آیت الله نَمر نمرده است و هرگز نمیمیرد اندوهش را در پیشگاه الهی به اجر و ثوابی گرانقدر انشاءالله بر شانههای غم دیدهمان هموار خواهیم کرد و راه روشن آن شهید بزرگ سرزمین حجاز را برای همیشه زنده خواهیم داشت.
حوزههای علمیه خواهران شهادت این عالم بزرگوار را به ساحت مقدس حضرت ولی الله الاعظم اباصالح المهدی ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء، مقام معظم رهبری مدظله العالی، مراجع عظام تقلید و علمای بزرگوار دامت برکاتهم و تمامی پیروان اهل بیت علیهم السلام در سراسر جهان تسلیت عرض نموده و این حرکت ددمنشانه را محکوم می نماید و عواقب هولناک این جنایت بزرگ را بر عهدة خاندان کثیف آل سعود میداند.
25azar94.mihanblog.com
عنوان مقاله :
عفاف و راهکارهایی برای تأثیر عفت ورزی در مصونیت اجتماعی و سالم سازی روابط خانوادگی
استاد راهنما:
حجة الاسلام حسن اسلامپور
گردآورنده : معاون پژوهش بوئین زهرا ، ام البنین فیروزی
تاریخ :
زمستان 1391
بسم الله الرحمن الرحیم
چکیده
عنوان تحقیق حاضر ، بررسی فرهنگ عفاف در آیات و روایات و راهکارهایی برای تأثیر عفت ورزی در مصونیت اجتماعی و سالم سازی روابط خانوادگی است .
عفت به معنای طهارت درونی و بیرونی است ؛ فضیلت اخلاقی و ملکه ای که در اثر تزکیه درون و مواظبت بر اعمال و رفتار بیرونی در شخص نهادینه می شود . عفت دارای مصادیق مختلفی است که در تمام ابعاد زندگی بشر قابل مشاهده است . در آیات و روایات به بحث عفاف و عفت ورزی و رعایت مسائل عفاف توصیه شده است ؛ ولی متأسفانه مشاهده می شود که تعداد اندکی از افراد جامعه ما به رعایت همۀ مصادیق آن مبادرت می ورزند . ناهنجاری هاو رذایل اخلاقی موجود در جامعه ما بهترین شاهد و گواه این مسأله است . تمام این مسائل سوالی را در ذهن محقق ایجاد کرد که : فرهنگ عفاف چه تأثیری در مصونیت اجتماعی و سالم سازی روابط افراد دارد ؟مسأله عفت ورزی از سالها پیش مورد توجه قرار گرفته است . دربارۀ عفاف و عفت ورزی کتب و مقالات زیادی تألیف شده است ؛ ولی وجه تمایز و ویژگی خاص این نوشتار سوال اصلی جدید ، فرضیه نو ، ساختار نو و چینش مطالب در بخش ها و فصول متعدد است .فرضیه محقق این است که ، رعایت عفاف از سوی افراد جامعه ، نقش مهم و بنیادینی در ایجاد آرامش روحی و روانی اعضای جامعه و مصونیت بخشی اجتماعی و سالم سازی روابط دارد .راه حل یافتن پاسخ مسئله تحقیق ، شفاف سازی ابعاد عفاف و شناساندن آسیب های نادیده انگاشتن عدم رعایت فرهنگ عفاف و کشف علل بی توجهی به آن ، آموزش های لازم به همسران و والدین است .منابع مورد استفاده محقق در این نوشتار ، قرآن کریم ، برخی منابع حدیثی و روایی ،تفسیری و برخی کتب با مباحث خانواده است .نتایج مورد انتظار که برخی به دست آمد ، عبارتند از : تعریف جامع و کاملی از عفاف ، شناسایی مصادیق عفاف ، لزوم بالابردن سطح آگاهی ها و تغییر نگرش های والدین و آموزش ارتباط موثر به همسران جوان ، لزوم یک بسیج همگانی و ملی برای نهادینه کردن فرهنگ عفاف در تمام ابعاد زندگی انسان معاصر و چندین نتیجه دیگر که طی مطالعه نوشتار به دست می آید .
مقدمه
جهان امروز شاهد عظیم ترین تحولات تاریخی و اجتماعی و سیاسی است که هرگز در تاریخ بشر دیده نشده است ؛ رفتن انسان به اعماق زمین و آسمان ها ، تسخیر فضاهای اجتماعی توسط زنان و حضور دسته جمعی آنان در بیرون از خانه ، آزادی انسان امروز از اسارت مکان و زمان و . . . حوادثی که در طول تاریخ بی سابقه بوده است .
خانواده ، دقیق ترین و شفاف ترین نهاد اجتماعی است که حوادث بزرگ و تاریخی جهان را انعکاس داده و همپای جامعه حرکت می کند . اعضای خانواده ، اعضای جامعه را تشکیل می دهند و در این جهان پرتلاطم جوامع هستند که سکان دار هدایت افراد خود هستند . اجتماعی که افراد در آن زندگی می کنند و روابطی که با یکدیگر دارند ، به طور مستقیم نشأت گرفته از روابط خانوادگی آنان است ؛ یعنی همانگونه که آنان در خانواده تربیت می یابند ، همانگونه در جامعه حضور می یابند .
در جامعه اسلامی ما عوامل متعدد و گوناگون محیطی ، تربیتی ، اخلاقی ، فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی
در نوع روابط با دیگران دخالت دارد . یکی از این عوامل که تأثیر شگرف و به سزایی در کمیّت و کیفیّت روابط افراد و حضور آنان در جامعه دارد ، مسأله فرهنگ عفاف و عفت ورزی است . عفاف به معنای خویشتنداری ، پاکدامنی و طهارت و حضور همراه با مصونیت بخشی به خود و دیگران در سطح جامعه است که این مصونیت بخشی نیز به نوعی در روابط دیگر افراد جامعه با یکدیگر تأثیر دارد .
در این نوشتار ، محقق سعی نموده است به توصیف و تبیین ابعاد فرهنگ عفاف و ارائه راهکار در چهار بخش و چندین فصل بپردازد و با بررسی آیات و روایات ، راهکارهای عملی و کاربردی را به همراه متن های علمی و نظری ارائه نماید . علت سامان دهی این نوشتار در این ساختار ، بررسی جامع و همه جانبۀ موضوع است .
فصل اول :
مفهوم شناسی عفاف و مبانی آن
1- واژه شناسی
2- مصادیق عفت
3- انواع مصونیت
4- رابطه عفت با تقوا و حیاء و غیرت
1- واژه شناسی
1- 1- معنای لغوی عفت
اکثر لغت شناسان ، واژه عفت را در معانی یکسان و مشابهی همچون ؛ پاکدامنی ، پرهیزگاری ، پاکی ، طهارت ، حیاء ، شرم ، نجابت ، پارسایی ، آبرومندی و خودداربودن، به کار برده اند . 1
فخرالدین طریحی درباره واژه عفت می نویسد : « عَفَّ عَن الشَی ءِ اَی اِمتَنَعَ عَنهُ فهوَ عَفِیفٌ . در ادبیات عرب ، عفت با کسره خوانده می شود . 2»
راغب اصفهانی درباره عفت می نویسد : « العفه حصول حالهٍ لِلنَفسِ تَمتَنِعُ بِها عَن غَلَبَه الشَهوَه ؛ عفت عبارت است از حالتی در نفس و روح انسان که این حالت مانع از تسلط شهوت و هوای نفس بر انسان می شود و مُتَعفِّف به کسی می گویند که در اثر تمرین ، دارای این حالت باشد . اِستعفاف یعنی صددرصد عفت داشتن . 3»
ابن منظور در ذیل این ماده آورده است : « العِفهُ عَمَّا لایَحِلُ و لایَجمِلُ ؛ عفت ، خود نگه داری از غیر حلال ، کارهای حرام و پست است ؛ عفت پیشگی یعنی خود نگهداری . 4»
در کتب لغوی دیگر نیز معانی مشابهی ذکر شده است : کَفَّ و اِمتَنَعَ عَن طَلَبِ الشِیء 5؛ عفت یعنی خودداری و دوری از طلب چیزی .العِفَه طَهارهُ الجَسَد التََّبَتُّل الابتِعاد عَن الشَهَواتِ الجَسَدِیه 6 ؛ عفت یعنی پاکی جسم از آلوده شدن به شهوات جنسی و جسمی . العَفافُ الاِمتِناعُ عَمّا لا یُحسَنُ قَولاً و فِعلاً 7 ؛ عفاف یعنی خودداری از آنچه که از لحاظ قولی و فعلی (کلامی و رفتاری ) پسندیده نیست . العَفِیفُ الطاهِرُ الصِفاتُ ذو العِفّه 8 ؛ عفیف کسی که صفات پاکی دارد و دارای صفت عفت است .
————————————————————————-
1- آذرتاش آذرنوش ، فرهنگ معاصر عربی به فارسی ، ص 446 .
2- فخر الدین طریحی ، مجمع البحرین ، ج 5 ، ص 102 .
3- حسین بن محمد راغب اصفهانی ، المفردات فی غریب القرآن ، ص 573 .
4- جمال الدین محمد ابن منظور ، لسان العرب ، ج 9 ، ص 254 .
5- ناصر سید احمد و دیگران ، المعجم الوسیط ، ص 366 .
6- همان ، ص 367.
7- و 8 - همان ، ص 368 .
با تعاریف ذکر شده به این نتیجه می رسیم که ، عفت دارای معنای گسترده ای است و به هرنوع خویشتنداری و خود نگهداری در مقابل هر نوع حرامی ، حتی گاهی اوقات مکروهات یا مباحات و کارهای عادی روزمرّه ، اطلاق می گردد. 1
به طور معمول در فرهنگ و گویش متداول و عمومی عفت در معنای پاکدامنی و خویشتنداری به کار می رود . 2
توجه در معنای لغوی عفت ، نشانگر آن است که هیچ ردّپایی از جنسیت یا اختصاص به جنس خاص (زن ) در آن به چشم نمی خورد .
2- معنای عرفی عفت
در ادبیات فارسی ، عفت و عفاف از نظر معنا و گویش ، تفاوت یافته است .
در لغت نامه دهخدا ، چنین آمده است : « عفاف ؛ پارسایی و پرهیزگاری ، نهفتگی ، پاکدامنی و خویشتنداری . 3 »
در لغت نامه و فرهنگ فارسی معین آمده است : «عفاف ؛ پارسایی ، پرهیزگاری و پاکدامنی . در تداول غالباً به کسر اول تلفظ می کنند . 4 »
بنابراین در گویش فارسی ، عفاف به کسر اول و به معنی پاکدامنی به کار می رود .
3- معنای اصطلاحی
در فرهنگ و تفکر اسلامی ، عفاف ، واژه ای با بار معنایی خاصی که برگرفته از آیات و روایات است و نوعی از منش است که همراه با کنش رفتاری و گفتاری خود را نمایان می کند ؛ یعنی عفاف نوعی فضیلت اخلاقی و رفتاری است که به صورت فطری از درون انسان سرچشمه می گیرد و موجب طهارت درونی و بیرونی انسان عفیف می گردد 5 ؛ به همین علت در لسان روایات ، عفاف ، بالاترین عبادت بعد از شناخت خدا ، تلقی شده است.
1- در همین نوشتار اشاره خواهیم کرد که در توصیه های پیامبر اکرم (ص) به مسلمانان حتی عفت ورزی در کارهای مباح و یا مکروه را توصیه کرده اند .
2- عادل اشکبوس ، فرهنگ فارسی به عربی ، ص 46 .
3- دهخدا ،لغت نامه دهخدا ،
4- محمد معین ، فرهنگ معین ،
5- عبد الکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 13 .
4-عفت در اصطلاح اخلاق
در علم اخلاق ، عفت ورزی به معنای اطاعت قوه شهوت در خوردن و آمیزش جنسی ، از عقل و از سوی دیگر ممانعت از چیزی که عقل و شرع از آن نهی کرده است و این حد اعتدال در شرع ، ستوده شده است .1
خواجه نصیر الدین طوسی ، از بزرگترین نظریه پردازان اخلاقی و اجتماعی در حوزه دینی ، می نویسد :
« عفت ، ملکه خُلقی یا فضیلتی است که قوه شهوانی را کنترل کرده و زیر پوشش قرار می دهد ؛ تا اراده بر مقتضای تدبیر عقلی به سوی این قوه گسیل شود و اجازه نمی دهد که اراده مستقیماً در دسترس قوه شهوانی قرار گیرد تا به سوی مطلوبات خود برود . 2 »
اخلاق بنا بر حکم عقل اقتضاء دارد شخص عفیف در تمام شئونات رفتاری و اخلاقی ، عاقلانه رفتار نماید و تسلیم هوای نفس نگردد و هرآنچه را که قوه غضب و شهوت می طلبد بجا نیاورد ؛ به عبارت دیگر با توجه به عبارت پذیرفته شده ، « ما حَکَمَ بِهِ العَقل حَکَمَ بِهِ الشَّرع و ما حَکَمَ بِهِ الشَّرع حَکَمَ بِهِ العَقل ؛ هرآنچه را که عقل حکم کند شرع نیز آنرا تائید می کند و بالعکس»عقل و شرع به عنوان دو رسول باطنی و ظاهری به فرد عفیف توصیه می کنند در تمام ابعاد و حالات زندگی هوای نفس را کنترل کنند تا از حدود الهی و انسانی فراتر نرود و موجبات هلاکت خود و دیگران را فراهم نیاورد .
1- احمد حاج سید جوادی و بهاء الدین خرمشاهی ، دایره المعارف تشییع ، ج 11 ، ص 310 .
2- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 23.
.
2- مصادیق عفت
عفاف و عفت ورزی دارای مصادیق و اقسام مختلفی است که در این نوشتار 10 مصداق آن ذکر می شود:
1- عفت فکر و اندیشه . 2 - عفت نیت . 3- عفت نگاه . 4- عفت کلامی و گفتاری . 5- عفت رفتاری .6- عفت در پوشش . 7- عفت در آرایش . 8- عفت بیان و قلم . 9- عفت شکم . 10- عفت در تقاضای کمک از مردم .1
1- 2- عفت فکر و اندیشه
در توضیح این مصداق که بالاترین مرحله عفت ورزی است ، لازم است به سرچشمه تمام رفتارهای انسان یعنی فکر او،توجه شود؛یعنی اگر این مرحله رعایت شود وانسان در حوضه اندیشه عفت ورزد و به گناه فکر نکند و تمایلات قلبی و اندیشه خود رااز گناه محفوظ دارد،عمل به بقیه اقسام عفت آسان خواهد شد .
برای همه انسان ها ثا بت شده و علم نیز آن را تاکید کرده است که اگر انسان در اندیشه چیزی باشد ،به سوی آن تمایل پیدا خواهد کرد .
در کلام گهربار حضرت امیر (ع) آمده است :« مَن کَثُرَ فِکرُهُ فِی المَعاصِی دَعَتهُ إلَیها 2 ؛ کسی که زیاد در اندیشه گناه باشد ، سرانجام آن اندیشه های پلید ، او را به ارتکاب گناه می کشاند و آلوده اش می کند . »
مولای متقیان در سخن گرانقدر دیگری روزه دل را از تفکر در گناه ، بالاتر از روزه شکم در طعام بیان می دارند : «صِیامُ القَلبِ عَنِ الفِکرِ فِی الآثامِ أفضَلُ مِن صیامِ البَطنِ عَنِ الطَّعَامِ . 3 »
امام صادق (ع) : « کسی که در اندیشه ارتکاب گناه است ، همانند کسی است که در خانه ای آتش روشن کند که دودهای تیره آتش ، زیبایی های ساختمان را خراب و تباه می کند ؛ اگر چه خانه آتش نگیرد . 4 »
1- عبدالکریم پاک نیا ،عفاف سرچشمه زیبایی،ص28 .
2- جمال الدین خوانساری ، شرح غررالحکم ، ج 5 ، ص 331 .
3- همان ، ص 176 .
4- محمد کلینی ، الکافی ، ج5 ، ص 542 .
2- 2- عفت نیّت
همانگونه که بیان شد ، اندیشه بد ، انسان را به سوی ارتکاب محرمات متمایل می کند ، در ادامه باید بیان داشت که نیّت و اراده سوء و بد نیز زمینه ساز ارتکاب گناه خواهد بود .
انسان بعد از اندیشه و تفکر ، به وسیله وسوسه های شیطان برای انجام و ارتکاب گناه زمینه سازی می کند ؛ یعنی اراده می کند که به سوی عمل حرامی ، حرکت کند و در صورت فراهم بودن شرایطش آن را انجام دهد .
عفت ورزی در این مرحله نیز کمی مهمتر از بقیه اقسام دیگر است ؛ زیرا حتی اگر انسان در مرحله اندیشه عفت نورزد ، می تواند در این مرحله خود را از غوطه ور شدن در اقسام دیگر نگهدارد و کنترل نماید .1
انسان باید نیت خود را همواره پاک نگهدارد و به محرمات و حتی مکروهات ، آلوده نکند ؛ زیرا نیت نافرمانی خدا و ارتکاب گناه نوعی سرکشی در مقابل خداوند است . نقش نیّت خوب و بد ، به اندازه ای مهم است که امام صادق (ع) می فرماید : « خداوند مردم را در روز قیامت بر اساس نیّت هایشان محشور و بازخواست می نماید . 2 »
3- 2- عفت نگاه
یکی از مصادیق عفت ورزی و عفاف ، عفت نگاه و خودداری از نگریستن به محرّمات الهی و تمام چیزهایی است که خداوند از نگریستن به آنها منع کرده است .
در فرهنگ اسلامی و دینی و آیات و روایات ، از نگاه به نامحرم و افرادی که رابطه مَحرَمِیَّت با کسی ندارند ، نهی شده است و به زنان و مردان باایمان امر شده است که نگاههای خود را کنترل کرده و مهار کننده بر اساس این دستور الهی ، زن و مرد نامحرم باید از خیره شدن به یکدیگر ، چشم چرانی ، نگاههای مملو از شهوت به یکدیگر و نگاه توام با قصد لذت بردن از یکدیگر ، بپرهیزند و خود را مجهز به نیروی عفاف در نگاه سازند تا برای افکار شیطانی زمینه ای در وجودشان نماند . 3
عفت در نگاه بسیار سرنوشت ساز است و عبارات ائمه ما را به اهمیت آن رهنمون می سازد . امام صادق (ع) می فرماید :« النَّظرهُ سهمٌ مِن سَهام ِ اِبلیس مسمومٌ ، مَن تَرَکَها لِله عَزَّوَجَلَّ لا لِغیرِهِ أَعقَبَهُ اللهُ إیماناً یَجِدَ طَعمَهُ 4 ؛ نگاه کردن ( به محرمات الهی ) تیری مسموم و زهردار از تیرهای شیطان است ، هرکس آنرا فقط به خاطر خدا ترک کند و
1- عبد الکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 30 .
2- شیخ حرّ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 5 ، ص 542 .
3- عبد الکریم پاک نیا ، همان ، ص 32 .
4- محمدبن علی ابن بابویه (شیخ صدوق) ، من لا یحضره الفقیه ، ج 4 ، ص 18 .
چشم از آنچه حرام است بپوشاند ، خداوند ایمانی به وی عنایت می کند که طعم (شیرین ) آنرا در دلش می یابد . »
کلام پیامبر اکرم (ص) در این باره بسیار تأمل برانگیز است : « مَن مَلأَ عَینَهِ مِن حرامٍ مَلأََ عَینَه یومَ القیامهِ مَنَ النارِ إلّا أن یَتُوبَ و یَرجَعَ 1 ؛ هرکس چشمان خود را از نگاههای حرام پر و سیر نماید ، خداوند در روز قیامت چشمانش را از آتش جهنم پر خواهد کرد ، مگر اینکه توبه کند و استغفار نماید . »
نگاه حرام ، علاوه بر اینکه زمینه ارتکاب گناه را فراهم می آورد و حرام است ، به صورت مستقل نیز ممنوع و حرام است و از گناهان کبیره محسوب می شود ؛ زیرا هر گناهی که برای آن وعده عذاب داده شده ، کبیره است .
نگاه حرام ، ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی زیادی به دنبال دارد؛ زیرا نگاه هوس انگیز چه از سوی مردان و چه از سوی زنان ، آتش شهوت جنسی و هیجانات روحی را شعله ور می نماید و به دنبالش گناهان بسیاری همچون ؛ ارتباط نامشروع ، استمناء ، همجنس بازی و مفاسد اخلاقی دیگر ، فراهم می آید .
در حدیث زیبای دیگری از امام صادق (ع) روایت شده : در روز قیامت همه چشم ها ( به دلیل ترس از هول قیامت ) گریان هستند به جز سه دیده ؛ چشمی که به دیدن محرمات الهی آلوده نگشته است و از همه حرا مها چشم پوشی کرده است و … .2
نکته دیگر شایان ذکر ، توجه به عبارت یَغُضُّوا مِن أبصارِهم 3 ( غضّ بصر ) در آیه شریفه قرآن کریم است که به همه مردان و زنان مومن دستور می دهد ، چشمهایشان را فرو بیاندازند و از نگاهشان بکاهند ؛ یعنی نگاه حرام نه نگاه عادی ، در اسلام ممنوع و حرام شده است ؛ زیرا معمولأ در اولین نگاه توجه کافی نیست و شهوت کسی تحریک نمی شود ، نگاههای بعدی است که با توجه است و زمینه تحریک قوای جنسی را فراهم می آورد .
4-2- عفت کلام
با جستجو در آیات قرآن کریم ، هر شخص منصفی به این نکته اعتراف می نماید، خداوند متعال در هر مسأله ای ازمسائل جنسی ، اخلاقی و تربیتی ، که درصدد إلقاء مفاهیم و ارزشهای انسانی و الهی است ، با لحنی سخن گفته است که احترام و حرمت مخاطب رعایت شده باشد .
————————————————————————–
1- ابن بابویه ( شیخ صدوق ) ، من لایحضره الفقیه ، ج 4 ،ص 13 .
2- کلینی ، الکافی ، ج 4 ، ص 234 .
3- سوره مبارکه نور ، آیات شریفه 30 و 31.
قرآن کریم ، این برنامه کلی و سعادت آفرین، بهترین الگو برای سخن گفتن است ؛ زیرا در تمام خطابات خود ، عفت کلام را رعایت کرده است و حتی در مواردی که کافران و منافقان را خطاب قرار داده با الفاظ زشت و توهین آمیز ، سخن نگفته است .
با این مقدمات ، روشن می گردد که رعایت عفت در محاورات و گفتگو های روزمره ، از دیگر اقسام عفت است ؛ در همین راستا ، گفتگوی غیر ضروری با نامحرم ، ادعای ناحق ، تحقیر ، دشنام ، دروغ ، قضاوت باطل ، خودستایی ، دفاع از أهل باطل ، ریختن آبروی مومن ، پاسخ های جاهلانه ، به خود بالیدن ، افشای اسرار ، قطع سخن دیگران ، تهمت ، غیبت و … از مواردی است که با عفت کلام منافات دارد .
در فرهنگ اسلامی نه تنها به محتوای غیر ارزشی کلام توجه خاصی شده است ؛ بلکه توجه به لحن ارزشی و محترمانه نیز لازم است ؛ به طور مثال در ابلاغ رسالت انبیاء و در باب أمربه معروف و نهی از منکر ، با سخن نرم و لحن محبت آمیز ، توصیه شده است 1 ؛ خداوند متعال به حضرت موسی (ع) می فرماید : « فقولاً له قولاً لیّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکّرُ أو یَخشی 2 ؛ با فرعون به نرمی سخن بگویید ، شاید متذکر شود یا از خدا بترسد . »
الگوی مکارم اخلاق – حضرت محمد مصطفی صل الله علیه و آله و سلم – در همه أبعاد عفیف ترین انسان ها بودند ؛ زیرا گاهی در شرایط بسیار بحرانی و خاص نیز از مرز عفاف خارج نشدند و هرگز لب به نفرین و دشنام دشمنان خدا ، نگشودند ؛ به طور مثال در جنگ اُحُد که پیامبر خدا (ص) ، به علت سهل انگاری برخی از مسلمانان و ترکِ محلِ نگهبانی خود ، دچار جراحت شدند و دندان های جلویشان شکست و صورت مبارکشان زخمی و خونی شد ، به سرزنش یاران و نفرین کفّار و یا دشنام گویی نپرداختند و حتی یارانشان را نیز از این کار باز داشتند . 3
پیامبر اسلام دراین جنگ ، بعد از مشاهده پیکر مثله شده حضرت حمزه عموی بزرگوارشان ، باز هم عفت کلام را مراعات فرموده و به دشنام گویی یا نفرین دشمن نپرداختند و تنها کلامی که برای تسلای خاطر خود فرمودند این بود که : دیگر به مصیبتی مانند مصیبت تو گرفتار نخواهم شد و هرگز در هیچ مقامی ، مصیبتی همانند مصیبت تو و سخت تر از آن بر من نخواهد گذشت . 4
در بیان نمونه دیگری از عفت کلام پیامبر ، کلام گهربار ایشان در روز فتح مکه که با وجود دستیابی بر مشرکان و قاتلین عموی عزیزشان شعار ؛ الیوم یوم المرحمه سر دادند . ایشان حتی به وحشی غلام هند جگرخوار ، قاتل حضرت حمزه ، تنها این جمله را که خویشتن را از من پنهان کن تا تو را نبینم . 5
1- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 33 .
2- سوره مبارکه طه ، آیه شریفه 44 .
3- جعفر سبحانی ، فروغ ابدیت ، ص 552 .
4- جعفر سبحانی ، تاریخ اسلام « زندگانی پیامبر خاتم » ، ص191 .
5- حبیب ا… احمدی ، رسول ا…. الگوی زندگی ، ص 190.
این برخوردهای عفیفانه و استفاده از جملات همراه با رعایت عفت کلام از سوی خاتم الانبیاء و بهترین انسان روی زمین ، برای همه شیعیان ، الگوی رعایت عفت کلام است تا اینکه سعی نمایند حتی در سخت ترین لحظات از حریم و مرز عفاف خارج نشوند .
5-2- عفت در پوشش
از شاخص ترین دستورات دین مبین اسلام ، رعایت عفت در پوشش خصوصاً برای بانوان است ؛ البته به این دلیل است که جنس زن لطیف ، پرجاذبه و زیباست و در معرض تهدید عفت شکنان و متجاوزان قرار دارد . خداوند متعال در مورد زنان اوامر ویژه ای صادر کرده است : « یا أیُّها النَّبی قُل . . . و نِساءِ المُومِنین یُدنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابِیبِهنَّ ، ذلک أدنی أن یُعرِفنَ فَلا یُوذَینَ 1 ؛ ای پیامبر ، به همسران و دخترانت و زنان مومن بگو ، چادرها و لباس های بلند و سرتاسری خود را بر خویشتن افکنند ، این کار برای این که به عفاف شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند ، بهتر است.
عفت و پاکدامنی ، با آفرینش و فطرت زن به هم آمیخته است و در آفرینش او جایگاه عظیم و والایی دارد که هم خود زنان و هم دیگران خواهان عفت و پاکدامنی آنان هستند و زن را با این ویژگی می پسندند . شارع مقدس ضروریات آفرینش زن و صلاح و خیر جامعه را در نظر گرفته ، و حجاب را لازم شمرده تا عفت برونی زن ، با عفت درونی او هماهنگ و بنیان خانواده مستحکم گردد و زن همچون کالای ناچیز در معرض همگان قرار نگیرد . قرآن مسئله حجاب را در چند آیه ، یادآوری و در بعضی از آنها ، به حکمت و فلسفه و آثار ارزشمند حجاب اشاره کرده است که در همین نوشتار به آن اشاره خواهد شد . 2
مسأله عفت در پوشش به اندازه ای دارای اهمیت است که در دستور دیگری خداوند به بانوان پیامبر (ص) به عنوان الگوی زنان مسلمان امر می کند : « وَ قَرنَ فی بُیُوتِکُنَّ و لاتَبَرُّجنَ تَبَرُّجنَ الجاهِلَّیه الأُولی 3 : و در خانه های خود بمانید و همچون جاهلیت نخستین ( قبل از اسلام ) در میان مردم ، با پوشش نامناسب ظاهر نشوید . »
تبرُّج در لغت عرب به معنای ظاهر شدن در برابر دیدگان همه مردم است . 4 خداوند در این آیه خطاب به زنان مسلمان می فرماید : همانند دورانی که اسلام را به عنوان دین خود انتخاب نکرده بودید و به شئونات آن پایبند نبودید و روسری های خود را پشت سر می انداختید و سر و گردن و سینه و گوشواره هایتان نمایان می شد ؛ اینگونه در مقابل نامحرمان ظاهر نشوید و در پوشیدن لباس و روسری عفت داشته باشید و حریم الهی را رعایت کنید .
1 - سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 59 .
2- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 40 .
3- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33 .
4- آذرتاش آذرنوش ، فرهنگ معاصر عربی به فارسی ، ص 60 .
این یک حکم عام است که خطاب آن به تمام زنان مسلمان است تا به عنوان نمادهای عفت و حیاء در جامعه ظاهر شوند و حضور عفیفانه آنها تبلیغی برای تمام مردم جهان باشد ؛ اسلا هرگز از زنان مسلمان نخواسته است تا پرده نشین و خانه نشین شوند ؛ بلکه در هیچ آیه و روایتی توصیه نشده که زنان در خانه حبس و زندانی شوند و در جامعه حاضر نشوند . مطالعه و جستجو در تاریخ نشان می دهد که حرمسرا سازی و زندانی کردن زن و ممانعت از خروج او از خانه ، در برخی از کشور ها و ملل و تمدن ها همچون یهودیان و یونانیان وایران باستان ، وجود داشته است و در برخی کشورها همچون عربستان در زمان معاصر وجود دارد . برخی از اقوام در گذشته به زنان خود اهانت ها و توهین های بی شرمانه نموده اند . این در حالی است که پوشش و حجاب در همه اقوام و تمدن ها وجود داشته است و از همان ابتدای آفرینش انسان ( آدم و حوا ) دارای پوشش بوده اند ؛ حتی در برخی تمدن ها ، زنان از روپوش ها ، پیراهن های گشاد و بلند ، روسری و حتی بُرقع و نقاب استفاده می کرده اند . در تمدن ایران قدیم باستان ، زنان پوشش هایی به نام چادر و صورت پوشهایی به نام روبند داشته اند و قسمتی از چادرشان کمربندی داشت که آن را به کمر می بستند .
با جستجو درتاریخ اقوام و ملل به این نکات دست می بابیم که زنان یهودیان ، مسیحیان ، یونانیان و ایران باستان ، زنان چینی ، هندی و تُرک دارای پوشش خاص فرهنگ و تمدن خود بوده اند و برهنگی در هیچ تمدنی نبوده است .
با این مقدمات ، این نکته را می افزاییم که پوشش داشتن بجز مزیایای جسمی و بهداشتی ، دارای مزایای روحی روانی و معنوی بسیاری است که در احادیث و کتب حدیث ، اخلاق و تفسیری به آن اشاره شده است ؛ در اینجا به یک نکته پُر اهمیت و جالب توجه اشاره می کنیم ؛ دلایل علمی نشان می دهد ، رعایت حجاب تأثیر شگرفی در أعمال فیزیولوژیکی بدن دارد 1 ؛ به همین علت دین مبین اسلام در راستای اثبات کلام مَا حَکَمَ به الشَرع حَکَمَ به العقل
أهمیت ویژه ای به حجاب و پوشش زنان در جامعه قائل شده است .
در دین اسلام حجاب برای زنان و فرو افکندن نگاه برای مردان و زنان واجب شده است ؛ زیرا یکی از دلایل این دستورات ، تأثیر تصاویر تحریک کننده بر غدّه هیپوفیز مردان و فعّال نمودن آن است ؛ از نظر علمی دستگاههای تولید مثل مردان فعال تر از زنان است و چون این دستگاهها تحت تأثیر هیپوفیز در مغز است ، پس تصاویر تحریک کننده از طریق بینایی بر هیپوفیز مردان به شدّت تأثیر می گذارد و با تحریک مردان آن را فعّال می کند .2
در نتیجه ، مشاهده زنان بد حجاب و نمایان شدن اعضای بدن آنان ، فعال سازی تحریک کننده را تشدید می کند و فضای اجتکاع را برای مردان از لحاظ روحی نا امن می نماید و چه بسا برخی از مردان کم تقوا عنان از کف بدهند .
6- 2- عفت رفتار
1- ماهنامه داخلی گفتمان دینی ، ( اداره کل تبلیغات اسلامی قزوین ) ، بی نا ، ش 2 ، ص 15 .
2- همان ، ص 16 .
لازمه حضور اجتماعی زنان و مشارکت آنها به عنوان نیمی از بدن اجتماع در عرصه های گوناگون اجتماعی ، ارتباط و معاشرت با مردان نامحرم درمحل کار و کوچه و خیابان است ؛ بدین دلیل عفت رفتاری ، از بخش های حساس عفاف و نشانگر معاشرت سالم و روابط مشروع با رعایت مرزبندی و حفظ حریم دیگران است .
مصادیق عفت در رفتار
عفت در رفتار دارای معنای گسترده و وسیعی است که شامل : نوع راه رفتن ، نوع خندیدن ، نوع پاسخدهی به همکاران و ارباب رجوع ، ارتباطات کاری با همکاران نامحرم ، چگونگی نشستن بر روی صندلی ، چگونگی حضور و عبور از خیابان ، نوع حضور در مغازه ها ، چگونگی خرید وسایل مورد نیاز از فروشندگان اعم از چانه زنی و … است .
از جمله مصادیق دیگر عفت در رفتار ، عدم مصافحه زن و مرد نامحرم است که در دستورات متعالی دین اسلام توسط شارع مقدس از آن نهی شده است . رسول خدا (ص) در این باره می فرماید : « مَن صافحَ أمرَأهً حراماً جاء َ یَومَ القِیامَهِ مَغلُولاً ثُمَّ یُومَرُ بِهِ إِلی النَّارِ 1 ؛ هر مردی با زن نامحرمی دست دهد ، روز قیامت ، زنجیر شده محشور می گردد ؛ سپس أمر می شود او را به جهنم بیندازید . »
اختلاط و روابط ناسالم زنان و مردان ، عاملی برای گسترش فساد و فحشاء است و پرهیز از آن از مصادیق عفت رفتاری است . در این باره ، مردان و زنان نامحرم ، از حضور در مکان خلوت و جلوه گری در مقابل نامحرمان نهی شده اند . 2
در احکام فقهی که مراجع تقلید صادر کرده اند ، حضور مرد با زن نامحرم در جای خلوت که دیگری نمی تواند به آنجا وارد شود ، اشکال دارد و احتیاط واجب ترک آن است و نماز خواندن آنان در چنین مکانی نیز اشکال دارد . 3
عفت در رفتار ، از جمله مواردی است که متأسفانه مسلمانان به آن اهمیت چندانی نمی دهند و آن را در معنای احساس غریبی کردن ، خود را گرفتن ، مغرور بودن ، نجوشیدن و معانی از این قبیل می شمارند ؛ به همین دلیل بسیار مشاهده شده که حتی بانوان محجبه نیز ، در برخورد با نامحرمان این دستور الهی را نادیده می انگارند .
بحث در این مورد بسیار پر اهمیت است ؛ زیرا عدم رعایت عفت در رفتار ، مفاسد اخلاقی بیشماری در پی دارد که باید به آن توجه کافی شود و مردان و زنان مسلمان در محل کار خود به این خصیصه الهی و انسانی توجه کافی مبذول
1-محمدباقر مجلسی ، بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج73 ، ص363.
2-سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33و59 – سوره مبارکه نور آیه شریفه 31 ؛ و لا یضربن بأرجلهن لیعلم ما یخفین من زینتهن .
3- توضیح المسائل مراجع تقلید .
دارند و عفت عمومی جامعه را خدشه دار نکنند .
7-2- عفت در آرایش و آراستگی
عفت در آراستن و آرایش به معنای محدود سازی آرایش بانوان و دختران ، به محیط و کانون خانواده و در مقابل محارم است ؛ زیرا زیبایی ظاهر و آراستگی برای هر مسلمانی لازم است ؛ پاکیزگی و نظافت ، امری پسندیده و مطلوب که مورد رضایت خداوند است ؛ ولی طبق موازین شرعی و برای سالم سازی جامعه و مصونیت بخشی به آن از انحرافات اخلاقی ، فرهنگی و عقیدتی ، واجب است ، محدود به محیط خانواده و فقط در مقابل محارم خصوصاً همسر باشد تا هم نیاز های زیبایی دوستی زنان تأمین گردد و هم مردان از مضرات تحریک کننده آن در امان باشند .
در همین راستا دین اسلام به مردان توصیه می کند ، در مقابل همسرانشان خود را بیارایند و مردان میانسال که رنگ مویشان سفید شده با خضاب و رنگ از یکنواختی ، خارج شوند تا همسرانشان به آنها متمایل شوند . در روایات بیشماری به زنان توصیه شده است که خود را برای همسرانشان آرایش کنند و به جلوه گری و خودنمایی در مقابل همسرانشان بپردازند و لباس حیاء و شرم را در مقابل همسرانشان از تن بیرون کنند و همچون طاووس به دلبری از شوهرانشان بپردازند و از عطر و بوی خوش بهره گیرند .1
8 – 2- عفت شکم
مهمترین نوع عفاف که در آیات قرآن کریم 2 و روایات بیش از موارد دیگر مورد توجه صریح شارع مقدس ، قرار گرفته است ، عفت شکم است .
مهمترین راه نجات از شهوت شکم ، پرهیز از حرام خوری 3 و پرخوری است ؛ زیرا لقمه حرام و شکم سیر و انباشته از غذاهای رنگارنگ ، روح انسان را اسیر دنیا و شیطان می نماید و دیگری به اطاعت خدا ، گردن نمی نهد و به مسیر طغیان و عصیان قدم می گذارد و محو دنیا شده و آن را بر آخرت ترجیح می دهد ؛ پس برای رهایی از این نوع شهوت ، باید عفیفانه برخورد کرد و در انتخاب لقمه و میزان غذای مصرفی ، بیشترین وسواس را به خرج داد .
1- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، صص 43- 45 ( با دخل و تصرف ) .
2 – فَلیَنظُرِ الإنسانُ إلی طَعامِهِ ؛ سوره عبس ، آیه 24 .
3- مُجَالِدهُ السُّیُوفِ أَهوَنُ مِن طَلَبِ الحَلال ؛ بحارالانوار ، ج 47 ، ص 59 .
کم خوردن و کسب لقمه حلال 1 و بسنده کردن به داشته ها و قناعت ، بهترین نوع عفت است ؛ زیرا در روایات متعدد آمده است که شکم پُر و مملو از غذاهای رنگارنگ و مختلف ، موجب مردن قلب و مبغوض نزد خداوند است ؛ در روایات بیشماری به فواید گرسنگی ، تشنگی و کم خوری اشاره شده است .
در کتاب مصباح الشریعه از امام صادق (ع) نقل شده است : « کم خوری در هر حال و در نظر هر قومی پسندیده است ؛ زیرا مصلحت ظاهر و باطن در کم خوری است . خوردن تنها به چهار صورت پسندیده است : ضرورت ، عُدّه ، فتوح و قوت ؛ خوردن به صورت ضرورت مخصوص پرندگان ، عُدّه شیوه پرهیزگاران در خوردن است که امور مردم را برعهده دارند ، فتوح روش خوردن متوکلین و قوت برای مومنین است .2»
مرحوم مجلسی در شرح این حدیث می فرماید : « ممکن است منظور از ضرورت آن باشد که در مواد غذایی جز به هنگام ناچاری تصرف نکند و این طریقه برگزیدگان است و مراد از عُدّه این است که غذا را برای فقراء و ضعفاء ذخیره کند و این شأن گردانندگان امور خلق است که تقوی پیشه دارند ؛ زیرا آنان خیانت نمی کنند و مواد غذایی را در موارد خود مصرف می کنند ؛ فتوح آن است که چیزی را ذخیره نکند و منتظر باشد تا خدا چه می رساند ، آنگاه کم یا زیاد آن را مصرف کند و این رسم متوکلین است ؛ منظور از قوت آن است که به اندازه مصرف یک سالش ذخیره کند ؛ زیرا این مقدار برای مومن جایز است .3 »
گرسنگی دارای فواید زیادی است که در این نوشتار به چند مورد آن اشاره می کنیم :
فواید گرسنگی
1- قلب انسان دارای صفا و تیزبینی و زیرکی می گردد ؛ زیرا علم ثابت کرده است که شکم سیر ، فکر و مغز انسان را مشغول می دارد و حالتی شبیه مستی و حواس پرتی ایجاد می نماید .
2- آرامش دل و رقت قلب ایجاد می گردد ؛ زیرا انسان به یاد خدا می افتد و برای درک مناجات آماده می شود و نوعی تمایل به معنویات در او ایجاد می گردد .
3- تواضع و از بین رفتن تمایل به گناه و گردنکشی ایجاد می شود ؛ زیرا تکبُّر و خودخواهی و میل به گناه در انسان از بین می رود .
4- در حال گرسنگی به یاد عذاب اهل جهنم و روز قیامت می افتد ؛ زیرا یکی از عذابهای اهل جهنم که در سوره
1- ردُّ دانقٍ حَرَامٍ یَعدِلُ عِندَ اللّهِ سَبعِینَ حِجَّهً مَبرُوَرهً ؛ نخوردن یک دانگ حرام ، برابر هفتاد حج پاک و مخاصانه است .
2- سید عبد ا…. شُبّر ، الاخلاق ، ص 215 .
3- همان ، صص 213 – 217 ( با دخل و تصرف ) .
غاشیه 1 به آن اشاره شده تناول از طعامی است که ضریع نام دارد ، نه سیر می کند ، نه فربه و چاق می نماید و به گرسنگی انسان می افزاید و سمّی است .2
5 - سلامتی بدن و دفع بیماری ها را در پی دارد .
6 - تمایل کمتر به خواب را در پی دارد .
7 - قناعت و سبک شدن بار هزینه زندگی را در پی دارد .
در قرآن کریم به همه انسان ها توصیه شده است که : « بخورید و بیاشامید ؛ ولی اسراف نکنید ؛ زیرا اسراف کاران برادران شیاطین هستند .3»
در پایان به این سخن حکمت آمیز لقمان به فرزندش ، اشاره می کنیم که مایه پندگیری برای همه مسلمانان است ؛ پسرکم ، هنگامی که شکم پُر باشد ، فکر می خوابد ، حکمت گنگ می شود و اعضاء و جوارح از عبادت می مانند .4
3-انواع مصونیت
مصونیت کلمه ای عربی از ریشه صَوَنَ به معنای دفاع کردن ، حمایت کردن ، پاس داشتن شرافت ، حفظ کردن ناموس ، نگهداری کردن و پاسداری کردن از آبرو است .
(آذرتاش آذرنوش،فرهنگ معاصر عربی- فارسی، ص 376)
مصونیت دارای اقسام مختلفی است . مصونیت جسمانی ، مصونیت اخلاقی ، مصونیت سیاسی و مصونیت اجتماعی و … برای انسان تعریف می شود . مهمترین نوع مصونیت ، مصونیت اجتماعی است ؛ زیرا افراد با حضور در اجتماع در معرض انواع آسیب ها و آلودگی های روحی، روانی ، اخلاقی و جسمانی ، قرار می گیرند و به همین جهت مجهز کردن افراد به آگاهی ، ایمان و تقوا موجب ایجاد مصونیت اجتماعی برای آنان می گردد .
1- سوره مبارکه غاشیه ، آیات شریفه 6- 7 .
2- ابوالفضل بهرام پور ، نسیم حیات ( تفسیر جزء 30 ) ، ص 126 .
3- سوره مبارکه اعراف ، آیه شریفه 31.
4- سید عبدا… شُبَّر ، الاخلاق ، ص 214 .( با دخل و تصرف ) .
4- رابطه عفت با تقوا و حیا و غیرت
1- 4-رابطه عفت با تقوا
با مشاهده معنای لغوی عفت و تقوا و مقایسه آنها متوجه می شویم بین آن دو شباهتها و تفاوتهایی وجود دارد . شباهت آنها این است که هر دو در معنایشان حفظ نفس و خویشتنداری دارند .
در معنای تقوا نوشته اند : حفظ نفس از انجام همه گناهان ؛ یعنی تقوا حالتی است که بر اعمال خارجی انسان نظارت دارد و او را از انجام گناهان باز می دارو ؛ تقوا ملکه ای است که هر کس به آن مزیّن شود ، حالتی ملکوتی و روحانی در او ایجاد می گردد . قبلاً در معنای عفت گفته شد ، عفت به معنای حفظ نفس از شهوات انسانی و مختص به مسائل شکم و فرج ( مسائل جنسی ) است ؛ یعنی نگهداری خویشتن در مقابل مباحث جنسیتی و شهوت حرام خواری و پرخوری ، که مربوط به خواسته های نفسانی انسان است .
با این تعاریف روشن می گردد که تقوا دارای معنای وسیعی نسبت به عفت است و کسب آن نیاز به تلاش زیاد و مجاهدتهای خالصانه و دقیق دارد ؛ ولی عفت بیشتر در مورد خویشتن داری در موضوع قناعت در امور مالی و کنترل غریزه جنسی است که اولی موجب عزّت و کسب آبرو و دومی موجب حیا و کسب غیرت در مقابل پرده داری و انحرافات جنسی می گردد و در روایات به عفت بطن و فرج تعبیر شده است 1 ؛ پس متصف شدن به صفت عفت بسی آسان تر از کسب ملکه تقوا است و شایسته است تمامی مسلمانان به این صفت متصف شوند .
2- رابطه عفت با حیاء
در فرهنگ مردم ایران گاهی به غلط واژه حیاء در معنای عفت به کار می رود ؛ درحالی که حیاء به دو قسم : پسندیده و ناپسند تقسیم می شود و دارای معانی متضاد و متفاوت است ؛ زیرا گاهی کم رویی و خجالتی بودن از مصادیق حیاء شمرده می شود که ناپسند است . در همین راستا ، امام صادق (ع) حیاء را به پنج نوع تقسیم فرموده اند ، که همه موارد
1- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 25 . ( با دخل و تصرف ) .
آن پسندیده است : 1- حیاء از گناه 2- حیاء در مقابل کوتاهی در انجام وظائف بندگی 3- حیاء برای گرامی داشت و کرامت طرف مقابل 4- حیاء به جهت محبت و علاقه قلبی 5- حیاء از هیبت و عظمت طرف مقابل 1. طریحی در معنای حیاء می نویسد : « نوعی تغییر و انفعال نفسانی که از احساس عیب و مذمت بر انسان عارض می شود .2 »
در لغت نامه های دیگر نیز حیاء به معنای خجالت کشیدن از رودر روشدن با کسی یا از چیزی یا به دلیل . . . ، شرمنده بودن و . . . است .3
همانطور که بیان شد حیاء دو نوع پسندیده و ناپسند ( مذموم ) دارد که همه نوع مثبت آن باعث ترقی و تعالی انسان شود ، پسندیده است و هر نوع منفی آن که موجب کم رویی و ضعف و عقب ماندگی انسان شود ، ناپستد و مذموم است . حیای مثبت برای هر انسانی نیکوست ؛ اما در بانوان نیکوتر و زیبنده تر است ؛ زیرا موجب تعالی و ترقی روحی و معنوی آنان می گردد .
امام صادق (ع) حیاء مثبت را ده قسم نامبرده و فرموده اند که نه قسم آن برای زنان و یک سهم آن برای مردان زیبنده است . ایشان فرموده اند : حیاء دارای ده سهم است . نه سهم آن برای زنان و یک سهم آن برای مردان است ؛ « پس هرگاه زن حائض شود یک جزء از شرمش می رود و هنگامی که ازدواج می کند و به همسری مردی درآید ، بخشی از حیای او می رود و چون بکارتش برداشته شود ، جزئی دیگر از حیاء از او برود و چون دارای فرزند شود و فرزندی به دنیا آورد جزئی دیگر از حیای او برود ، پنج جزء برای او باقی می ماند ، اگر به بی عفتی و فساد آلوده گردد ، تمام شرمش از او می رود و اگر پرهیزکاری نماید و عفت ورزد ، آن پنج جزء برای وی باقی خواهد ماند . 4 »
با این توضیحات ، عفت به عنوان ویژگی برتر انسانی و اخلاقی شامل همه اقسام حیای مثبت می شود و فقط حیای منفی از آن استثناء و سلب شده است .
3 - رابطه عفت با غیرت
1- محمد باقر مجلسی ، بحارالأنوار الجامعه لدرر الأخبار الأئمه الأطهار ، ج 68 ، ص336 .
2- فخرالدین طریحی ، مجمعالبحرین ، ج 1 ، ص 113 .
3- آذرتاش آذرنوش ، فرهنگ معاصر عربی – فارسی ، ص 151 .
4- شیخ صدوق ، من لایحضره الفقیه ، ج3 ، ص 468 .
واژه غیرت در زبان عربی به معنای حمیّت ، تعصّب ، مناعت و شرافت نفس است . 1 این صفت انسانی که بیشتر به جنس مذکّر ، نسبت داده می شود ، از شریف ترین اوصاف انسانی و به معنای حسّ دفاع از ناموس و ارزش های مقدس و متعالی دینی ، ملی و فرهنگی است .
با توجه به معنای غیرت ، این صفت متعالی مقدمه فرهنگ و مسأله عفاف است ؛ زیرا کسی قدرت حفظ نفس از شهوات انسانی را دارد که حسّ درونی داشته باشد که او را به این حسّ ارزشمند دفاع از ارزش ها و ناموس الهی ، ترغیب و تشویق نماید ؛ یعنی اگر کسی نسبت به ارزش چیزی حسّ دفاع و وفاداری نداشته باشد ، در پی حفظ آن نخواهد بود .
غیرت و حساسیت نسبت به پاسداشت ارزش های الهی ، از مهمترین صفات دین باوران و انسان های آزاده است .
غیرت دارای مراتبی است که شامل : غیرت در امور دینی و مسائل مذهبی ، غیرت نسبت به اموال خود و دیگران ، غیرت نسبت به پرورش صحیح اولاد و حسّ مسئولیت پذیری در قبال آنان و غیرت نسبت به ناموس و أهل خانواده که یکی از بارزترین مصادیق آن ، همین مورد اخیر است که گاهی در دفاع از میهن و سرزمین متبلور می شود .
حساسیت و غیور مردی در مقابل آسیب های فرهنگی ، عقیدتی و اخلاقی که متوجه جایگاه رفیع عفاف و عفت ورزی است و ترمیم آنها ، در سیرۀ بزرگان دین و پیامبران و اولیاء الهی ، اهمیت به سزایی دارد .2
امام صادق (ع) رئیس مذهب شیعه ، سه خصلت را برای مرد در مدیریت صحیح خانه و خانواده ضروری می دانند : 1- رفتار نیکو با خانواده 2- توسعه در رفاه و آسایش آنان به قدر توان 3- حساسیت در حفظ ناموس و عفت خانواده 3.
برای روشن شدن ارزش غیرت و غیرتمندی ، توجه به این حدیث ارزشمند از پیامبر اکرم (ص) ضروری است . ایشان می فرمایند :« کانَ ابراهیمُ - علی نبینا و آله و علیه السلام - أبی غَیُواً و أَنا أَغیَرُ مِنهُ و أَرغَمُ اللّه أَنفَ مَن لایَغارُ مِنَ المُومِنین 4 ؛ پدرم ابراهیم غیور بود و من از او غیورترم و خداوند بینی بی غیرت را به خاک ذلّت می مالد .»
این حدیث نشان دهنده جایگاه ویژه رعایت غیرتمندی از سوی مردان در نزد خداوند است .
در برخی از احادیث عفت با غیرت رابطه مستقیم دارد ؛ همانند این حدیث که امام علی (ع) فرمودند : «ارزش عفت هرکس به اندازۀ غیرت اوست 5 » ؛ یعنی تنها شخص غیرتمند است که عفت پیشه می کند و به ناموس دیگران احترام می گذارد .
1- آذرتاش آذرنوش ، همان ، ص 492 .
2- عبدالکریم پاک نیا ، همان ، ص 151 ( با دخل و تصرف ) .
3- حسن بن شعبه حرّانی ، تحف العقول عن آل الرسول ، ص 322 .
4- رضی الدین حسن بن فضل طبرسی ، مکارم الاخلاق ، ص 239 .
5- محمد دشتی ، ترجمه نهج البلاغه ، حکمت 47 .
توجه در مفهوم این حدیث روشن می سازد که هر مردی نسبت به رعایت حریم الهی خصوصاً در مورد خانواده اش غیور و غیرتمند باشد به همان اندازه عفیف خواهد بود و نسبت به ناموس دیگران هم احترام خواهد گذاشت ؛ بنابراین عفاف ، خصلت خاص زنان نیست بلکه مردان را نیز در بر می گیرد ، امّا غیرت در برخی روایات مختصّ به مردان دانسته شده است ؛ در اثبات این مطلب روایتی از امام باقر (ع) نقل شده که می فرمایند : « إنَّ اللّه تَبارَک و تَعالَی لَم یَجعَلِ الغِیرَهَ للنِساء و إِنَّماجَعَلَ الغِیرَهَ لِلِّرجال 1 ؛ به درستی که خداوند تبارک و تعالی غیرت را برای زنان قرار نداده است و تنها غیرت را مختص مردان قرار داده است . »
باید توجه شود که فرد غیور وارد حریم دیگران نمی شود و به دیگران هم اجازه نمی دهد نامحرمی وارد حریم خصوصی خانوادگی او نشود ؛ زیرا اهل عفاف و غیرت است .
1- رضی الدین حسن بن فضل طبرسی ، مکارم الاخلاق ، ص239 .
فصل دوم :
عفاف در آیات و روایات
1- عفت ورزی در آیات قرآن کریم
2- نقش زنان در ایجاد و تحکیم عفت عمومی از نظر قرآن
3- ارزش عفت در روایات و آحادیث
1- عفت ورزی در آیات قرآن کریم
واژه عفت و مشتقات آن در قرآن کریم ، بیشتر در مورد عفت جنسی و اقتصادی به کار رفته است ؛ ولی آیاتی نیز وجود دارد که لفظ عفت در آن نیست ولی به صورت ضمنی این معنا را می رساند . در این نوشتار ابتدا به آیاتی که صراحتاً به مسأله عفت ورزی اشاره دارد ، پرداخته و سپس آیات دسته دوم را ذکر می کنیم . در ارائه آیات ، روش اختصار و جامعیت انجام شده است .
آیات دسته اول
1- در آیه سوره نور ، خداوند متعال درباره عفت جنسی می فرماید : « وَلیَستَعفِفِ الَّذینَ لایَجِدُونَ نِکاحاً حَتّی یُغنِیُهُم اللّه مِن فَضلِه 1 ؛ و کسانی که امکانی برای ازدواج (و زناشویی ) نمی یابند ، باید پاکدامنی و عفت ورزی پیشه کنند ؛ تا اینکه خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز و غنی گرداند . »
در این آیه شریفه خداوند متعال به مجردان و یا بیوه گانی که امکان ازدواج و شرایط و تسهیلات تشکیل کانون خانواده را ندارند ، امر می نماید دامان خود را از بی عفتی و ناپاکی محفوظ نمایند تا خداوند لطف و فضل خود را شامل حال آنان گرداند .
این دستور الهی به دلیل اهمیت و توجه ویژه و فراوانی است که دین اسلام به مسأله عفاف و پاکی و نزاهت روابط جنسی در میان افراد قائل است و این مبنی بر یک سلسله حکمتها و فلسفه ها است .2
مخاطب این آیه ، دختران و پسران مجرد یا افراد بی همسر بیوه ای است که با تمام تلاش و نیازی که دارند ، وسایل ازدواجشان فراهم نیست و ناچار مدتی را با محرومیت می گذرانند ، باید به هر صورت تقوا و عفت خود را حفظ کنند تا گشایش حاصل شود و خداوند آنها را از شرایط تجرّد خارج کند .3
نکته جالب توجه که از آیه قبل به دست می آید این است که خدا به عفت ورزان وعده داده که زمان صبر بر گناه و حفظ عفت کوتاه است و برای عفت سقف زمانی تعیین شده و آن زمانی است که وعده نجات از فقر داده شده است .4
1- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 33 .
2- شهید مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ؛ تفسیر سوره نور ، ص 67 .
3- ابوالفضل بهرام پور ، تفسیر یک جلدی مبین ، ص 355 .
4- ابوالفضل بهرام پور ، طراوت عفاف ، ص 108 .
2- در آیه دیگری از سوره نور ، از واژه عفت جنسی و رعایت آن در پوشش ، به عنوان یک ارزش برتر که خداوند سمیع و علیم آن را خیر می شمارد ، یاد می شود :« والقَواعِدُ مِنَ النَساءِ الآّتِی لایَرجُونَ نِکاحاً . . . أن یَستَعفِفنَ خَیرٌ لَهُنَّ . . . 1 ؛ زنان از کار افتاده و پیری که امید به ازدواج ندارند ، گناهی برآنان نیست که لباس های بلند رویین ( چادر ) خود را بر زمین بگذارند ، به شرط آنکه در برابر مردان خود آرایی نکنند و اگر خود را پوشانده و عفت به خرج دهند برای آنان بهتر است و خداوند شنوا و داناست . در این آیه شریفه عفت ورزی در پوشش حتی برای زنان سلخورده و ناتوان ، مایۀ خیر و برکات دانسته شده است ؛ شاید این خیر ، تعالی روح و ثواب سالم ماندن جامعه از آثار سوء بی عفتی باشد .
این آیه حکم زنان سالخورده را در مورد حجاب استثناء کرده و بیان کرده است : گناهی بر ایشان نیست که لباس های روئی (چادر ) خود را بر زمین بگذارند ؛ البته مشروط به اینکه خودآرایی و زینت نکنند ؛ زیرا در این شرایط سنی ، مفاسد کشف حجاب در مورد آنها وجود ندارد .2
در حدیٍثی از امام صادق (ع) در تفسیر این آیه آمده است : « منظور از لباسهای رویی چادر و روسری است .3»
3-در آیه دیگری از قرآن کریم ، عفت ورزی اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است و از افرادی یاد شده که از شدّت عفت ورزی ، قناعت و عدم تکدی گری ، به غلط از سوی دیگران ثروتمند پنداشته می شوند : « . . . یَحسَبُهُم الجاهِلُ أغنیاءَ مِنَ التَعَفَف4 ؛ باید انفاق شما به خصوص برای آن مهاجران فقیری باشد که از شدّت عفت و خویشتنداری ، افراد آگاه آنها را ثروتمند می پندارند . »
در این آیه شریفه اشاره شده است که افرادکم بضاعت باید ، در تقاضای کمک از مردم عفت به خرج دهند و هرگز دستشان را برای تقاضای کمک جلوی خلق خدا دراز نکنند . در بحث مصادیق عفاف بحث عفت شکم و جلوگیری از پرخوری و حرام خواری مطرح گردید و فواید گرسنگی بیان گردید .
4-در سوره نساء آیه ای وجود دارد که عفت ورزی در اموال یتیمان ، مسائل اقتصادی و عفت شکم و بطن مورد تأکید قرار گرفته است : « وَ مَن کانَ غَنیاً فَلیَستَعففَ و مَن کانَ فقیراً فَلیَأکَل بَالمَعروف 5 ؛ کسی که بی نیاز است از برداشت حق الزحمه ، خودداری کند و آن کس که نیازمند است ، به طور شایسته و مطابق زحمتی که می کشد ، از آن بخورد .»
1- سوره مبارکه نور ،آیه شریفه60 ..
2- ابوالفضل بهرام پور ، تفسیر مبین ، ص359 .
3- شیخ حرّ عاملی ، وسایل الشیعه ، ج 14 ، کتاب نکاح ، ص 147 .
4- سوره مبارکه بقره ، آیه شریفه 237 .
5- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 6 .
مخاطب این آیه شریفه ، سرپرستان و قَیّمان یتیمانی است که در صورت بی نیازی از اموال یتیمان ، باید عفت به خرج دهند و از گرفتن حق الزحمه ای که در قبال رسیدگی به امور یتیمان ، مستحق آن هستند ، چشم پوشی کنند و در صورت نیاز مندی به مقدار متعارف ونه مُصرِفانه اِرتزاق کنند و عفت ورزی نمایند . 1
آیات دسته دوم
همانطور که بیان شد برخی آیات دیگری نیز وجود دارد که به صورت غیر صریح به مسأله عفت ورزی اشاره دارد که در این نوشتار به صورت نام بردنی آنها را بر می شماریم .
1- « وَ الَّذین یَرمونَ المُحصَناتِ 2. . . »
دراین آیه به مسأله عفت کلام و خودداری از فحش ناموسی و اتهام عمل منافی عفت به زنان پاکدامن اشاره شده است .
3.2- « إنَّ الَّذینَ جاءَوا بِالأِفکِ عُصبَهً مِنکُم
در این آیه به مسأله عفت ورزی در کلام و پرهیز از دروغ و تهمت عظیم به یکی از زنان پیامبر (ص) هشدار داده است .
3- « إِنَّ الّذِینَ یُحِبُّونَ أََََن تَشِیعَ الفاحِشَهُ فِی الذِینَ امَنوا لَهُم عَذابٌ الیمٌ فی الدنیا و الآخِرهِ 4 . . .»
در این آیه به علاقمندی منافقان و کفار در شیوع و رواج فاحشه و زشتکاری و ناپاکی دامن در بین مومنان اشاره دارد که عذاب وعده داده شده در آیه نشاندهنده کبیره بودن این فکر و اندیشه است .
4- « یا أیُّها الَّذِینَ امنوا لاتدخلوا بُیُوتاً غَیرَ بُیُتوِکُم حتُی تَستأنِسُوا و تُسَلِّمُوا علی أَهلِها . . .5 »
در این آیه شریفه به سرزده وارد نشدن به خانه های دیگران بجز از طریق آشنایی دادن و اجازه خواستن ، اشاره شده است . این مسأله برای رعایت عفت و جلوگیری از افتادن در گناه است .
1- محسن قرائتی ، تفسیر نور ، ج 2 ، ص 244 .
2- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 4 .
3- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 11 .
4- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 19 .
5- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 27 .
5- « یاأَیُّها الَّذِینَ آمَنُوا لِیَستَأذِنَکُم الَّذینَ مَلَکَت اَیمانِکُم وَ الَّذِینَ لَم یَبلُغُوا الحُلُمَ مِنکُم ثَلاثَ مَرّاتٍ مِن قَبلِ صَلوهِ الفَجرِ وَ حِینَ تَضَعُونَ ثِیابَکُم مِنَ الظَّهِیرَهِ وَ مِن بَعدِ صَلوهِ العِشاءِ ثَلاثِ عَوراتٍ لَکُم 1 .»
در اکثر آیات سوره نور حکم مسائل عفت عمومی بیان شده است . در این آیه ، حکم ورود بچه های نابالغ( که هنوز فرق بین اتاق خصوصی و زمان استراحت را خوب درک نمی کنند ) به اتاق خصوصی پدرومادر که عدم رعایت آن موجب دامن زدن به بلوغ زود رس جنسی یا آلودگی های جنسی می گردد، بیان شده است . خداوند در اینجا دستور می دهد در سه وقت ، که زمان خلوت و استراحت و احتمالاً روابط جنسی یا معاشقه های جنسی والدین است ، باید بچه ها با کسب اجازه وارد اتلق آنها شوند ؛ زیرا قبل از نماز صبح ، به هنگام ظهر و پس از نماز عشاء ، اوقات میل به رابطه جنسی از سوی والدین است و مشاهده این حالات موجب انحراف و فساد فرزندان می گردد.
6- « وَ اذا بَلَغَ الَاَطفالُ مِنکُمُ الحُلُم فَلیَستَأذِنُوا کَما استَأذَنَ مِن قَبلِهِم .2 . »
در این آیه حکم آیه قبلش ، اجازه خواستن فرزندان از والدین در ورود به اتاق خصوصی آنها ، صحبت می کند ؛ یعنی زمانیکه کودک به سن بلوغ رسید باز هم باید اجازه بگیرد .
7- « یا نساءَ الَّنبیِّ لَستُنَّ کَاَحَدٍ مِنَ النِساءِ اِنِ اتَّقَیتُنَّ فَلا تَخضَعنَ بِالقُولِ فَیَطمَعَ الَّذی فی قَلبِهِ مَرَضٌ وَ قُلنَ قَولاً مَعروفاً 3 .»
خطاب این آیه در مرحله اول به زنان پیامبر به عنوان الگو و در مرحله بعد به تمام زنان مسلمان است تا هنگام سخن گفتن رعایت عفت را نموده و با کلام تحریک آمیز و ناز و کرشمه سخن نگویند تا مقدمات تحریک جنسی و انحراف مردان را فراهم نیاورند .
8- « وَ قَرنَ فِی بُیُوتِکُم وَ لاتَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِیَّهِ الاُولی . . .4
در این آیه خداوند به زنان امر می کند تا بیشتر در خانه هایشان آرام گیرند و با آرایش و خود نمایی در جامعه حاضر نشوند و جولان ندهند تا مقدمات انحراف و فساد مردان را فراهم نیاورند و عفت عمومی از سوی هر دو جنس رعایت گردد .
9- « یا أیُها النَّبیُّ قُل لِاَزواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ المُومِنینَ یُدنینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابِیبِهِنَّ . . .5
1- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 58 .
2- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 59 .
3- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 32 .
4- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33 .
5- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 59 .
در این آیه مبارکه خطاب به زنان پیامبر امر شده تا روپوشها و روسری های بلند خود را بر سر و گردن خود بپیچند تا با اطمینان بدن آنها را بپوشاند و باد و دیگر حوادث آن را از بدنشان جدا نکند .
در این خطاب نکته سنجی ویژه ای وجود دارد ؛ خداوند به زنان فرموده چادرها یا روسری های بلندتان را به خود بپیچید یا به خود نزدیک کنید و نفرموده همراه داشته باشید . خداوند به نحوۀ پوشیدن نیز توجه داشته است . 1
10- « وَ الحافِظینَ فُرُوجِهِم وَ الحافِظاتِ 2 .»
در این آیه مبارکه که در راستای آیات قبل درصدد ذکر صفات مردان و زنان مومن است ، در کنار صفاتی همچون ؛ اسلام ، ایمان ، اطاعت پیشگی ، صداقت ، صبر ، خشوع ، بذل ، صدقه ، صیام و ذکر کثیر ، صفت عفت را بیان کرده ؛ یعنی مردان و زنان مومن دامان خود را از آلودگی به فحشاء حفظ می کنند ؛ بنابراین عفت جزء اصلی ترین صفات ایمانی است .
11- « وَ الَّذِینَ هُم لِفُرُجِهِم حافِظُونَ * اِلا عَلی اَزواجِهِم . . . 3 . »
در این آیه به تنها راه حلال رابطۀ جنسی ؛ یعنی ازدواج اشاره شده است و برای حفظ عفت عمومی ، حفظ دامان از رابطه خارج از ازدواج بپرهیزید تا اهل تعدّی و تجاوز از حدّ محسوب نشوید که افراد لاابالی و بی بندو بار در نزد خدا نه از مصلین و نه از مومنان شمرده نمی شوند 4 .
12- « . . . محصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ و لا مُتَّخِذاتِ اَخدانٍ . . . 5 . »
در این شریفه ، به مردان توصیه شده که با زنان پاکدامنی ازدواج کنیدکه اهل فحشاء نباشند و اهل رابطه دوستی پنهانی با نامحرمان نباشند ؛ یعنی داشتن رابطه پنهانی با نامحرم از پاکدامنی به دور است و عفت عمومی را خدشه دار می کند و حرام است .
13- « . . . مُحصِنینَ غَیرَ مُسافِحِینَ وَ لامُتَّخِذِی أَخدانٍ . . .6 . »
خداوند در این آیه خطاب به مردان می گوید پاکدامن باشید و آهل دوستی و رابطه پنهانی با زنان و دختران نامحرم
1- ابوالفضل بهرام پور ، طراوت عفاف ، ص130 .
2- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 35 .
3- سوره مبارکه مومنون ، آیات شریفه 5- 7 .
4- ابوالفضل بهرام پور ، همان ، ص 133 .
5- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 26 .
6- سوره مبارکه مائده ، آیه شریفه 5 .
نباشید ؛ زیرا این نوع رابطه نامشروع شما را از دایره عفاف و پاکدامنی خارج می کند .
با توجه به دو آیه اخیر ، هر نوع رابطه پنهانی و نامشروع با نامحرمان بدون جاری شدن صیغه عقد و ازدواج ممنوع و حرام است .1
1- ابوالفضل بهرام پور ، طراوت عفاف ، ص 133 .
2- نقش زنان در ایجاد و تحکیم عفت عمومی از منظر قرآن
در دین مبین اسلام زنان همچون قلب خانواده ، به تصویر کشیده شده اند ؛ زیرا مهمترین و ارزشمندترین عمل که تربیت فرزند و به شکوفایی رساندن استعدادهای انسانی و متعالی است ، توسط زنان و در دامان ایشان صورت می گیرد ؛ از سوی دیگر خانواده به عنوان کوچکترین واحد اجتماعی که اعضای آن جامعه انسانی را تشکیل می دهند ، تأثیر مستقیمی در سعادت و شقاوت هر جامعه ای دارد ؛ پس اگر قلب این تشکّل عظیم انحراف و کژروی گردد ، جامعه سالم نخواهد بود و توان ادامۀ زندگی در شرایط سالم و عادی را نخواهد داشت . توجه به این نکته نیز ضروری است که در همه جانداران ، جنس مونث جایگاه ویژه و مطلوبیتی خاص نزد جنس مذکر دارد ؛ انسان ها نیز از این قاعده طبیعی مستثنی نیستند ؛ زیرا خداوند متعال در آیات متعدد شاهدی بر این مدّعا ارائه داده است : « زُیِّنَ لِلّناسِ حُبُّ الشهواتِ مِنَ النِساءِ و 1. . . ؛ برای مردان علاقمندی و دوست داشتنی ( گوناگون از جمله ) میل به زنان و . . . آراسته و زینت شده است » .
در این آیه به صورت طبیعی و فطری ، جاذبه داشتن زنان برای مردان در کنار سایر علاقمندی های مردان گنجانده شده است ؛ میل به خودنمایی و خودآرایی و شکارچی گری نیز در زنان ، غریزۀ عجیبی است که به صورت طبیعی وجود دارد 2 و از امیال فطری آنها است و قطعاً کارکردی حکیمانه دارد و باید در مسیر و کانالی صحیح هدایت شود که وحی و عقل عهده دار این مسأله است 3.
با این دو مقدمه ، به این نتیجه منتهی می شویم که علاقمندی مردان به جنس زنان و میل به خودنمایی زنان و در پی آن مسئولیت عظیم زنان در تربیت نسل و سعادت جامعه ، می طلبد که این غرایز به گونه ای ارضاء گردد که هیچکدام از دو جنس دچار خسران و ضرر نگردد ؛ مدیریت این عمل در دست زنان است ؛ زیرا خداوند متعال به منظور هدایت صحیح این امیال ، تکالیفی را برای زن و مرد معین کرده است که أهم این تکالیف متوجه زنان است .
خداوند حکیم در آیات متعددی این تکالیف را برای زنان برشمرده است ؛ در این نوشتار برخی از این آیات در ذیل می آید :
1- « وَ قُل لِلمُومنات . . . یَحفظنَ فُرُجِهِنَّ وَ لایبدینَ زینتهنَّ . . .4 ؛ ای پیامبر به زنان مومن بگو پاکدامن خود را حفظ کنند و زینتهای خود را جز آنهایی که نمایان است ،
1- سوره مبارکه آل عمران ، آیه شریفه 14 .
2-شهید مرتضی مطهری ، مجموعه آثار ، ج 19 ، ص 453 .
3-فصلنامه طهورا ، اسد ا… جمشیدی ، نقش زنان در ایجاد عفت عمومی از دیدگاه قرآن ، ص 128 .
4-سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 31 .
آشکار نسازند و با روسری های خود سر و گردن خود را بپوشانند و زینتهای خود را جز برای همسر و . . .آشکار نسازند و به گونه ای راه نروند که زینتهای پنهانشان آشکار گردد » .
از این آیه چنین به دست می آید که تکالیف زنان برای ایجاد عفت عمومی عبارت است از :
1- حفظ فرج و مسائل جنسیتی
2- عدم آشکار سازی زینت ها و زیبایی ها
3- حفظ پوشش و استفاده از لباس های مناسب و روسری هایی که سروسینه را بپوشاند .
4- حفظ حجاب در مقابل نامحرمان
5- عفت ورزی در رفتار و راه رفتن
6- توبه از گناهان و پاکسازی روح و روان و کسب تقوا .
برخی از لباس ها و بعضی از ژست ها زبان دار هستند . آدمی که لباس پوشیدنش همانند لباس پوشیدن زنان آماده برای شکار است ، بدون شک ، آدمهای هرزه او را مشتری می پندارند ؛ یک زن دو جور لباس می پوشد : گاهی طوری سنگین و پوشیده لباس می پوشد که وقتی در خیابان راه می رود ، وضعش فریاد می زند که من عفیف هستم ، کسی حق ندارد در من طمع کند ؛ در این حالت ژست و لباس او می گوید من عفیف ، در حریم و دور از دسترس هستم و طبعاً افرادی که دنبال شکار می روند ، سراغ او نمی روند . گاهی یک زن طوری لباس می پوشد که می گوید دنبال من بیا ؛ با زبان خودش حرف نمی زند ؛ ولی ژست و لباسش همه را دعوت می کند که سراغ من بیا و مرا تعقیب کن ؛ من این کاره هستم .1
2- « أَن یَستَعفِفنَ خَیرٌ لَهُنَّ وَ اللّهُ سَمیعٌ عَلیم 2 » .
در این آیه رعایت عفت به نفع زنان ذکر شده است و تکلیف آنان شمرده می شود .
3- و«َ قَرنَ فی بُیُوتِکُنَّ وَ لاتَبَرُّجنَ . . . 3 » .
در این آیه از زنان خواسته شده در خانه هایشان بمانندو قرار گیرند و به آشکار سازی زینت ها و خودنمایی نپردازند .
1- شهید مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ، ص 170 .
2- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 60 .
3- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33 .
در این دستور الهی به زنان توصیه شده ، با تکیه بر مشترکات انسانی در اجتماع حاضر شوند ؛ در نتیجه لازم است ویژگیهای جنسی خود را بپوشانند . این تکلیف الهی زنان برای حفظ عفت عمومی ضروری است .
4- « یا أیُّها النبی قُل لأزواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ المُومنین یُدنینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابِیبِهِنَّ ذلک أدنی أن یُعرِفنَ فَلایوذَینَ . 1
» . در این تکلیف الهی به زنان مومن توصیه شده از پوشش های سراسری و بلند استفاده نمایند تا اینکه به عفیف بودن شناخته شوند و مورد آزار و اذیت مردان هرزه قرار نگیرند . این یک تکلیف الهی برای ایجاد و تحکیم عفت عمومی در جامعه است .
5- «. . . فَلاتَخضَعنَ بِالقَول فَیَطمَعَ الّذی فی قَلبِهِ مَرَضٌ وَ قُلنَ قَولاً مَعروفاً 2 » .
از دیگر تکالیف زنان مومن در ایجاد و حفظ عفت عمومی ، رعایت عفت در گفتار است .
6- « . . . فَالصالحاتُ قانتاتٌ حافظاتٌ لِلغِیب بِما حَفِظَ اللّهُ ؛ زنان صالح و شایسته فرنان بردار هستند و در غیاب همسران ، به آنچه خدا حفظ کرده ، اسرار شوهر را حفظ می کنند » .
خداوند متعال در این آیه می فرماید ، زنان شایسته دارای ارزشهای ویژه ای هستند ؛ زنانی که صالح ، مطیع همسر ، در غیاب همسر ، حافظ حیثیت و ناموس و شئون خانواده هستند ، حافظ آنچه که خدا به حفظ آن فرمان داده و خود نیز آن را حفظ کرده است . 3
در این آیه ، زنان صالح کسانی هستند که ، شایستگی و لیاقت روحی و پاکی درونی و روانی داشته و از ناپاکی ها و آلودگی ها و خبث یاطن ، پاک و منزه هستند و نه تنها در حضور همسر ، چنین فرشته گونه اند ؛ بلکه در غیاب همسر نیز تعهد و مسئولیت خویش را ادراک کرده و وظابف خود را در کانون خانواده به خوبی انجام می دهند و حافظ اسرار همسر ، آبرو ، ناموس و حیثیت او هستند .4 پس از دیگر تکالیف زنان حفظ اسرار و ناموس شوهران در حضور و غیاب آنان است .
7- « أزواجاً خیراً مِنکُّنَّ مُسلِماتٌ مُومِناتٌ قانِتاتٌ تائِباتٌ عابِداتٌ سائِحاتٌ . . . 5 ؛ ( همسران نیکو ) همسرانی مسلمان مطیع ، توبه گر ، عبادت گر ، روزه گیر . . . » .
—————————————————————————
1- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 59 .
2- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 32 - 33 .
3- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 34 .
4- هادی دوست محمدی ، شخصیت زن از دیدگاه قرآن ، ص 143 .
5- سوره مبارکه تحریم ، آیه شریفه 5 .
خداوند متعال در این آیه یکی از مهمترین تکالیف زنان مسلمان را ، ایمان حقیقی داشتن و مطیع بودن در مقابل خدا و همسرانشان ، أهل توبه بودن ، عابد بودن ، روزه دار بودن ، بیان می کند .
بهترین زنان ، زنانی هستند که در مقابل حق تسلیم گشته اند ؛ ایمان قلبی و عملی دارند و از زشتیها و بدی ها متنفر هستند .1
1- هادی دوست محمدی ، شخصیت زن از دیدگاه قرآن ، ص 143 .
3- ارزش عفت و عفت ورزی در روایات و أحادیث
با جستجو در منابع حدیثی و روایی ، به روایاتی برمی خوریم که أهمیت فوق العادۀ و ویژۀ حضرات معصومین ( علیهم السلام ) را به مسأله عفت ورزی و عفاف ، منعکس می کند . برخی از این روایات به اندازه ای قابل تأمل و توجه است که هر محقق و مطالعه کننده ای را به شگفتی وا می دارد .
1-3- ارزش عفت از زبان حضرت رسول (ص)
از رسول خدا (ص) روایت شده است : « العَفافُ زِینَهُ النِساءِ 1 ؛ عفت ورزی و پاکدامنی ، زینت زنان است » . در روایت دیگری از آن حضرت آمده است : « عَفُّوا تَعِفُّ نِساءَ کُم 2 ؛ عفیف باشید تا زنان شما عفیف باشند » .
این دو روایت بیانگر این نکته مهم است که ، اگر مردان عفت پیشه کنند و در نگاه ، کلام و رفتارشان با زنان نامحرم عفیفانه برخورد کنند ، زنان خودشان هم عفت پیشه خواهند کرد ؛ زیرا عفت زینت زنان است و اگر مردان آن را رعایت کنند ، زنانشان هم به آن زینت آراسته خواهند شد .
مسأله عفت ورزی در مسائل شکم و بطن نیز از نگاه ایشان دور نمانده است و در روایات بیشماری به این مورد اشاره کرده اند از جمله : « أربَعٌ إذا کُنَّ فِیکَ فَلا عَلَیکَ مافاتک مِنَ الدُّنیا ؛ صِدقُ الحدیث وَ حِفظُ الأمانَه و حُسنُ الخُلق و عِفَّهُ مَطعَمٍ 3 ؛ اگر چهار ویژگی داری ، دیگر به نداری و فقر دنیا غم مخور ؛ راستی در گفتار ، أمانت داری ، أخلاق نیکو و پاکی در خوراک . »
توجه به معنای این حدیث به نکته ای پنهان رهنمون می نماید که همۀ این چهار ویژگی به گونه ای از مصادیق عفت هستند ؛ زیرا راستی در گفتار از مصادیق عفت کلام است ؛ أمانت داری نیز از جهتی مصداق عفت است ؛ زیرا شخص أمین در مقابل ناموس مردم ، چشم فرو می بندد ؛ أخلاق نیکو نیز از زاویه ای می تواند مصداق عفت باشد ؛ زیرا کسی که برخوردش با دیگران و رفتار و گفتارش با مردم ، حَسَن و عفیفانه باشد ، با عفت عمل کرده است ؛ پاکی در خوراک نیز به صورت واضحی از مصادیق عفت است .
در حدیث دیگری از حضرت رسول (ص) آمده است : « هرکس با زن نامحرم دست دهد ، در روز قیامت با غل و زنجیر وارد عرصۀ محشر می شود و خداوند دستور می دهد او را به آتش جهنم بیفکنند و هرکس با زن نامحرم شوخی کند و با سخنان خنده دار و شهوت آمیز با آن زن گفتگو نماید ، در مقابل هر کلمۀ
1- غلامحسین مجیدی خوانساری ، نَهجُ الفَصاحه ، ص 460 .
2- غلامحسین مجیدی خوانساری ، همان ، ص461 .
3- غلامحسین مجیدی خوانساری ،همان ، ص 462
.
حرامی که به آن زن گفته است هزار سال ( در جهنم ) حبس خواهد شد 1 » .
ایشان در این کلام گهربار ، لزوم رعایت عفت در رفتار و گفتار با نامحرمان را گوشزد می فرمایند .
در حدیث دیگری از ایشان روایت شده است : « اگر سر مرد مسلمانی را با سوزن سوراخ کنند ، بهتر از آن است که وی بدن زن نامحرمی را لمس کند 2 » .
حضرت رسول (ص) حتی گفتگوی معمولی با نامحرم را به مقدار ضرورت محدود کرده اند و از مسلمانان خواسته اند در مواقع ضرورت هم تنها به بیان مقصود از طریق کلمات محدود بسنده کنند 3 .
رعایت نکات ایمنی در زمینۀ عفاف به قدری أهمیّت دارد که رسول اکرم ( ص ) حتّی در نماز جماعت به آن اشاره کرده اند : « خَیرُ صُفُوفُ الرجال أوَّلِها و شَرِّها آخَرِها وَ شَرِّ صُفوف النِساء أَوَّلِها و خَیرِها آخَرِها ؛ ( در نماز جماعت ) بهترین صف های مردان ، صف اول است و بدترینش صف آخره است که به خانم ها نزدیک تر است و بدترین صف های زنان ، صف اول است و بهترینش ، صف آخر است (که از مردان نامحرم فاصلۀ زیادی دارد ) 4 » .
از پیامبر اکرم ( ص ) روایت شده است : « ثَلاثُ أَخافُهُنَّ عَلَی أُمَّتی مِن بَعدِی : الضَّلالهُ بَعدَ المَعرِفَه و مَضَلاتُ الفِتَن وَ شَهوَتُ البَطنِ وَ الفَرج 5 ؛ از سه چیز بر اُمتم بعد از رحلتم می ترسم : گمراهی بعد از هدایت و کسب معرفت . . . و گرفتار شدن در شهوت شکم و دامن ( مسائل جنسی ) » .
2-3-عفت از دیدگاه امام علی ( ع )
امام علی (ع) به عنوان اولین امام شیعیان و مقتدای تمام عدالت پیشگان جهان در گفتار حکیمانه ای دربارۀ عفت ورزی و عفاف می فرمایند : « (متقین ) در خواست هایشان اندک و نفسشان عفیف و پاکدامن است 6 » . ایشان صفت عفت را به زوایای دیگر متقین می کشانند و می فرمایند : « متقین . . . سخنانشان راست و پوشش آنها میانه روی است . . . چشمهایشان را بر آنچه خدا حرام کرده می پوشانند 7 » .
1- شیخ حرّ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 20 ، ص 198 .
2- کنزالعمّال ، ج 5 ، ص 328 .
3- شیخ حرّ عاملی ، همان ، ص 197 .
4- جلال الدین سیوطی ، الدر المنثور فی تفسیر المأثور ، ج 4 ، ص 97 .
5- محمد کلینی ، الکافی ، ج 2 ، باب اللعفه ، ص 374 .
6- محمد دشتی ، ترجمه نهج البلاغه ، خطبه 193 ، ص 403 .
7- محمد دشتی ، همان .
حضرت امیر (ع) در این خطبه ارزشمند ، متقین را عفیف و پاکدامن و دارای عفت در نگاه و پوشش و گفتار معرفی می نمایند . ایشان در توصیه های ارزشمندی به عثمان بن حنیف أنصاری ، فرماندار بصره می فرمایند ، عفت در شکم داشته باش و از لقمه حرام پرهیز کن : « فَانظُر إِلی ما تَقمَضُمُه مِن هذَا المَقضَم ، فَما اشتَبَه عَلَیکَ عِلمُهُ فَالفِظهُ وَ ما أَیقَنتُ بِطیبِ وُجُوهِهِ فَنَل مِنهُ 1 ؛ اندیشه کن بر سر کدام سفره می خوری ؟ پس آن غذایی که حلال و حرام بودنش را نمی دانی ، دور بیفکن ، و آنچه را به پاکیزگی و حلال بودنش یقین داری ، مصرف کن » .
امام علی (ع) در ادامۀ همان نامه توصیه می نمایند : « آگاه باش هر پیروی امامی دارد که از او پیروی می کند . . . بدان که شما توانایی نداریدکه از من پیروی کنید ( و در دنیا به دو جامه فرسوده و دو قرص نان رضایت دهید ) اما ( می توانید )
با پرهیزگاری و تلاش فراوان و پاگدامنی و راستی ، مرا یاری دهید 2 » .
ایشان در این فراز از نامه به او توصیه می کند ، در صورتی که توانایی ندارد مثل حضرت علی ( ع ) زاهد و قانع باشد ، حدّاقل با انجام برخی امور و اتصاف به برخی صفات ، امام را یاری دهد که یکی از این صفات ، عفت ورزی و پاکدامنی در کنار پرهیزگاری و راستی و تلاش فراوان است .
امام علی ( ع ) در کلام گهرباری خطاب به افراد تهیدست و کم بضاعت مالی که توانایی تأمین همۀ نیازهای اقتصادی و دنیایی خود را ندارند ، توصیه می کند : « العَفافُ زِینَهُ الفَقرِ 3 ؛ عفت ورزی زیور و آراستنی تهیدستی و نداری است » .
ایشان در این حکمت ناب به ارزش عفاف و خویشتنداری ، اشاره کرده و به فقراء توصیه می کند با پاکدامنی ، از شدّت معضل اقتصادی و فرهنگی بکاهند و تحمّل آن را برای خود آسان تر کنند ؛ زیرا اگر شخص فقیر عزّت نفس و صبر و طاقت نداشته باشد چه بسا با تقاضای مکرّر از دیگران و دست دراز کردن جلوی مردم موجب تحقیر و سرزنش شنیدن از دیگران شود و این خود عذاب مضاعفی به همراه دارد .
امیر مومنان ، مولای ادب و هنر ، در کلام مشهور و زیبایی ، پاداش پاکدامنی را همچون جهاد در راه خدا می شمارد : مَا المُجاهِدُ الشَّهیدُ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَعظَمِ أَجراً مِمَّن قَدَرَ فَعفَّ : تَکادُ العَفیفُ أَن یَکُونَ مَلَکاً مِنَ الملائِکَهِ 4 ؛ پاداش مجاهد شهید در راه خدا ، بزرگ تر از پاداش عفیفِ پاکدامن نیست که قدرت بر گناه دارد و آلوده نمی گردد ، همانا عفیفِ پاکدامن ، فرشته ای از فرشته هاست » .
1- محمد دشتی ، ترجمه نهج البلاغه ، نامه 45 ، ص 553 .
2- همان .
3- محمد دشتی ، همان ، حکمت 340 ، ص 711 .
4- محمد دشتی ، همان ، حکمت 474 ، ص 741 .
ایشان در این حکمت و کلام ارزشمند ، پاداش عفیفِ پاکدامن را مساوی و شاید هم بالاتر از مجاهد شهید می داند ؛ در حالی که این انسان عفیف در شرایطی است که توانایی و قدرت بر انجام گناه و ارتکاب فواحش را دارد ؛ ولی به دلیل مسلّح بودن به سلاح عفت خود را آلوده نمی کند و همین تقّدّس و روحانیت وجودی او ، موجب گردیده همانند فرشتگان گردد و به مراتب از آنان نیز پیشی گیرد ؛ چون فرشتگان شهوت انسانی ندارند ؛ ولی انسان عفیف با وجود قوّۀ شهوت ، خودنگهداری می کند و به گناه آلوده نمی شود.
3-3-عفت از زبان امام صادق ( ع )
امام ششم شیعیان ، حضرت امام جعفر صادق (ع) در روایات پند آموزی ، توصیه به رعایت عفت در همۀ مصادیق آن نموده اند . ایشان در همین راستا می فرمایند : « رسول خدا (ص) فرمان داده بودند ، زنان مسلمان ، با مردان نامحرم بش از پنج کلمه – که آن هم در موارد ضروری باشد – سخن نگویند 1 » .
امام صادق (ع) در رهنمود دیگری ، عفیف ترین بانوان را اینگونه معرفی می نمایند : « خَیرُ نِسائکُم الَّتی إذا خَلَت مَعَ زَوجِها خَلَعَت لَهُ دِرعُ الحَیاء إذا لَبَسَت لَبِسَت مَعَهُ دِرعُ الحَیاءِ 2 ؛ بهترین زنان شما ، زنی است که چون با همسرش خلوت کند ، زره حیاء را از خود دور سازد و چون از خلوت شوهرش بیرون آید ، زره حیاء را بر تن کند و (حجاب و عفت خود را که نشانۀ حیای اوست کاملاً رعایت کند) » .
ایشان در روایت دیگری در بیان ارزشمندی عفت می فرماید : « ما عُبِدَ اللّه بِشَیءٍ أَفضَلَ مِن عِفَّهِ بَطنٍ وَ فَرجٍ 3 ؛ خداوند به چیزی با فضیلت تر از عفت ورزی در مسائل شکم و فرج ، عبادت نشده است » . در روایات دیگری از ایشان آمده است : « إنَّ أَفضَلَ العِباده عِفَّهُ البَطنِ و َ الفَرج 4 ؛ واقعاً بهترین عبادت عفت شکم و فرج است » . امام صادق (ع) به نقل از امیر المومنان (ع) می فرماید : « بهترین عبادت عفاف است 5 » .
ایشان در روایت دیگری می فرمایند : « در روز قیامت همۀ چشم ها گریان هستند جز سه چشم ؛ چشمی که در راه خدا شب ها بیدار بماند و چشمی که از عظمت و خوف خدا بگرید و چشمی که به خاطر خدا بسته شود و عفت پیشه کند 6 » .
1- شیخ حرّ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 20 ، ص 197 .
2- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ص324 .
3- محمد کلینی ، الکافی ، ج 2 ، کتاب الایمان و الکفر ، باب العفه ، ص 373 .
4- همان ، ص 374 .
5- همان ، ص 374 .
6- همان ، باب اجتناب از محارم ، ص 375 .
فصل سوم :
راهکارهای ایجاد ، تقویت و ثبات عفاف در میان خانواده
1- راهکار اول ؛ شناساندن آسیب های نادیده انگاشتن عفاف بر فرد،خانواده و اجتماع
2- راهکار دوم ؛ کشف علل بی توجهی به مسأله عفاف و تقسیم بندی وظایف بین متولیان
3- راهکار سوم ؛ آموزش ارتباط موثر به زوج های جوان جهت ارضای صحیح تمایلات عاطفی و جنسی در محیط خانواده
4- راهکار چهارم ؛ آموزش به مادران و پدران برای تربیت عفیفانه فرزندان
5- بالابردن میزان غیرت و عفاف مردان
راهکارهای ایجاد ، تقویت و ثبات عفاف در میان خانواده
با توجه به رابطۀ عفت ورزی و رعایت عفاف با سلامت أخلاق و فرهنگ جامعه ، ایجاد ، ترویج ، تقویت و ثبات آن در میان اعضای خانواده ، موجب رشد، تعالی و ترقی اخلاق و فرهنگ جامعه می گردد .
برخی از اندیشمندان و نویسندگان در کتابهای خود با همین عنوان ، پیشنهادها و راه حل هایی را ارائه داده اند . بعضی از این موارد ، نظری و علمی و برخی نیز عملی و کاربردی است . به صورت کلی ارائه راهکار و راهبرد ، کار آسانی است ؛ ولی انجام آن و تحقق آن ، بسی دشوار است که نیازمند یک برنامه ریزی دقیق و کارشناسانه و یک ارادۀ ملی و همگانی است . نهادینه کردن فرهنگ عفاف نیاز به یک بسیج عمومی با مشارکت همۀ نهادها و سازمانهای خصوصی و دولتی دارد .
راهکار دین اسلام
« راهی که اسلام برای تأمین این منظور ( ترویج فرهنگ عفاف ) پیشنهاد کرده است دو چیز است : اول یک سلسله تدابیر برای آرام نگه داشتن غریزۀ ( جنسی ) و دوم یک سلسله تدابیر دیگر به عنوان مجازات ( معین کرده است ) . . . ولی همانطور که می دانیم برای از بین بردن یک گناه ، مجازات کافی نیست ؛ مجازات هر اندازه شدید هم باشد ، برای جلوگیری از وقوع جرم و جنایت کافی نیست ، حال ، جرم و جنایت چه از نوع بی عفتی باشد چه از نوع دزدی ها و قتل هاو چه از نوع بی احتیاطی های رانندگی1 » .
شهید مطهری در بقیۀ این بحث ، مثال جالبی ، بیان می کنند ؛ ایشان مقررات لازم و مجازات رعایت نکردن آنها را ، برای جلوگیری از وقوع یک جرم و تخلّف کافی نمی داند ؛ بلکه بررسی علل وقوع یک جرم را لازم می دانند ؛ زیرا سلسله علل وقوع جرم و تخلّف را همانند یک آهن ربا که فرد را به سوی خود می کشد ، علّت وقوع جرم می داند و مجازاتها کارآیی خود را از دست می دهند ؛ زیرا باید موجبات وقوع جرم و تخلّف ریشه کن شوند نه اینکه مجازاتها تشدید گردند .
ایشان در ادامه می فرمایند : « مسأله عفاف و زنا هم از این قبیل است : اسلام از چه راه با پیدایش گناه مبارزه می کند ؟ راههای متعددی است ؛ موعظه ، أمربه معروف ، نهی از منکر و خود تربیت که أصلاً مردم را اینطور باید تربیت کرد ، در جای خود ( راههای مناسبی ) است . یکی دیگر ( از این راهها ) این است که اسلام اصول زندگی را براساسی
1- مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ، ص 68 .
قرار می دهد که موجبات غوایت ( گمراهی ) و تشویق و تهییج به سوی گناه پیدا نشود . . .اسلام از طرفی کوشش می کند غریزۀ جنسی از طریق ازدواج مشروع ، اشباع شود و با عزوبت و تجرّد در حدّاکثر مخالفت می کند . . . پس از یک طرف برای اینکه موجبات بی عفتی فراهم نشود ، تشویق به ازدواج می کند 1 و با عزوبت در هر شکلی مخالفت می کند ؛ ولی از طرف دیگر آیا ازدواج کافی است ؟ . . . ازدواج شرط لازم است ولی شرط کافی نیست . . . این است که اسلام در معاشرت های زن و مرد یک حدود و قیودی قائل است که ارتباط زن و مرد به شکلی نباشد که تهییج آور باشد ؛ به گونه ای نباشند که شهوات یکدیگر را تحریک کنند 2 » .
1- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 32 .
2- مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ، صص 68- 73 .
1- راهکار اول ؛ شناساندن آسیب های نادیده انگاشتن عفاف بر فرد ، خانواده و جامعه به خانواده ها
وحی و عقل به عنوان دو رسول ظاهری و باطنی ، رسالت هدایت انسان ها و نشان دادن راه درست از نادرست را برعهده دارند .برخی از افراد با توجه به میزان پایبندی به مسائل شرعی ، این دو رسول را ملاک و معیارِ عمل خود قرار می دهند ؛ یعنی برخی شناختهایی را که وحی به انسان می دهد ، معیار باید و نباید های خود قرار می دهند و برخی شناختهایی را که عقل به انسان می دهد را معیار عمل و هنجارها و ناهنجاری های خود قرا می دهند . در همین راستا شناساندن آسیب های دنیوی واُخروی نادیده انگاشتن رعایت عفاف و بی توجهی به مسائل عفت ورزی ، راهی برای متنبه ساختن خانواده ، نسبت به این فوریت ملی و مذهبی است .
1- آسیب های فردی
عدم رعایت مسائل عفاف و آلوده شدن به بی عفتی و ارتکاب گناهان ، موجب ایجاد مشکلات جسمی و روحی و روانی بیشماری می گردد که به تناسب کوچکی و بزرگی گناه آثار سوئی بر زندگی انسان می گذارد .برخی از ایم آثار سوء در دنیا است ؛ ابتلاءبه انواع بیماری های جسمی اعم از : ایدز ، هپاتیت ، بیماریهای جنسیتی و . . . و برخی از بیماری های روحی همچون افسردگی ، جنون ، سوء ظن شدید ، اختلالات ضعیف شخصیتی ( نوروزها ) همانند : وسواس ، فوبیا ( ترس بیمارگونه ) ، اختلالات اضطرابی و اختلالات شدید شخصیتی ( پیسکوز ها ) همانند : اسکیزوفرنی ، شیزوفرنی ، مانیک و پرسیو و . . . حمله های هیستری و تیک های عصبی و اختلالات روانی دیگر که پیامد عدم پایبندی به مسائل عفت عمومی و عدم رعایت عفاف است . آمار نشان می دهد در ایران درصد بالایی از دختران دبیرستانی با یک پسر دوست هستند و برخی ارتباط جنسی هم دارند و این در حالی است که خانواده ها و مسئولین مدارس از این موضوع بی اطلاع هستند . ناآگاهی دختران نوجوان نسبت به پیامد های ناگوار این بی عفتی که أکثراً هم منجر به ازدواج نمی شود ، موجب آسیب دیدن روح و روان آنها می شود که برخی از این آسیب ها تا آخر عمر با آنان همراه است و موجب آشفتگی های متعدد روحی و روانی برای آنان می شود 1 .
——————————————————————-
1- دکتر محمد گلزاری عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ، خبرگزاری وفا ، ماهنامه پیام زن ،ش 235 ، ص50 .
سرخوردگی ، افزایش خشونت و بی اعتمادی نسبت به جنس مخالف نیز از آثار عدم رعایت مسائل عفت ورزی است که در پی شکست و رها شدن و خیانت گریبانگیر این افراد می گردد . گذشته از این آثار دنیوی ، برخی از آثار اُخروی نیز به علت بی عفتی ، به اشخاص وعده داده شده است تا به رفتار عفیفانه متمایل شوند و از بی عفتی دوری نمایند .
در روایتی از پیامبر اکرم (ص) آمده است : « هر کس با زن نامحرمی دست دهد ، در روز قیامت ، زنجیر شده محشور می گردد . پس امر می شود او را به جهنم بیندازند » 1 .
در حدیث گرانبار دیگری از ایشان آمده است : « هر کس که چشمان خود را از نگاههای حرام سیر کند ، خداوند در روز قیامت چشمانش را از آتش جهنم پُر خواهد کرد ، مگر توبه کند و بر گردد » 2 .
حضرت ختمی مرتبت در کلام تأمل برانگیز دیری می فرمایند : « هر مردی با زن نامحرمی شوخی کند ، برای هر کلمه ای که در دنیا با او سخن گفته است ، هزار سال او را در دوزخ زندانی می کنند » 3.
پیامبر اکرم در حدیث دیگری عذاب سخت الهی را در انتظار کسانی می داند که به زنان نامحرم ، پی در پی و با قصد لذت نگاه کنند و از عواقب آن پروا نداشته باشند ، ایشان می فرمایند : « هر کس چشمان خود را از نگاه به زنان نامحرم پُر کند و با خیال راحت به این نگاه ادامه دهد ، خداوند متعال در روز قیامت میخ های آتشین به چشمان او فرو خواهد کرد و بعد از رسیدگی به کار مردم ، دستور خواهد داد که اورا به آتش جهنم بیاندازند » 4 .
همه این وعده های عذاب ، نشانگر کبیره بودن گناهانی است که در این روایات بیان شده است و تنها به گوشه ای از مصادیق عفاف اشاره دارند و مصادیق دیگر در روایات بیشمار دیگری بیان شده است که ما در این نوشتار برای أختصار بعضی را ذکر کردیم .
1- محمد باقر مجلسی ، بحارالانوار ، ج 73 ، ص 363 .
2- شیخ صدوق ، من لا یحضره الفقیه ، ج 4 ، ص 13 .
3- شیخ صدوق ، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ، ص283 .
4- شیخ حرُ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 20 ، ص 194 .
2- آسیب های خانوادگی
نادیده انگاشتن و رعایت نکردن مسائل عفت ورزی ، موجب بروز آسیب های خانوادگی بیشماری می گردد ؛ برخی از این آسیب ها ، مشکلات کوچک و ناچیز است که در مدت کوتاهی حل خواهند شد . برخی از این آسیب ها ، مشکلات بزرگ و جبران ناپذیری هستند که رفع آنها هزینۀ مادی و معنوی زیادی را از خانواده و جامعه به هدر می دهد . یکی از این بی عفتی ها داشتن رابطه نامشروع یک مرد یا زن متأهل با شخصی از جنس مخالف است . گاهی این مسأله بی عفتی ، از سوی مرد و گاهی از سوی زن رخ می دهد و این به معنای عدم پایبندی به شئونات خانوادگی و خیانت به پیمان زناشویی از سوی همسر خیانتکار است .
یک مشاور خانواده می گوید : « آمار مراجعات به مشاوران خانواده نشان می دهد ، سهم مردان در خیانت های زناشویی بیشتر از مردان است . به نظر می رسد قُبح خیانت در زنان جامعه ما بی از مردان است . این موضوع تا جایی است که مراجعات نشان می دهد خیانت در میان مردان 80 درصد و خیانت در میان زنان 20 درصد است . این مشاور خانواده ، دلیل خیانت های زن و شوهری را تنوع طلبی ، ماجراحویی ، سرگرمی ، ریسک لذت بخش ، دوست داشته شدن ، برآورده شدن نیازهای عاطفی و جنسی و . . . بیان می کند . ایشان به مردان توصیه می کند به پنج نیاز اساسی زنان در زندگی زناشویی توجه کنند تا احتمال خیانت های زنان کمتر شود : نیاز به حرف زدن با همسر ، نیاز به ابراز عشق و محبت از سوی همسر ، هدیه گرفتن در مناسبت ها از همسر ، تأمین نیاز های مالی واقتصادی و تأمین نیازهای روحی و امنیت روانی نیاز هایی است که این روانشناس برمی شمارد » 1 .
برخی از رفتار شناسان ، تعریف خیانت های زن و شوهری را بسیار فراتر از چیزی می داند که عرف و قانون آن را می شناسند . یکی از این رفتار شناسان ، به نام دکتر منصور بهرامی ، عضو ارشد انجمن بین المللی تحلیل رفتار معتقد است : « خیانت های زندگی مشترک شامل خیانت عشقی ، خیانت جنسی و خیانت اینترنتی می شود . خیانت عشقی به رابطه پنهانی تؤام با پیوند احساسی و صمیمانه یک فرد متأهل با فرد دیگری که همسر قانونی وی نیست گفته می شود . خیانت جنسی به رابطۀ نامشروع یک فرد متأهل با فرد دیگری که همسر قانونی وی نیست ، گفته می شود . خیانت اینترنتی ، به گفتگو و تبادل تصاویر و مشخصات فردی متأهل با فرد دیگری که همسر قانونی وی نیست ، از طریق چَت و اینترنت ، اطلاق می گردد » 2 .
—————————————————————-
1- دکتر اصغر کیهان نیا ، خبر آنلاین ، ماهنامه پیام زن ، ش 235 ، ص 49 .
2- دکتر منصور بهرامی ، خبر آنلاین ، همان ، ص 49 .
البته باید اشاره کرد گاهی این بی عفتی از سوی یکی از اعضای خانواده بجز همسران ، رخ می دهد که شامل فرزندان هم می شود .
این بی عفتی ها موجب به وجود آمدن مسائل مختلفی بین اعضای خانواده می شود ،مسائلی همچون ؛ سوء ظن شدید به یکدیگر و عدم اعتماد ، کاهش محبت و احترام در میان اعضای خانواده ، آسیب های روحی و روانی به اعضای خانواده ، خود کشی یکی از اعضای خانواده خصوصاً شخص خیانتکار ، افزایش خشونت و نفرت ، تهمت و افترا به شخص سالم برای دور کردن اتهام از خود توسط شخص خیانتکار ، بروز مشاجرات خانوادگی ، کتک کاری ، قهر و ترک خانه و تشنج در محیط خانه ، از بین رفتن امنیت و آرامش از محیط خانه و طلاق و مشکلات عدیده بعدی ناشی از آن ، که همۀ این معضلات موجب عدم تحقق اهداف قرآنی و اسلامی زندگی خانوادگی می گردد که مهمترین آسیب خانوادگی بی عفتی است .
3- آسیب های اجتماعی
نادیده انگاشتن مسائل عفاف و عدم رعایت عفت ورزی ، بر روح و پیکر جامعه ، آسیب های جبران ناپذیری را وارد می کند . برخی از این آسیب ها سلامت فرهنگ و اخلاق جامعه و برخی نیز صورت و پیکره جامعه را تهدید به ویرانی می کند .
آسیب ها یی که سلامت اخلاق جامعه را تهدید می کند ، عبارتند از : 1 - افزایش بی بندوباری و فساد اخلاقی . 2- افزایش تجاوز به عنف . 3- افزایش سوء ظن و بی اعتمادی به افراد پیرامون در جامعه . 4- افزایش آمار فرزندان نامشروع .
5- افزایش آمار ارتباط های نامشروع . 6- افزایش آمار تجاوز به کودکان . 7- بالا رفتن سن ازدواج و مخاطرات ناشی از آن . 7- افزایش خود فروشی .
آسیب هایی که سلامت فرهنگ جامعه را تهدید می کند ،عبارتند از : 1- افزایش آمار طلاق و خرده فرهنگ شدن آن . 2- افزایش نارضایتی از اوضاع زندگی و ترک خانه . 3- افزایش فرزندان طلاق و مخاطرات بعدی ناشی از آن . 4- افزایش زنان بیوه بدون درآمد و مردان بیوه . 5- افزایش کودکان بدون سرپرست و سر راهی .
آسیب هایی که صورت و پیکرۀ جامعه را تهدید می کند ، عبارتند از : 1- افزایش کودکان خیابانی و بدون سرپرست . 2- افزایش دختران فراری و طرد شده از خانواده . 3- افزایش آمار خودکشی و خودسوزی . 4- افزایش شغلهای نامشروع . 5- افزایش خانه های فساد و جمعی .
2- راهکار دوم ؛ کشف علل بی توجهی به مسأله عفاف و بیان وظایف متولیان امور دینی ، فرهنگی ، اجتماعی و تربیتی
یکی از جلوه های معضلات و ناهنجاری های فردی ، اجتماعی و فرهنگی جوامع مسلمان ، بی عفتی و عدم رعایت مسائل عفت عمومی خصوصاً از جانب دختران و زنان جوان مسلمان است . از آنجائیکه چنین نمودهای رفتاری ، مبیّن خرده فرهنگ های ضد ارزشی و اسلامی است ؛ بنابر این شناسائی ابعاد مختلف آن و همچنین بررسی عمومیّت اجتماعی آن و علل و عوامل آن ، می تواند زمینه ساز کاهش و إن شاء الله حل نهایی آن باشد ؛ زیرا با تقسیم بندی علل بی توجهی به مسأله عفاف و ارائه شرح وظایف به متولیان امور دینی ، فرهنگی و اجتماعی به حل آن کمک شایانی خواهد شد .
علل بی توجهی به این مسأله در چند بعد قابل بررسی است . برخی از این ابعاد در حوزۀ مسائل شخصی و فردی مطرح است . برخی نیز مربوط به حوزۀ مسائل اقتصادی و فرهنگی است . گونه ای از این علل در رابطه با مسائل خانوادگی و اجتماعی است . بعضی از این علل مربوط به حوزۀ مسائل سیاسی است . در این قسمت به بیان برخی از این علل در ابعاد گوناگونش پرداخته می شود .
1-علل فردی و شخصی
بررسی عالمانه علل فردی ِ بی توجهی به مسأله عفت ورزی ، نیاز به مطالعه رفتار کسانی دارد که به رعایت آن توجه کافی ندارند . با جستجو و دقتِ نظرهایی که در اطراف خویش نسبت به عدم رعایت مصادیق عفت و سهل انگاری در رعایت موازین شرعی نموده ام ، به چنین نتایجی دست یافته ام .
أکثر جوانان و نوجوانانی که نسبت به مسأله رعایت عفاف ، بی توجه هستند . دارای این نقایص هستند :
1- 1- بحران هویت و عدم شناخت صحیح از خویشتن خویش و از پیشینه ملی ، مذهبی و فرهنگی خویش .
2- 1- عدم اعتماد به نفس و فقدان عزّت نفس
3- 1- ضعف مبانی عقیدتی و خلأ معرفتی و شناختی
4- 1- تمایل به تنوع طلبی و تجدّد
5- 1- ترس از متهم شدن به عقب ماندگی و نسبت دهاتی و شهرستانی گرفتن از سوی همسالان
6- 1- تربیت ناصحیح و غیر منطقی از سوی والدین
7- 1- تنبلی و تن پروری
8- 1- نداشتن الگوی خوب و کامل
9- 1- فقدان آموزش های صحیح و اصولی از سوی مدارس و اولیاء
10- 1- زیبایی دوستی و نیافتن این خصیصه در والدین و اطرافیان
11- 1- بیگانگی از مساجد و اماکن مذهبی و یا عدم دریافت اطلاعات صحیح از مراکز دینی
12- 1- نداشتن هیجان کافی در زندگی و جذابیت و تهیّج برخی از مصادیق بی عفتی .
13- 1- عدم شناخت کافی نسبت به مصادیق عفت .
14- 1- عدم مرزبندی در روایط
15- 1- عدم توجه به وظیفه خطیر خلیفية اللهی و انسان زیستن و انسان بودن
دقت در این موارد ، نکات ارزنده ای را آشکار می کند . اکثر جوانان در محیط خانه ، مدرسه و اجتماع رشد یافته اند . آنان در جامعۀ اسلامی زندگی کرده اند ؛ ولی با دین اسلام و مبانی و آموزه های سعادت بخش آن آشنا نشده اند و این به دلیل کم کاری و بی توجهی والدین و اولیاء مدارس و متولیان امور دینی و فرهنگی است ؛ زیرا جوانی که هویت دینی و ملی خود را نشناخته است و به ارزش وجودی خود پی نبرده است ، هرگز درصدد تعالی وجودی خویش برنمی آید . جوانی که در خانوادۀ مسلمان رشد یافته ؛ ولی معرفت و شناخت کافی نسبت به آموزه های دینی و موازین شرعی کسب نکرده است ، چگونه می تواند عقیدۀ سالم و کاملی نسبت به مسأله عفاف ، داشته باشد . جوانی که در سن بحرانی بلوغ ، زیبایی دوستی و تمایل به استفاده از زینت های ظاهری همچون لباس و کفش و . . . دارد و این خصیصۀ روحی او با برنامه ریزی صحیح ، هدایت نشده است ، چگونه می تواند این تمایل ذاتی خود را سرکوب نماید و درپی تنوع طلبی نباشد ؟
نوجوانی که به علت ترس از توهین و آزار و اذیت های لفظی و زبانی اطرافیان خود که تربیت صحیحی ندارند ، مجبور است تن به هر مُد و آرایشی بدهد ، چگونه می تواند با این ترس مبارزه کند ؟ جوانی که به دلیل عدم اعتماد به نفس و خود کم بینی متوسل به مصادیق بی عفتی اعم از پوشش ناهنجار ، راه رفتن و خندیدن تحریک کننده و . . . می شود ، چگونه می تواند به ارزش عفاف آگاه شود ؟ نوجوانی که زیبا دوست است و این ویژگی روحی متعالی را در نزد والدین و اولیاء مدارس نمی یابد ، چگونه می تواند این تمایل درونی اش را سرکوب کند و به سوی مُدهای ناسالم و ناهنجار کشیده نشود ؟
تمام این سوالات و پاسخ های مربوط به آنان ، مسئولیت های خطیری را می طلبد که والدین و اولیاء مدارس و خصوصاً تمام دلسوزان دینی و فرهنگی را موظف می کند به برنامه ریزی صحیح در این زمینه اقدام نمایند .
پیشنهادات سازنده
در این نوشتار با توجه به بضاعت اندک علمی و تجربیات محدود ، پیشنهادهایی به مسئولین امر ارائه می دهیم :
1- برگزاری کلاس های آشنایی با ویژگیهای دورۀ نوجوانی ، برای والدین و سرپرستان فرزندان در مراکز آموزشی و کانون های فکری و تربیتی .
در این کلاس ها و کارگاههای آموزشی والدین با خصوصیات دوران نوجوانی و چگونگی پاسخ دهی به خواسته ها و تمایلات روحی و فکری نوجوانان ، آشنا شده و روش های رفتار صحیح و عفیفانه را به آنان بیاموزند .
2- دعوت مساجد و اماکن مذهبی از دانش آموزان برای شرکت در کلاس های تربیتی و دینی جهت تقویت مبانی عقیدتی و کسب شناخت و معرفت صحیح نسبت به عقاید دینی .
3- برگزاری کلاس ها و کارگاههای عقیدتی و جلسات پرسش و پاسخ از سوی حوزه های علمیه و دعوت از مدارس و دبیرستان ها ، جهت شرکت دانش آموزان .
4- افزایش برگزاری کرسی های آزاد اندیشی از سوی حوزه های علمیه خواهران و دعوت از دانش آموزان و دانشجویان برای حضور در این نشست ها .
5-برگزاری همایش های عمومی با موضوعات هویت شناسی ، تربیت دینی ، الگو شناسی ، کنترل هیجانات نوجوانی ، شاد زیستن و . . .
6-تهیه جزوات شناخت خویشتن و کسب عزت نفس و اتکال به روح متعالی از سوی مساجد و اماکن مذهبی .
7- برگزاری جلسات آشنایی با ویژگیهای دوره نوجوانی و برخورد مناسب اسلامی با نوجوان برای پدران و مادران از سوی آموزش و پرورش در سطح مدارس خصوصاً مدارس راهنمایی .
8- برگزاری نشست های علمی از سوی اداره ارشاد هر شهرستان برای توجیه معلمان و مربیان پرورشی مدارس در جهت مواجهه با معضلات اخلاقی و ناهنجاری های رفتاری دانش آموزان نوجوان .
9- برگزاری کلاس های آشنایی با مصادیق عفاف و آثار فردی ، خانوادگی و اجتماعی و آثار دنیوی و اخروی رعایت عفاف در اردوهای جهادی و راهیان نور ، توسط وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم برای دانش آموزان و دانشجویان. با توجه به رواج و گسترش حضور و شرکت دانش آموزان و دانشجویان در اردوهای جهادی و راهیان نور ، لزوم برنامه ریزی و هدفگذاری در این اردوها ، ایجاب می کند مسئولین ذی ربط ، اقدام به برگزاری کلاس ها ، نشست ها و کارگاههایی به منظور تأمین این اهداف متعالی نمایند .
10- آشنایی جوانان و نوجوانان با هویت ملی و مذهبی از طریق اعضای خانواده و اولیاء مدارس وبرنامه های صدا و سیما .
نوجوانی که از عقیدۀ صحیح و راسخ ، برخوردار نیست و به خود زحمت تحقیق و بررسی برای یافتن عقیدۀ صحیح نمی دهد ، قهراً و حتماً از یک شخصیت و هویّت متغیّر و متزلزل برخوردار است و همچون گیاهی است که ریشۀ سستی دارد و نمی تواند در مقابل تند باد روزگار ایستادگی کند ؛ زیرا تردید و اضطراب و نگرانی ، از او جدا نمی شود ، خصوصاً در مقابل هوای نفس و وسوسه های شیطان ، نمی تواند استقامت کند و خواسته های نفسانی و سخنان ، آراء و عقاید دیگران او را همچون خس و خاشاک که در برابر طوفان و باد سهمگین قرار گرفته ، به این سو و آن سو
می کشاند 1 . .
2- علل فرهنگی و اجتماعی
در زمینۀ علل بی توجهی به مسأله عفاف ، برخی از عوامل مربوط به حوزۀ فرهنگ و اجتماع است . در این بُعد ، دولت و نهادهای خصوصی و عمومی ، نقش بنیادین ایفا می کنند ؛ زیرا با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سیاستهای استکبار ستیز این انقلاب مردمی و دینی ، بسیاری از نظام های کفر و طاغوت ، به مقابله با آن و برنامه ریزی جهتِ برانداختن اهداف متعالی آن ، اقدام نمودند . از سوی دیگر ، ضعف عملکرد نهادهای فرهنگی و اجتماعی ، بعد از پیروزی انقلاب ایران ، به دلیل جنگ تحمیلی ، موجب ضعف مبانی فرهنگی نسل های بعدی گردید .
در این قسمت به برخی از علل فرهنگی و اجتماعی که مهم تر و بنیادی تر است ، اشاره می کنیم .
1-2- تغییر ارزشهای فرهنگی به دلیل تهاجم فرهنگی از طریق ماهواره و اینترنت و . . . .
در اوایل انقلاب ، برخی از رفتارها ؛ همچون ایثار ، تعاون ، حجاب چادر ، خانه نشینی زن ، تربیت فرزند ، فرزند دار شدن ، ازدواج ، خوب شوهرداری کردن و قناعت و . . . به عنوان ارزش دینی و فرهنگی محسوب می شدند و مردم نسبت به این ارزشها ، احترام و تمایل زیادی داشتند . با گسترش وسایل ارتباط جمعی جهانی و ارتباط با شبکه های برون مرزی و دریافت تهاجمات برنامه ریزی شدۀ فرهنگی غرب و طاغوتهای زمان بدون نظارت و کنترل فرهنگی ، ارزش های فرهنگی دچار تغییرات محسوس و بنیادین گردید ؛ کار زنان در بیرون از خانه ، کنار نهادن چادر و جایگزینی آن با مانتوی بلند و کوتاه و تنگ شدن این مانتو در طول چند سال ، فرزند کمتر زندگی بهتر ، تمایل به تجملات و استفاده از زیورآلات ، ریخت و پاش های مجالس ازدواج و بالتبع مجالس عزاداری ، تجرّد ، طلاق و . . . ارزش های جدیدی بودند که در فرهنگ ملی – مذهبی ناب مردم ایران رسوخ کرده و تأثیرات منفی و بسیار نامطلوبی بر جا گذاشتند .
2 – 2 – تغییر ارزشهای اجتماعی به دلیل برخی خرده فرهنگ ها
در سالهای بعد از انقلاب ، مردم نظارت و کنترل کامل بر روابط اجتماعی داشتند . در مراکز اداری و خدماتی ، مردان به عنوان منشی ، استخدام می شدند . هرکس ناهنجاری رفتاری و اخلاقی از کسی مشاهده می نمود ، فوراً به
1- سید جعفر موسوی اصفهانی ، چرا مسلمانم ؟ ، ص .20
انجام دهنده اش تذکر می داد . والدین نظارت کامل بر رفتار اجتماعی فرزندانشان داشتند .همۀ فرزندان احترام اجتماعی خاصی برای والدین خصوصاً پدران خود قائل بودند . زنان با پوشش های اجتماعی و رفتار عفیفانه در جامعه حضور می یافتند . مردان ، با احترام خاصی با زنان نامحرم برخورد می کردند . پیران و سالخوردگان دارای جایگاه رفیعی در اجتماع بودند وکمک به دیگران و رفع حاجات و مشکلات اقتصادی و پرداخت بدهی های دیگران ، مایۀ مباهات و افتخار بود . با گذشت سالها و به دلیل ضعف مدیریتی مدیران فرهنگی و اجتماعی و برنامه ریزی های ناموفق آنها در تثبیت این فرهنگ های ارزشی ، برخی خرده فرهنگ ها ، موجب تغییر ارزشهای اجتماعی متعالی و جایگزینی آن با ارزشهای اجتماعی پست و ناهنجاریهای رفتاری و اخلاقی گردید . امروزه ، امر به معروف و نهی از منکر ، جز توسط افرادی اندک از جامعه ، تعطیل گردیده است . نظارت و کنترل عمومی مردم از بین رفته است . در مراکز عمومی و اداری و خدماتی ، داشتن منشی های خانم زیبا و جذاب ، رایج گردیده است . مردم با مشاهدۀ هر ناهنجاری رفتاری و پوشش ، به آسانی از کنار آن می گذرند . والدین فرزندان خود را بدون نظارت رها کرده و هرگونه ناهنجاری آنان را نادیده می انگارند . فرزندان ، برای والدینشان احترام قائل نیستند . پوشش های اجتماعی ، دچار تحولات بنیادین و ناهنجاری گردیده است ؛ حتی مردان به اصلاح صوت همانند زنان می پردازند . غیرت مردان ، حتی نسبت به ناموس خودشان تحریک نمی شود ، چه برسد به ناموس دیگران که آن را لگدمال می کنند . قرض الحسنه جای خود را به ربا خواری داده است . تمایل مردم به خدایی شدن و ملکوتی شدن ، کاهش یافته است و تمایل به انسان ماندن و روی زمین زیستن ، افزایش یافته است . تمام این وقایع ، واقعیت هایی هستند که موجب سده عفت ورزی جای خود را به بی عفتی بدهد و رفتار عفیفانه نه تنها مورد ستایش قرار نگیرد بلکه گاهی ، مورد تمسخر واقع شود .
پیشنهادات ارزنده و سازنده
با وجود تمام این معضلات اجتماعی ، به دلیل عمق معاف ناب اسلامی و آموزه های اصیل و سعادت بخش دین اسلام ، امکان برگشت به همان ارزش های اجتماعی اوایل انقلاب وجود دارد ؛ ولی نیاز به یک همت همگانی و بسیج عمومی و کار تربیتی در سطح تمام کشور دارد .
در همین راستا پیشنهاد می گردد :
1- آموزش معلمان و دبیران مدارس ، خصوصاً ابتدایی ، برای کسب اطلاعات و آگاهی های لازم در یاددهی و آموزش معارف ناب اسلام به کودکان و نوجوانان .
آموزش و پرورش وظیفه دارد برای اعتلای ارزش های موجود در جامعه و گسترش ارزش های اجتماعی اسلام ، دست به کار شده و با برگزاری کلاس ها و کارگاههای آموزشی و ارائه بهترین متون آموزشی ، درصدد ارتقای معلومات معلمان و اساتید مدارس و دبیرستان ها باشد تا آنان نیز با انتقال این مفاهیم ارزنده ، زمینۀ اصلاح ارزش های اجتماعی ناهنجار را فراهم آورند .
2- تهیه متون درسی و برگزاری نشست ها و کرسی های آزاد اندیشی از طرف وزارت علوم ، برای دانشگاهها و مراکز آموزش عالی .
دانشجویان و علم آموزان جوان ، به عنوان طلایه داران آیندۀ نظام جمهوری اسلامی ایران ، باید به گونه ای با ارزشهای اجتماعی ناب اسلام آشنا و عجین گردند که این ملزومات در تمام ابعاد زندگی ایشان مشاهده کردد . به همین منظور اقدامات سریع و عاجل وزارت علوم و مطالعات کافی ، اندیشمندان ، کارگشای دیگری در نهادینه کردن رفتار عفیفانه در اجتماع است .
3- احیای امر به معروف و نهی از منکر از طریق سازمان ها و نهادهای مردمی و دولتی .
این فریضۀ الهی که موجب زنده ماندن ملت ها و ارزش های متعالی آنان است ، باید به گونه ای در میان مردم خصوصاً نسل جوان ، رایج و معمول گردد که مردم به عنوان ناظران عمومی از رفتارهای غیر عفیفانه و فساد آلود جلوگیری نمایند .
3- علل سیاسی و اقتصادی
همانگونه که بیان شد ، با ظهور انقلاب اسلامی ایران و سیاستهای جهانی آن ، طاغوتها و کفّار جهان به برنامه ریزی هدفمند در جهت نابودی اهداف متعالی آن و براندازی آرمان ها و در نهایت خود نظام ، پرداختند .
برنامه ریزان این نظام ها و اندیشمندان و نظریه پردازان منحرف آنان ، بهترین راه مقابله با انقلاب اسلامی ایران را ، هجوم به ارزش هایی همچون چادر و عفاف زنان ، دانستند . آنان چنین برداشت نمودند که از بهترین روش های تخریب یک ملّت ، منحرف کردن سرمایه های ملت ها یعنی زنان و جوانان آن ملّت است ؛ زیرا آنان نیز دریافته اند که زنان همانند قلب هر ملّتی وظیفه تربیت نسل های بعدی را برعهده دارند و اگر این عضو اساسی را دچار بحران هویت و تغییرات اساسی در بینش و نگرش نمود ، نسل های بعدی خود به خود ، نابود و متلاشی می شوند ؛ البته اگر نسلی باقی بماند .
به همین منظور ، ارزش های منفی همچون خیانت به خانواده ، ترک خانه و زندگی ، کار در بیرون از خانه ، خود آرایی ، دلربایی در خیابان ، آرایش و تجملات ، فرار از خانه ، طلاق ، رها کردن فرزندان ، بی تفاوتی نسبت به همسر و فرزندان ، بی احترامی به خانوادۀ همسر را در میان زنان مسلمان از طریق برنامه ها و فیلم و سریال های ماهواره ای و مجلات و اینترنت و . . . رواج دادند .
این تبلیغات وسیع و بسیار هدفمند و جذاب ، چنان در میان برخی از دختران و زنان جوان و حتی سالخورده ، اثرگذار بوده است که امروزه شاهد ، حضور زنان بسیاری در سطح شهرها هستیم که این ضد ارزشها و ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی را مایۀ افتخار و مباحات خود می دانند و با کسانی که مخالف آن هستند ، دشمنی می نمایند .
علل اقتصادی پنهانی نیز در این اقدامات وجود دارد ؛ عللی همچون ، استفادۀ روز افزون از وسایل آرایشی ، مُدهای پوچ و مسخره و . . . که سودهای کلان اقتصادی آن متوجه همان طاغوت ها و کفّار جهانی و در یک کلام صهیونیسم جهانی است و موجب رواج بی عفتی و فساد و فحشاء در میان برخی از زنان و دختران جوان گردیده است ؛ به طوری که ارزش های عفاف را نادیده انگاشته و به آن دهن کجی می نمایند .
پیشنهادات سازنده
برای اصلاح این معضلات که ریشه در علل سیاسی و اقتصادی دارد ، بهترین پیشنهاد و راهکار ، اصلاح روش زندگی و اصلاح روش هزینه های اقتصادی است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می نمائیم .
1- ترویج قناعت و کاهش هزینه های اضافی خانواده
2- جایگزینی وسائل آرایش طبیعی با وسایل آرایش صنعتی و شیمیایی
3- جلوگیری از ورود کالاهای آرایشی از طریق نظارت و جلوگیری از فروش آن از طریق بازرسی
4- ساخت و پخش برنامه ها و مستندات و فیلم ها وسریال های تلویزیونی در راستای آگاهی دهی دربارۀ اهداف سیاسی استفاده از لوازم آرایشی
5- کنترل بر هزینه های لوازم آرایشی از طریق والدین و شوهران
6- کنترل و نظارت و جلوگیری از پخش فیلم های ضد اخلاقی و ارزشی شبکه های ماهواره ای ترکیه و دیگر کشورها
3-راهکار سوم ؛ آموزش ارتباط مؤثر به زوج های جوان برای إرضای تمایلات عاطفی و جنسی در محیط خانواده
با مطالعۀ رفتارهای غیر عفیفانه و ناهنجار ِ برخی از زنان و مردان جوان ، به این نتیجه می رسیم که عدم إرضای صحیح تمایلات عاطفی و جنسی در محیط خصوصی خانواده و روابط ناسالم و غیر منطقی برخی همسران ، موجب بروز برخی رفتارهای ناشایست و غیر غفیفانه در خارج از محیط خانه و در رابطه با مردان و زنان دیگر می شود .
برخی از همسران جوان ، دوران نامزدی تؤام با شادی و عشق وافر به یکدیگر می گذرانند ؛ ولی در فاصله کمی بعد از ازدواج و بروز مشکلات مختلف ، رابطه شان به سردی می گراید و در برخی فرهنگ های خاص ، به غلط ، گرم بودن رابطۀ زوجین را نشانه بی ادبی می دانند . به همین دلیل هریک از همسران درصدد جبران این معضل ، از طریق خارج از کانون خانواده ، برمی آیند و این کمبود و سردی عاطفی را از طریق پوشش های نامتعارف و غیر عفیفانه ، به منظور جلب نگاه و توجه دیگران و یا ایجاد روابط نامشروع در محیط کار و یا رفتار ناهنجار ؛ خنده های بی شرمانه و تحریک کننده ، حرکات بدن غیر عفیفانه ، صحبتهای غیر ضروری همراه با شوخی و خنده با نامحرمان و . . . انجام می دهند .
برای اصلاح این معضل فرهنگی و اخلاقی ، توجه به ارزش خانواده و جایگاه آن در رشد و تعالی اعضای آن ، دارای اهمیت است . باید توجه داشت که در دیدگاه اسلام ، برخلاف دیدگاه فرد گرای غربی ، اهداف تشکیل خانواده بسیار فراتر از ارضای میل جنسی زن و مرد بوده و شامل امور مختلفی می شود که مهمترین آنها عبارتند از : بقای نسل انسان ، سکون و آرامش همسرلن ، ارضای غریزۀ جنسی ، مشارکت در امور معنوی زندگی و تربیت نسل ، است که خداوند متعال با آفرینش جفتی در کنار انسان ، این نیاز او برآورده کرده و برای قانون مند کردن سازوکار ارضای این نیاز ، یک راه را مجاز دانسته و آن تشکیل خانواده است . 1
در زندگی خانوادگی ، همسران زمینه های رشد و تعالی یکدیگر را فراهم می آورند و همین عامل ، موجب بروز رفتارهای عفیفانه از آنان در خارج از محیط خانه می گردد .
1- آذر تاجور و سیاوش پور طماسبی ، بررسی تطبیقی زن در الهیات فمنیستی و اسلام ، فصلنامه طهورا ، ش سوم ، ص 48 .
یکی از نیازهای زندگی زناشویی مدارای همسران با یکدیگر است .رسول خدا ( ص ) رفق و مدارا را نیمی از معیشت می داند 1 . این کلام گهربار نشان دهندۀ اهمیت فراوان نرم خویی و رفتار همراه با ملایمت همسران در محیط خانه است .
امام صادق ( ع ) سه چیز را از ضرورت های تعامل موفق مرد با همسر خود می داند که نخستین آن سازگاری است ؛ « لا غِنی بالزّوج عن ثلاثةِ أشیاءٍ فیما بَینَهُ وَ بَینَ زَوجَتِهِ و هِیَ المُوافِقَةُ لِیَجتَلِبَ بِها مُوافَقَتِها و مُحَبَّتِها و هَواها . . . 2 »
نکته جالب توجه از این روایت این است که ، پیامد سازگاری مرد با زنش ، سازگاری متقابل زن و جلب محبت و
علاقه او است ؛ یعنی نتیجه مدارای مرد و عاطفه مثبت همسر ، محبت و همراهی مثبت زن است .
این امام همام در روایت دیگری ، ویژگی زن شایسته را سازگاری شمرده و او را عامل خوشبختی خانواده می دانند 3 . ایشان در بیان دیگری فقدان سازگاری در همسررا از جمله عواملی که موجب تلخ کامی ، پریشان حالی و دل مشغولی مرداست ، معرفی مینمایند4.
با توجه به این احادیث خصوصاً حدیث اخیر ، اهمیت سازگاری و مدارای همسران در تأمین نیاز های عاطفی و
جنسی مرد روشن می شود و همینطور بالعکس ؛ زیرا وقتی نیازهای مرد تأمین شد ، درصدد تأمین نیازهای همسرش برآمده و همین نکته عامل بروز رفتارهای عفیفانه خواهد شد5 .
محیطی که زن و شوهر در آن با یکدیگر زندگی می کنند باید دارای فضای عاطفی و معنوی خاصی باشد که در این نوشتار به صورت مختصر به آن اشاره می کنیم .
1- عنه صل الله علیه و آله و سلّم : الرِّفق نصفّ المَعیِشة . ( محمد باقر مجلسی ، بحار الانوار ، ج 71 ، ص 349 ، ح 19 .)
2- همان ، ج 78 ، ص 237 ، ح 70 .
3- مرحوم محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ح 258 .
4- علی بن بابویه ، صدوق ، الخصال ، ص 284 ، ح 34 .
5- عباس پسندیده ، کانون مهرورزی ، ج2 ، ص 127 .
1- فضای روابط همسران از نظر اسلام
در اندیشه اسلامی ، زن و مرد دارای دو نقش مکمل در خانواده هستند . رابطۀ مودت گونه و رحمت گونه 1 همسران رابطه و پیوندی بالاتر از شهوت 2 است . با توجه به این نقش مکمل ، مسئولیتهای مشترک و اختصاصی بر طبق ضوابط دینی در همه حال باید رعایت گردد3 . حرکات زن و شوهر نسبت به یکدیگر باید محصول ادب و وقار ، دوستی و رفاقت ، تعاون و همکاری ، عشق و علاقه ، تواضع و فروتنی باشد ؛ کردار زن و شوهر نسبت به هم باید بر اساس
احترام متقابل وارج نهادن به شخصیت یکدیگر باشد 4 . زن و شوهر ، انتظار محبت کردن از یکدیگر دارند و محبت خواهی و انس طلبی و آرامش به برکت کامیابی های مشروع از اهداف متعالی ازدواج است 5 .
فضای روابط همسران از منظر قرآن کریم ، باید مملو از بایسته ها و شایسته های ناب اخلاقی باشد که پیوند مودّت آمیز و عاشقانه همسران را محکم و استوار می نماید . ثمرۀ شناخت اصول اخلاقی حاکم بر روابط همسران از منظر قرآن کریم ، ارمغانی نوین و تمدنی ناب است . از جمله آن اصول اخلاقی ، اصل معاشرت به معروف 6 است . مطابق فرهنگ غنی قرآنی ، هریک از همسران باید با یکدیگر به معروف رفتار نمایند . معروف از جمله واژه هایی است که همواره ار معنای آن نوعی وضوح و بداهت به چشم می خورد و از سویی به دلیل عام بودن و کلیت آن ، از نوعی ابهام و پوشیدگی برخوردار است ؛ در هرحال معروف در معنای دقیقش یعنی ؛ هر فعلی که توسط عقل و شرع پسندیده است 7 .
—————————————————————————
1- سوره مبارکه روم ، آیه شریفه 21 .
2- مرتضی مطهری ، نظام حقوق زن در اسلام ، ص 169 .
3- محمد رضا زیبایی نژاد ، درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام ، ص 82 .
4- حسین انصاریان ، نظام خانواده در اسلام ، ص 225 .
5- زهرا ناصر الدین ، محبت در خانواده ، فصلنامه تخصصی هدی ، ش 20 ، ص 46
6- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 19 .
7- حسین بن محمد راغب اصفهانی ، مفردات الفاظ القران الکریم ، ص 561
با جستجو در فرهنگ قرآنی ، معروف به معنای « آنچه نیک است » مشترک معنوی است که بر همه مصادیق خود صدق می کند ؛ یعنی بر « ادای حقوق مادی به شیوۀ نیکو 1 » ، « ارائه سخن به نحو نیکو 2 » ، « وصیت نیکو 3 » و معاشرت به نیکو دلالت دارد .
به طور کلی رفتار و معاشرت به معروف ، به معنای رفتاری است که مربوط به اطاعت خداوند و تقرّب به سوی او و احسان به معروف و . . . باشد 4 .
در تفسیر جملۀ « عاشروهن بالمعروف » مفسران قرن دوم تا زمان معاصر ، اکثر قریب به اتفاق ، معاشرت شایسته و خوش رفتاری را بیان کرده اند 5 .
با مطالعه بیشتر در این باره به این نکته مهم دست می یابیم که قرآن کریم روابط همسران را براساس صلح و سازش 6 و احسان 7 و تقوای الهی و آنچه مطلوب خداست ، تعریف می کند .
.
1- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 25 .
2- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 8 .
3- سوره مبارکه بقره ، آیه شریفه 180 .
4- جمال الدین محمد بن مکرم الافریقی المصری ( ابن منظور ) ، لسان العرب ، ج 10 ، ص 112 .
5- ناصر قربان نیا ، بررسی اصل معاشرت به معروف میان همسران از منظر قرآن کریم ، فصلنامه علمی – ترویجی بانوان شیعه ، سال 6 ، ش 20 ، صص 102- 105
6- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 128 .
7- سوره مبارکه الرحمن ،آیه شریفه 60 .
2- شناخت روحیات زن توسط مرد
برای برقراری رابطۀ سالم و رضایت بخش بین همسران ، مردان باید روحیات و ویژگیهای اخلاقی جنس زنان را بشناسند و نیز شناخت نسبی نسبت به شخص همسر خود داشته باشند . مردان باید بدانند :
1- لازمۀ شادابی روح زن و جلوگیری از افسردگی و پژمردگی او ، این است که خود را محبوب همسر خود ببیند و از عشق و علاقۀ او نسبت به خود مطمئن باشد ؛ همین اطمینان و اعتماد ، امنیت خاطرش را تأمین می کند و به آرامش درونی او می افزاید .
در همین راستا مردان باید محبت خود را به صورت کلامی و بصری و رفتاری به زنان خود ابراز دارند ، کلماتی همچون ؛ عزیزم ، دوستت دارم ، زیبای من ، عشق من و نگاههای محبت آمیز و چشم و ابرو نشان دادن از روی محبت ، موجب فرستادن امواج مثبت عشق به زنان می شود . تهیه یک شاخه گل ، بوسیدن همسر ، دست دادن ، هدیه دادن ، نوازش کردن همسر ، از راههای انتقال محبت از طریق رفتار است 1 .
2- مردان باید بدانند لازمۀ ایجاد ارتباطی شایسته ، برتر و پرجاذبه ، شناخت کلی نسبت به دو مسأله است : 1- شناخت دنیای زنان از طریق مطالعه 2- شناخت ویژگیهای همسر خود ، روحیات ، حساسیت ها ، ارزش ها ، سلایق و توانمدیهای او
؛ شناخت نیازها و راههای ارضای آن . مردان باید توجه کنند که همواره مسئولیت سنگینی در حفظ رابطۀ گرم و صمیمی با همسر خود دارند و این مسئملیت ها در دوران بارداری و شیردهی و پیش دبستانی و بیماری همسر یا فرزند و . . . چند برابر می شود 2 . در راستای تأمین این نیاز عاطفی زنان ، پیامبر مهربانی می فرمایند : « هرکس از دوستان ما باشد به همسرش اظهار محبت می کند و نیز هرچه ایمان انسان کامل تر باشد ، محبت به همسرش را بیشتر می کند » 3 .
————————————————————————————————
1- زهرا ناصر الدین ، محبت در خانواده ، فصلنامه هدی ، ص 46 .
2- محمد مهدی صفورایی ، زیباترین رابطه ، فصلنامه هدی ، ص 48 .
3- محمد باقر مجلسی ، بحار الانوار ، ج 103 ، ص 223 .
برای جلوگیری از آفاتی که از ناحیۀ مردان متوجه رابطه با همسرانشان است ، مردان باید از دروغ ، بدزبانی ، تند خویی ، بد اخلاقی ، تهمت ، افترا ، استهزاء ، ناسپاسی ، بی تفاوتی ، قهر و عصبانیت ، و . . . دوری نمایند تا در شکل گیری رابطۀ زیبا با همسرانشان و ادامۀ این رابطه ، سهم اساسی و نقش بنیادین ، داشته باشند . مردان باید بدانند ، زن از نظر آفرینش و خلقت ، ظریف ، لطیف ، کانون مهر و عاطفه و منبع عشق و علاقه و حیا و شرم است ، در رفتار خود با او لازم است تمام این خصوصیات را لحاظ کند 1 .
3- شناخت روحیات مرد توسط زن
همانگونه که در عنوان قبلی در مورد مردان اشاره شد ، زنان نیز باید دنیای همۀ مردان و خصوصیات و ویژگیهای خاص مردانه را بشناسند و همچنین مؤلفه های شخصیتی شوهر خود رانیز شناخته و به روحیات ، حساسیت ها ، ارزش ها ، سلایق ، توانمندی های او آشنایی داشته باشند .
زنان باید بدانند :
1- شوهرانشان نیاز به خدمتکار ندارند ؛ بلکه همسرانی می خواهند که در عین کدبانوگری ، محبت و عشق خود را نیز اظهار دارند .
2- مرد موفق مردی است که یقین داشته باشد ، بهترین شوهر برای همسرش است و زنش او را پشتوانه و مدافع خود می داند .
3- مردان نسبت به خانواده پدری شان احساس تعصب و وابستگی دارند ؛ پس باید اجازه دهند این رابطه بعد از ازدواج نیز گرم باشد و هرگز به مادر شوهر یا خواهر شوهر توهین نکنند .
4- شغل زن ، نباید باعث شود او با جسمی خسته و عصبی به منزل بیاید ؛ زیرا تن خسته ، توانایی آرامش بخشی به محیط خانه را ندارد .
5- فرزندان نباید بر حُسن رابطه او با شوهرش خللی وارد آورند .
—————————————————————————–
1 - محمد مهدی صفورایی ، زیباترین رابطه ، فصلنامه هدی ، ص 48 .
6- از تحقیر و توهین به شخصیت و توانمندیهای همسر خودداری کنند ، زیرا آنگونه که او را معرفی کنی ، دیگران با او همانگونه رفتار می کنند .
7- خریدارانه ترین نگاه ها را باید به چهرۀ همسر تقدیم نماید ؛ گیراترین کلام خود را تقدیم همسر نماید ؛ پرجاذبه ترین رفتارها را در ارتباط با شوهرش به نمایش بگذارد و با ارضای به موقع نیازهای فطری و روانی شوهرش ، او را از آفات اجتماعی ، مصون بدارد .
به صورت کلی ، زن باید بداند شوهرش از نظر خلقت موجودی قوی ، مقاوم ، دارای حالات و احوالات سنگین تر از زن است و ساختمانی دارد که قوام زندگی به وجود اوست . به همین دلیل ، همسران با کرامت ، باید در رفتار خود نسبت به شوهرانشان این معانی را رعایت نمایند که تحقق اصل عالی توافق و همزیستی مسالمت آمیز در سایۀ رعایت این واقعیات از جانب دو طرف امکانپذیراست1 . در پایان این راهکار ، به این نتیجه می رسیم که ارتباط سالم همسران که برپایۀ معاشرت به شایستگی و ارضای صحیح تمایلات عاطفی و جنسی در محیط زناشویی است ، موجب بروز رفتار عفیفانه از سوی همسران در ارتباط با دیگران ، می گردد و همین ارتباط سالم ، موجبات تعالی و رشد اخلاقی و فرهنگی جامعه را فراهم می آورد .
1- 1- حسین انصاریان ، نظام خانواده دراسلام ، ص255 .
4- راهکار چهارم ؛ آموزش به مادران و پدران برای تربیت عفیفانه فرزندان
قبلاً اشاره شد که کانون خانواده ، محل تربیت فرزندان و رشد و تعالی اعضای آن و درپی آن رشد و تعالی اعضای جامعه است ؛ به همین دلیل با آموزش عفاف به فرزندان از همان خردسالی ، زمینۀ فراگیرنمودن عفاف در خانواده و جامعه ، فراهم می آید . با توجه به جامعیت و کمال برنامه ها و آموزه های دین مبین اسلام ، این شیوه یعنی عفیف نمودن کودکان ، مورد توجه ویژه شارع مقدس قرار گرفته است . برای عمل به این برنامه ، رسول اکرم ( ص ) : « زن های نامحرم از بوسیدن پسر بچه ای که سنش از هفت سال تجاوز کرده است ، خودداری کنند1 » . این سخن گهربار برای محفوظ ماندن کودکان از بلوغ زود رس و مسائل و پیامد های ناشی از آن است . پیامبر اکرم ( ص ) برای عفیف بزرگ شدن و آلوده نشدن فرزندان به گناه و مسائل جنسی ، به والدین توصیه می کند :
« به خدا قسم ، اگر مردی با همسر خود بیامیزد و در آن اطاق کودک بیداری آن دو را در حال آمیزش ببیند ، یا سخنان آنها و صدای تنفسشان را بشنود ، آن طفل هرگز رستگار نخواهد شد ، اگر دختر یا پسر باشد ، از حریم عفاف فاصله خواهد گرفت و سرانجام به زناکاری آلوده می شود 2 » . ایشان در توصیه پیشگیرانه ای می فرمایند : « بستر خواب پسر بچه با دختر بچه ، پسر بچه با پسر بچه و دختر بچه با دختر بچه ، در ده سالگی باید از هم جدا شود 3 » .
برخی مسائل وجود دارد که مادران خصوصاً جوان نسبت به آن سهل انگاری دارند ؛ مسائلی همچون ، پوشیدن لباس های نیمه عریان و نازک در حضور فرزندان پسر ، استفاده از لوازم آرایش و زینت هایی که موجب تحریک شهوت پسران نوجوانشان می شود . این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که همۀ عوامل تحریک کننده جنسی فرزندان باید در کانون خانواده ، حذف گردد و روابط جنسی اعم از بوسیدن همسران یکدیگر را و . . . محدود به محیط خلوت زناشویی گردد .
برخی از مسائل نیز وجود دارد که پدران نسبت به آن بی توجه هستند ، نوازش یا لمس بدن همسر در حضور فرزندان ، رفتار غیر عفیفانه ای است که موجب تحریک قوۀ شهوت و کنجکاوی فرزندان می شود و متأسفانه برخی از آنان درصدد تجربۀ این اعمال برآمده و مشکلات و مسائل جبران ناپذیری را به وجود می آورند .
1- رضی الدین حسن بن فضل طبرسی ، مکارم الاخلاق ، ص 223 .
2- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ،ص 500 .
3- علی بن بابویه ( شیخ صدوق ) ، من لایحضره الفقیه ، ج 3 ، ص 436 .
5-راهکار پنجم ؛ بالابردن سطح غیرت و عفاف مردان
درفصل اول بیان شد که غیرت به معنای تعصّب ، ناموس پرستی ، محافظت از عصمت و آبرو و نگهداری از عزّت و شرف است .
اگر غیرت بری با درد باشی وگر بی غیرتی نامرد باشی
تعصّب در مواردی پسندیده و گاهی ناپسند و غلط است ؛ تعصّب و غیرت پسندیده نسبت به پاسداشت ارزش های الهی ، از مهم ترین صفات دین باوران و انسان های آزاده است . حساسیت در مقابل آسیب هایی که متوجه جایگاه رفیع عفاف است و ترسیم آن ها ، در سیرۀ بزرگان دین ، اهمیت به سزایی دارد . این نوع غیرت پسندیده که موجب حفظ ناموس می شود ، به عنوان صفتی که پیشوایان دینی ما نسبت به آن توصیه و تأکید کرده اند ، پر ارزش و از برکات عفت ورزی است ؛ زیرا شخص غیور برای مراقبت از ناموس و شرف خود ، به ناموس دیگران احترام می گذارد .
پیامبر اکرم ( ص ) در این باره عکس العمل تکوینی و طبیعی غیرت داشتن را چنین توصیف می فرمایند : « عَفُّوا عَن نِساء النّاس تَعِفَّ نِسائَکُم 1 ؛ در مورد زنان مردم عفت پیشه کنید تا دیگران در مورد زنان شما عفت پیشه کنند » . اهمیت غیرت به قدری شایان توجه است که پیشوای ششم شیعیان ، امام صادق (ع) ، حساسیت در حفظ ناموس و عفت خانواده را از خصایص برگزیدۀ مرد در مدیریت صحیح خانواده می داند 2 .
امام رضا (ع) نیز غیرت را از صفات انبیاء الهی معرفی می نمایند : « پنج صفت از صفات انبیاء را بیاموزید ؛ 1- مواظبت براوقات نماز . 2- غیرت . 3- سخاوت . 4- شجاعت . 5- معاشرت زیاد با خانواده . 3 »
با وجود این بیانات گهربار ، گاهی غیرت بی جا و ناپسند است و خود عاملی برای ایجاد مشکلات خانوادگی و ناراحتیهای روحی و . . . می گردد . امام علی (ع ) در نامه معروفشان به امام حسن (ع) با اشاره به ضررهای افراطی گری در حفظ ناموس و غیرتمندی بی جا ، می فرمایند : « از غیرت نشان دادن بی مورد اجتناب کن ؛ زیرا این عمل درستکاران را بیماردل و افراد پاکدامن را به سوی شک و بد گمانی سوق می دهد 4 » .
1- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ص 554 .
2- حسن بن شعبه حرّانی ، تحف العقول عن آل الرسول ، ص 322 .
3- محمد باقر مجلسی ، بحارالانوار ، ج 62 ، ص 3 .
4- محمد دشتی ، ترجمۀ نهج البلا غه ، نامۀ 31 .
شخص با غیرت ، نسبت به حفظ شئونات خانوادگی و حرمت ناموس خود ، حساس است و به نوعی از بی عفتی همسر و اهل خانواده اش ممانعت می نماید ؛ پس یکی از راهکارهای تقویت فرهنگ عفاف در خانواده و جامعه ، برانگیختن حسّ غیرت و تعصّب پسندیده مردان است ؛ زیرا غیرت مردان هم ناشی از عفاف خود آنان است و هم زمینۀ عفت ورزی همسرانشان و دخترانشان را فراهم می آورد . برعکس مردی که عفیف نباشد ، غیرت هم نخواهد داشت ؛ زیرا او به ناموس دیگران احترام و حریم قائل نیست ؛ پس برایش مهم نیست که دیگران نسبت به ناموس او چه رفتاری خواهند داشت ؛ پس غیرت هم به خرج نخواهد داد ؛ زیرا امام علی (ع) این نکته ارزشمند را خاطر نشان کرده اند که : « ما زَنی غَیُورٌ قَطَّ ؛ هرگز یک انسان غیرتمند زنا نمی کند1 » . شخص غیور ناخودآگاه این قانون طبیعی را که هر عملی ، عکس العملی دارد را درک می کند و این کلام گهربار حضرت علی (ع) را که « هرچه دهی همان ستانی و هرچه بکاری همان درو کنی و هرچه کنی همان را با تو کنند2 » را در درون پاک خود دریافته و بدان ملتزم گشته است . اگر در جامعه ای غیرت از بین برود ، فرهنگ عفاف نیز رو به نابودی خواهد گذاشت ؛ چون از یک سو ، مردان فاقد غیرت ، خود عفیف نیستند و از سوی دیگر همین مردان ، نسبت به ناموس خود ، پاسداشت و محافظت ندارند و بی عفتی آنان را نادیده می گیرند . مرد بی غیرت نسبت به روابط و پوشش و رفتار همسرش بی تفاوت است و زن او آزادانه و بدون حریم و قید و بند ، با همه معاشرت می کند .
در این زمینه روایتی از امام صادق (ع) آمده است که می فرمایند : « حرّمت الجنة عَلَی الدیّوث ؛ خداوند بهشت را بر مرد بی غیرت دیّوث حرام کرده است 3 » .
دَیّوث صفتی است که اگر کسی به دیگری گوید ؛ علاوه بر آنکه گناه کرده است و فحش محسوب می شود ، حدّ هم دارد ؛ زیرا به کسی اطلاق می شود که از دیدن یا بودن همسرش با دیگری باک ندارد و به مسأله غیرت مردان مربوط می شود و اگر چنین صفتی به مردی اطلاق شود ، بی غیرت خوانده می شود 4 .
در پایان این راهکار اشاره می کنیم که موارد دیگری بود که به عنوان راهکار قابل طرح و بررسی بود ؛ ولی به علّت ضیق وقت از آوردن آنها صرفنظر می کنیم .
1- حسن بن شعبه حرانی ، تحف العقول ، ص 156 .
2- همان ، ص 157 .
3- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ص 535 .
4- احمد بن برقی ، المحاسن ، ج 1 ، ص 355 .
نتیجه
عفت یک ملکه درونی است که در اثر تمرین و تهذیب روح در نفس ایجاد می گرددو مانع از تسلّط شهوت و هوای نفس بر انسان می گردد .
عفت ورزی و خویشتنداری گاهی در مقابل محرمات الهی و گاهی در مقابل مکروهات و مباحات و کارهای روزمرّه اتفاق می افتد .
در فرهنگ عمومی ، گاهی عفت با حیاء مترادف در نظر گرفته می شود ؛ ولی عفت شامل حیای مثبت و پسندیده است و نه حیای مذموم و ناپسند که موجب عقب ماندگی و رکود است .
در فرهنگ اسلامی ، عفاف نوعی فضیلت اخلاقی و رفتاری است که نشان دهندۀ طهارت درونی و بیرونی انسان عفیف است .
عفت دارای مصادیق مختلفی همچون ؛ عفت در گفتار ، در رفتار ، در پوشش ، در نگاه ، در نیّت ، در آرایش ، در شکم ، در تقاضای کمک از مردم ودر بیان و قلم است .
فضیلت اخلاقی عفت با تقوا و حیاء متفاوت است ؛ زیرا تقوا به معنای حفظ نفس از همۀ گناهان است ؛ ولی عفت به معنای حفظ نفس از شهوات انسانی و مختص به مباحث خاصی است .
غیرت به معنای حس دفاع از ناموس و ارزشهای مقدس و متعالی دینی ، ملی و فرهنگی و مقدمۀ عفاف است ؛ زیرا کسی توانایی حفظ نفس از شهوات انسانی را دارد که ، حس درونی ترغیب کننده به این نوع دفاع را ، داشته باشد .
واژۀ عفت و مشتقات آن در قرآن کریم ، در مورد عفت جنسی و اقتصادی به کار رفته است ؛ البته برخی معانی وجود دارد که دال بر عفاف است ولی با لفظ عفت به کار نرفته است .
در قرآن کریم ، زنان به عنوان پرچمداران فرهنگ عفاف ، نقش اساسی و بنیادین در تحکیم و ایجاد عفت عمومی ایفا می کنند .
در روایات اسلامی ، به عفت ورزی با جایگاه و اهمیت ویژه پرداخته شده است . در احادیث رسیده از معصومین (ع) مواردی از قبیل کمیّت و کیفیّت سخن گفتن با نامحرم ، عفت در پوشش ، عفاف در زمینۀ رفتار ، عفت شکم ، عفت فرج و . . . مورد اشاره قرار گرفته است .
بین رعایت فرهنگ عفاف و مصادیق آن و سلامت اخلاق و فرهنگ جامعه ، رابطۀ مستقیمی وجود دارد . نهادینه کردن فرهنگ عفاف نیاز به یک بسیج عمومی و عزم ملی همگانی دارد که برای تحقق آن تمام اعضای جامعه اعم از زوج های جوان ، والدین ، اولیاء مدارس ، متولیان امور دینی و فرهنگی ، سازمان ها و نهادهای عمومی و خصوصی و دولتی ، نهادهای مردمی و وزارت آموزش و پرورش ، وزارت علوم ، وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی و . . . باید با خلوص نیّت و تمام توان ، اقدام به فعالیتهای سازنده و اصولی نمایند .
راهکارهای پیشنهادی در این نوشتار گام کوچکی در ایجاد ، تقویت ، تحکیم و ثبات فرهنگ عفاف در میان خانواده ها و جامعه است .
فهرست منابع
*قرآن کریم
1- ابن بابویه ، (شیخ صدوق) محمدبن علی ، من لایحضره الفقیه ؛ انتشارات جامعه مدرسین قم ، قم ، 1413ه.ق.
2- ——- ، الخصال ؛ انتشارات جامعه مدرسین قم ، قم ، بی تا .
3- ابن منظور ، جمال الدین محمد ، لسان العرب ؛ دار صادر ، بیروت ، 2000 میلادی .
4- احمدی ، حبیب ا… ، رسول ا… الگوی زندگی ؛ فاطمیا ، قم ، 1378 .
5-آذرنوش ، آذرتاش ، فرهنگ معاصر عربی – فارسی ؛ نشر نی ، تهران ، 1379 .
6- انصاریان ، حسین ، نظام خانواده در اسلام ؛ ام ابیها ، قم ، 1376 .
7- بهرام پور ، ابوالفضل ، نسیم حیات ( تفسیر جزء 30 ) ؛ هجرت ، قم ، 1377 .
8——— ، طراوت عفاف ؛ آوای قرآن ، قم ، 1389 .
9——– ، تفسیر یک جلدی مبین ؛ آوای قرآن ، قم ، 1390 .
10- پاک نیا ، عبدالکریم ، عفاف سرچشمه زیبایی ؛ نورالزهراء ، قم ، 1390 .
11- پسندیده ، عباس ، کانون مهرورزی ؛ مرکز امور بانوان نهاد ریاست جمهوری ، تهران ، 1389 .
12- دشتی ، محمد ، ترجمۀ نهج البلاغه امام علی (ع) ؛ مشرقین ، قم ، 1380 .
13 – دوست محمدی ، هادی ، شخصیت زن از دیدگاه قرآن ؛ بین الملل ، تهران ، 1379 .
14-راغب اصفهانی ، حسین بن محمد ، مفردات الفاظ القرآن الکریم ؛ ذوی القربی ، قم ، 1423 ه. ق .
15- زیبایی نژاد ، محمد رضا و محمدتقی سبحانی ، در آمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام ؛ دفتر مطالعات زنان ، قم ، 1383 .
16- سبحانی ، جعفر ، فروغ ابدیت ؛ بوستان کتاب ، قم ، 1383 .
17- ——- ، تاریخ اسلام ؛ خرّم ، قم ، 1378 .
18- شبّر ، عبدا… ، الاخلاق ؛ هجرت ، قم ، 1374 .
19- طریحی ، فخرالدین ، مجمع البحرین ؛ بی جا ، بی تا .
20- قرائتی ، محسن ، تفسیر نور؛ مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن ، تهران ، 1381 .
21- مطهری ، مرتضی ، نظام حقوق زن در اسلام ؛ صدرا ، تهران ، 1376 .
22- —— ، تفسیر سورۀ نور ؛ صدرا ، تهران ، 1380 .
23- موسوی اصفهانی ، جعفر ، چرا مسلمانم ؟ ؛ رستگار ، مشهد ،1382 .
24- ناصر ، سید احمد و دیگران ، المعجم الوسیط ؛ بی جا ، بی تا .
عنوان مقاله :
عفاف و راهکارهایی برای تأثیر عفت ورزی در مصونیت اجتماعی و سالم سازی روابط خانوادگی
استاد راهنما:
حجة الاسلام حسن اسلامپور
گردآورنده : معاون پژوهش بوئین زهرا ، ام البنین فیروزی
تاریخ :
زمستان 1391
بسم الله الرحمن الرحیم
چکیده
عنوان تحقیق حاضر ، بررسی فرهنگ عفاف در آیات و روایات و راهکارهایی برای تأثیر عفت ورزی در مصونیت اجتماعی و سالم سازی روابط خانوادگی است .
عفت به معنای طهارت درونی و بیرونی است ؛ فضیلت اخلاقی و ملکه ای که در اثر تزکیه درون و مواظبت بر اعمال و رفتار بیرونی در شخص نهادینه می شود . عفت دارای مصادیق مختلفی است که در تمام ابعاد زندگی بشر قابل مشاهده است . در آیات و روایات به بحث عفاف و عفت ورزی و رعایت مسائل عفاف توصیه شده است ؛ ولی متأسفانه مشاهده می شود که تعداد اندکی از افراد جامعه ما به رعایت همۀ مصادیق آن مبادرت می ورزند . ناهنجاری هاو رذایل اخلاقی موجود در جامعه ما بهترین شاهد و گواه این مسأله است . تمام این مسائل سوالی را در ذهن محقق ایجاد کرد که : فرهنگ عفاف چه تأثیری در مصونیت اجتماعی و سالم سازی روابط افراد دارد ؟مسأله عفت ورزی از سالها پیش مورد توجه قرار گرفته است . دربارۀ عفاف و عفت ورزی کتب و مقالات زیادی تألیف شده است ؛ ولی وجه تمایز و ویژگی خاص این نوشتار سوال اصلی جدید ، فرضیه نو ، ساختار نو و چینش مطالب در بخش ها و فصول متعدد است .فرضیه محقق این است که ، رعایت عفاف از سوی افراد جامعه ، نقش مهم و بنیادینی در ایجاد آرامش روحی و روانی اعضای جامعه و مصونیت بخشی اجتماعی و سالم سازی روابط دارد .راه حل یافتن پاسخ مسئله تحقیق ، شفاف سازی ابعاد عفاف و شناساندن آسیب های نادیده انگاشتن عدم رعایت فرهنگ عفاف و کشف علل بی توجهی به آن ، آموزش های لازم به همسران و والدین است .منابع مورد استفاده محقق در این نوشتار ، قرآن کریم ، برخی منابع حدیثی و روایی ،تفسیری و برخی کتب با مباحث خانواده است .نتایج مورد انتظار که برخی به دست آمد ، عبارتند از : تعریف جامع و کاملی از عفاف ، شناسایی مصادیق عفاف ، لزوم بالابردن سطح آگاهی ها و تغییر نگرش های والدین و آموزش ارتباط موثر به همسران جوان ، لزوم یک بسیج همگانی و ملی برای نهادینه کردن فرهنگ عفاف در تمام ابعاد زندگی انسان معاصر و چندین نتیجه دیگر که طی مطالعه نوشتار به دست می آید .
مقدمه
جهان امروز شاهد عظیم ترین تحولات تاریخی و اجتماعی و سیاسی است که هرگز در تاریخ بشر دیده نشده است ؛ رفتن انسان به اعماق زمین و آسمان ها ، تسخیر فضاهای اجتماعی توسط زنان و حضور دسته جمعی آنان در بیرون از خانه ، آزادی انسان امروز از اسارت مکان و زمان و . . . حوادثی که در طول تاریخ بی سابقه بوده است .
خانواده ، دقیق ترین و شفاف ترین نهاد اجتماعی است که حوادث بزرگ و تاریخی جهان را انعکاس داده و همپای جامعه حرکت می کند . اعضای خانواده ، اعضای جامعه را تشکیل می دهند و در این جهان پرتلاطم جوامع هستند که سکان دار هدایت افراد خود هستند . اجتماعی که افراد در آن زندگی می کنند و روابطی که با یکدیگر دارند ، به طور مستقیم نشأت گرفته از روابط خانوادگی آنان است ؛ یعنی همانگونه که آنان در خانواده تربیت می یابند ، همانگونه در جامعه حضور می یابند .
در جامعه اسلامی ما عوامل متعدد و گوناگون محیطی ، تربیتی ، اخلاقی ، فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی
در نوع روابط با دیگران دخالت دارد . یکی از این عوامل که تأثیر شگرف و به سزایی در کمیّت و کیفیّت روابط افراد و حضور آنان در جامعه دارد ، مسأله فرهنگ عفاف و عفت ورزی است . عفاف به معنای خویشتنداری ، پاکدامنی و طهارت و حضور همراه با مصونیت بخشی به خود و دیگران در سطح جامعه است که این مصونیت بخشی نیز به نوعی در روابط دیگر افراد جامعه با یکدیگر تأثیر دارد .
در این نوشتار ، محقق سعی نموده است به توصیف و تبیین ابعاد فرهنگ عفاف و ارائه راهکار در چهار بخش و چندین فصل بپردازد و با بررسی آیات و روایات ، راهکارهای عملی و کاربردی را به همراه متن های علمی و نظری ارائه نماید . علت سامان دهی این نوشتار در این ساختار ، بررسی جامع و همه جانبۀ موضوع است .
فصل اول :
مفهوم شناسی عفاف و مبانی آن
1- واژه شناسی
2- مصادیق عفت
3- انواع مصونیت
4- رابطه عفت با تقوا و حیاء و غیرت
1- واژه شناسی
1- 1- معنای لغوی عفت
اکثر لغت شناسان ، واژه عفت را در معانی یکسان و مشابهی همچون ؛ پاکدامنی ، پرهیزگاری ، پاکی ، طهارت ، حیاء ، شرم ، نجابت ، پارسایی ، آبرومندی و خودداربودن، به کار برده اند . 1
فخرالدین طریحی درباره واژه عفت می نویسد : « عَفَّ عَن الشَی ءِ اَی اِمتَنَعَ عَنهُ فهوَ عَفِیفٌ . در ادبیات عرب ، عفت با کسره خوانده می شود . 2»
راغب اصفهانی درباره عفت می نویسد : « العفه حصول حالهٍ لِلنَفسِ تَمتَنِعُ بِها عَن غَلَبَه الشَهوَه ؛ عفت عبارت است از حالتی در نفس و روح انسان که این حالت مانع از تسلط شهوت و هوای نفس بر انسان می شود و مُتَعفِّف به کسی می گویند که در اثر تمرین ، دارای این حالت باشد . اِستعفاف یعنی صددرصد عفت داشتن . 3»
ابن منظور در ذیل این ماده آورده است : « العِفهُ عَمَّا لایَحِلُ و لایَجمِلُ ؛ عفت ، خود نگه داری از غیر حلال ، کارهای حرام و پست است ؛ عفت پیشگی یعنی خود نگهداری . 4»
در کتب لغوی دیگر نیز معانی مشابهی ذکر شده است : کَفَّ و اِمتَنَعَ عَن طَلَبِ الشِیء 5؛ عفت یعنی خودداری و دوری از طلب چیزی .العِفَه طَهارهُ الجَسَد التََّبَتُّل الابتِعاد عَن الشَهَواتِ الجَسَدِیه 6 ؛ عفت یعنی پاکی جسم از آلوده شدن به شهوات جنسی و جسمی . العَفافُ الاِمتِناعُ عَمّا لا یُحسَنُ قَولاً و فِعلاً 7 ؛ عفاف یعنی خودداری از آنچه که از لحاظ قولی و فعلی (کلامی و رفتاری ) پسندیده نیست . العَفِیفُ الطاهِرُ الصِفاتُ ذو العِفّه 8 ؛ عفیف کسی که صفات پاکی دارد و دارای صفت عفت است .
————————————————————————-
1- آذرتاش آذرنوش ، فرهنگ معاصر عربی به فارسی ، ص 446 .
2- فخر الدین طریحی ، مجمع البحرین ، ج 5 ، ص 102 .
3- حسین بن محمد راغب اصفهانی ، المفردات فی غریب القرآن ، ص 573 .
4- جمال الدین محمد ابن منظور ، لسان العرب ، ج 9 ، ص 254 .
5- ناصر سید احمد و دیگران ، المعجم الوسیط ، ص 366 .
6- همان ، ص 367.
7- و 8 - همان ، ص 368 .
با تعاریف ذکر شده به این نتیجه می رسیم که ، عفت دارای معنای گسترده ای است و به هرنوع خویشتنداری و خود نگهداری در مقابل هر نوع حرامی ، حتی گاهی اوقات مکروهات یا مباحات و کارهای عادی روزمرّه ، اطلاق می گردد. 1
به طور معمول در فرهنگ و گویش متداول و عمومی عفت در معنای پاکدامنی و خویشتنداری به کار می رود . 2
توجه در معنای لغوی عفت ، نشانگر آن است که هیچ ردّپایی از جنسیت یا اختصاص به جنس خاص (زن ) در آن به چشم نمی خورد .
2- معنای عرفی عفت
در ادبیات فارسی ، عفت و عفاف از نظر معنا و گویش ، تفاوت یافته است .
در لغت نامه دهخدا ، چنین آمده است : « عفاف ؛ پارسایی و پرهیزگاری ، نهفتگی ، پاکدامنی و خویشتنداری . 3 »
در لغت نامه و فرهنگ فارسی معین آمده است : «عفاف ؛ پارسایی ، پرهیزگاری و پاکدامنی . در تداول غالباً به کسر اول تلفظ می کنند . 4 »
بنابراین در گویش فارسی ، عفاف به کسر اول و به معنی پاکدامنی به کار می رود .
3- معنای اصطلاحی
در فرهنگ و تفکر اسلامی ، عفاف ، واژه ای با بار معنایی خاصی که برگرفته از آیات و روایات است و نوعی از منش است که همراه با کنش رفتاری و گفتاری خود را نمایان می کند ؛ یعنی عفاف نوعی فضیلت اخلاقی و رفتاری است که به صورت فطری از درون انسان سرچشمه می گیرد و موجب طهارت درونی و بیرونی انسان عفیف می گردد 5 ؛ به همین علت در لسان روایات ، عفاف ، بالاترین عبادت بعد از شناخت خدا ، تلقی شده است.
1- در همین نوشتار اشاره خواهیم کرد که در توصیه های پیامبر اکرم (ص) به مسلمانان حتی عفت ورزی در کارهای مباح و یا مکروه را توصیه کرده اند .
2- عادل اشکبوس ، فرهنگ فارسی به عربی ، ص 46 .
3- دهخدا ،لغت نامه دهخدا ،
4- محمد معین ، فرهنگ معین ،
5- عبد الکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 13 .
4-عفت در اصطلاح اخلاق
در علم اخلاق ، عفت ورزی به معنای اطاعت قوه شهوت در خوردن و آمیزش جنسی ، از عقل و از سوی دیگر ممانعت از چیزی که عقل و شرع از آن نهی کرده است و این حد اعتدال در شرع ، ستوده شده است .1
خواجه نصیر الدین طوسی ، از بزرگترین نظریه پردازان اخلاقی و اجتماعی در حوزه دینی ، می نویسد :
« عفت ، ملکه خُلقی یا فضیلتی است که قوه شهوانی را کنترل کرده و زیر پوشش قرار می دهد ؛ تا اراده بر مقتضای تدبیر عقلی به سوی این قوه گسیل شود و اجازه نمی دهد که اراده مستقیماً در دسترس قوه شهوانی قرار گیرد تا به سوی مطلوبات خود برود . 2 »
اخلاق بنا بر حکم عقل اقتضاء دارد شخص عفیف در تمام شئونات رفتاری و اخلاقی ، عاقلانه رفتار نماید و تسلیم هوای نفس نگردد و هرآنچه را که قوه غضب و شهوت می طلبد بجا نیاورد ؛ به عبارت دیگر با توجه به عبارت پذیرفته شده ، « ما حَکَمَ بِهِ العَقل حَکَمَ بِهِ الشَّرع و ما حَکَمَ بِهِ الشَّرع حَکَمَ بِهِ العَقل ؛ هرآنچه را که عقل حکم کند شرع نیز آنرا تائید می کند و بالعکس»عقل و شرع به عنوان دو رسول باطنی و ظاهری به فرد عفیف توصیه می کنند در تمام ابعاد و حالات زندگی هوای نفس را کنترل کنند تا از حدود الهی و انسانی فراتر نرود و موجبات هلاکت خود و دیگران را فراهم نیاورد .
1- احمد حاج سید جوادی و بهاء الدین خرمشاهی ، دایره المعارف تشییع ، ج 11 ، ص 310 .
2- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 23.
.
2- مصادیق عفت
عفاف و عفت ورزی دارای مصادیق و اقسام مختلفی است که در این نوشتار 10 مصداق آن ذکر می شود:
1- عفت فکر و اندیشه . 2 - عفت نیت . 3- عفت نگاه . 4- عفت کلامی و گفتاری . 5- عفت رفتاری .6- عفت در پوشش . 7- عفت در آرایش . 8- عفت بیان و قلم . 9- عفت شکم . 10- عفت در تقاضای کمک از مردم .1
1- 2- عفت فکر و اندیشه
در توضیح این مصداق که بالاترین مرحله عفت ورزی است ، لازم است به سرچشمه تمام رفتارهای انسان یعنی فکر او،توجه شود؛یعنی اگر این مرحله رعایت شود وانسان در حوضه اندیشه عفت ورزد و به گناه فکر نکند و تمایلات قلبی و اندیشه خود رااز گناه محفوظ دارد،عمل به بقیه اقسام عفت آسان خواهد شد .
برای همه انسان ها ثا بت شده و علم نیز آن را تاکید کرده است که اگر انسان در اندیشه چیزی باشد ،به سوی آن تمایل پیدا خواهد کرد .
در کلام گهربار حضرت امیر (ع) آمده است :« مَن کَثُرَ فِکرُهُ فِی المَعاصِی دَعَتهُ إلَیها 2 ؛ کسی که زیاد در اندیشه گناه باشد ، سرانجام آن اندیشه های پلید ، او را به ارتکاب گناه می کشاند و آلوده اش می کند . »
مولای متقیان در سخن گرانقدر دیگری روزه دل را از تفکر در گناه ، بالاتر از روزه شکم در طعام بیان می دارند : «صِیامُ القَلبِ عَنِ الفِکرِ فِی الآثامِ أفضَلُ مِن صیامِ البَطنِ عَنِ الطَّعَامِ . 3 »
امام صادق (ع) : « کسی که در اندیشه ارتکاب گناه است ، همانند کسی است که در خانه ای آتش روشن کند که دودهای تیره آتش ، زیبایی های ساختمان را خراب و تباه می کند ؛ اگر چه خانه آتش نگیرد . 4 »
1- عبدالکریم پاک نیا ،عفاف سرچشمه زیبایی،ص28 .
2- جمال الدین خوانساری ، شرح غررالحکم ، ج 5 ، ص 331 .
3- همان ، ص 176 .
4- محمد کلینی ، الکافی ، ج5 ، ص 542 .
2- 2- عفت نیّت
همانگونه که بیان شد ، اندیشه بد ، انسان را به سوی ارتکاب محرمات متمایل می کند ، در ادامه باید بیان داشت که نیّت و اراده سوء و بد نیز زمینه ساز ارتکاب گناه خواهد بود .
انسان بعد از اندیشه و تفکر ، به وسیله وسوسه های شیطان برای انجام و ارتکاب گناه زمینه سازی می کند ؛ یعنی اراده می کند که به سوی عمل حرامی ، حرکت کند و در صورت فراهم بودن شرایطش آن را انجام دهد .
عفت ورزی در این مرحله نیز کمی مهمتر از بقیه اقسام دیگر است ؛ زیرا حتی اگر انسان در مرحله اندیشه عفت نورزد ، می تواند در این مرحله خود را از غوطه ور شدن در اقسام دیگر نگهدارد و کنترل نماید .1
انسان باید نیت خود را همواره پاک نگهدارد و به محرمات و حتی مکروهات ، آلوده نکند ؛ زیرا نیت نافرمانی خدا و ارتکاب گناه نوعی سرکشی در مقابل خداوند است . نقش نیّت خوب و بد ، به اندازه ای مهم است که امام صادق (ع) می فرماید : « خداوند مردم را در روز قیامت بر اساس نیّت هایشان محشور و بازخواست می نماید . 2 »
3- 2- عفت نگاه
یکی از مصادیق عفت ورزی و عفاف ، عفت نگاه و خودداری از نگریستن به محرّمات الهی و تمام چیزهایی است که خداوند از نگریستن به آنها منع کرده است .
در فرهنگ اسلامی و دینی و آیات و روایات ، از نگاه به نامحرم و افرادی که رابطه مَحرَمِیَّت با کسی ندارند ، نهی شده است و به زنان و مردان باایمان امر شده است که نگاههای خود را کنترل کرده و مهار کننده بر اساس این دستور الهی ، زن و مرد نامحرم باید از خیره شدن به یکدیگر ، چشم چرانی ، نگاههای مملو از شهوت به یکدیگر و نگاه توام با قصد لذت بردن از یکدیگر ، بپرهیزند و خود را مجهز به نیروی عفاف در نگاه سازند تا برای افکار شیطانی زمینه ای در وجودشان نماند . 3
عفت در نگاه بسیار سرنوشت ساز است و عبارات ائمه ما را به اهمیت آن رهنمون می سازد . امام صادق (ع) می فرماید :« النَّظرهُ سهمٌ مِن سَهام ِ اِبلیس مسمومٌ ، مَن تَرَکَها لِله عَزَّوَجَلَّ لا لِغیرِهِ أَعقَبَهُ اللهُ إیماناً یَجِدَ طَعمَهُ 4 ؛ نگاه کردن ( به محرمات الهی ) تیری مسموم و زهردار از تیرهای شیطان است ، هرکس آنرا فقط به خاطر خدا ترک کند و
1- عبد الکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 30 .
2- شیخ حرّ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 5 ، ص 542 .
3- عبد الکریم پاک نیا ، همان ، ص 32 .
4- محمدبن علی ابن بابویه (شیخ صدوق) ، من لا یحضره الفقیه ، ج 4 ، ص 18 .
چشم از آنچه حرام است بپوشاند ، خداوند ایمانی به وی عنایت می کند که طعم (شیرین ) آنرا در دلش می یابد . »
کلام پیامبر اکرم (ص) در این باره بسیار تأمل برانگیز است : « مَن مَلأَ عَینَهِ مِن حرامٍ مَلأََ عَینَه یومَ القیامهِ مَنَ النارِ إلّا أن یَتُوبَ و یَرجَعَ 1 ؛ هرکس چشمان خود را از نگاههای حرام پر و سیر نماید ، خداوند در روز قیامت چشمانش را از آتش جهنم پر خواهد کرد ، مگر اینکه توبه کند و استغفار نماید . »
نگاه حرام ، علاوه بر اینکه زمینه ارتکاب گناه را فراهم می آورد و حرام است ، به صورت مستقل نیز ممنوع و حرام است و از گناهان کبیره محسوب می شود ؛ زیرا هر گناهی که برای آن وعده عذاب داده شده ، کبیره است .
نگاه حرام ، ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی زیادی به دنبال دارد؛ زیرا نگاه هوس انگیز چه از سوی مردان و چه از سوی زنان ، آتش شهوت جنسی و هیجانات روحی را شعله ور می نماید و به دنبالش گناهان بسیاری همچون ؛ ارتباط نامشروع ، استمناء ، همجنس بازی و مفاسد اخلاقی دیگر ، فراهم می آید .
در حدیث زیبای دیگری از امام صادق (ع) روایت شده : در روز قیامت همه چشم ها ( به دلیل ترس از هول قیامت ) گریان هستند به جز سه دیده ؛ چشمی که به دیدن محرمات الهی آلوده نگشته است و از همه حرا مها چشم پوشی کرده است و … .2
نکته دیگر شایان ذکر ، توجه به عبارت یَغُضُّوا مِن أبصارِهم 3 ( غضّ بصر ) در آیه شریفه قرآن کریم است که به همه مردان و زنان مومن دستور می دهد ، چشمهایشان را فرو بیاندازند و از نگاهشان بکاهند ؛ یعنی نگاه حرام نه نگاه عادی ، در اسلام ممنوع و حرام شده است ؛ زیرا معمولأ در اولین نگاه توجه کافی نیست و شهوت کسی تحریک نمی شود ، نگاههای بعدی است که با توجه است و زمینه تحریک قوای جنسی را فراهم می آورد .
4-2- عفت کلام
با جستجو در آیات قرآن کریم ، هر شخص منصفی به این نکته اعتراف می نماید، خداوند متعال در هر مسأله ای ازمسائل جنسی ، اخلاقی و تربیتی ، که درصدد إلقاء مفاهیم و ارزشهای انسانی و الهی است ، با لحنی سخن گفته است که احترام و حرمت مخاطب رعایت شده باشد .
————————————————————————–
1- ابن بابویه ( شیخ صدوق ) ، من لایحضره الفقیه ، ج 4 ،ص 13 .
2- کلینی ، الکافی ، ج 4 ، ص 234 .
3- سوره مبارکه نور ، آیات شریفه 30 و 31.
قرآن کریم ، این برنامه کلی و سعادت آفرین، بهترین الگو برای سخن گفتن است ؛ زیرا در تمام خطابات خود ، عفت کلام را رعایت کرده است و حتی در مواردی که کافران و منافقان را خطاب قرار داده با الفاظ زشت و توهین آمیز ، سخن نگفته است .
با این مقدمات ، روشن می گردد که رعایت عفت در محاورات و گفتگو های روزمره ، از دیگر اقسام عفت است ؛ در همین راستا ، گفتگوی غیر ضروری با نامحرم ، ادعای ناحق ، تحقیر ، دشنام ، دروغ ، قضاوت باطل ، خودستایی ، دفاع از أهل باطل ، ریختن آبروی مومن ، پاسخ های جاهلانه ، به خود بالیدن ، افشای اسرار ، قطع سخن دیگران ، تهمت ، غیبت و … از مواردی است که با عفت کلام منافات دارد .
در فرهنگ اسلامی نه تنها به محتوای غیر ارزشی کلام توجه خاصی شده است ؛ بلکه توجه به لحن ارزشی و محترمانه نیز لازم است ؛ به طور مثال در ابلاغ رسالت انبیاء و در باب أمربه معروف و نهی از منکر ، با سخن نرم و لحن محبت آمیز ، توصیه شده است 1 ؛ خداوند متعال به حضرت موسی (ع) می فرماید : « فقولاً له قولاً لیّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکّرُ أو یَخشی 2 ؛ با فرعون به نرمی سخن بگویید ، شاید متذکر شود یا از خدا بترسد . »
الگوی مکارم اخلاق – حضرت محمد مصطفی صل الله علیه و آله و سلم – در همه أبعاد عفیف ترین انسان ها بودند ؛ زیرا گاهی در شرایط بسیار بحرانی و خاص نیز از مرز عفاف خارج نشدند و هرگز لب به نفرین و دشنام دشمنان خدا ، نگشودند ؛ به طور مثال در جنگ اُحُد که پیامبر خدا (ص) ، به علت سهل انگاری برخی از مسلمانان و ترکِ محلِ نگهبانی خود ، دچار جراحت شدند و دندان های جلویشان شکست و صورت مبارکشان زخمی و خونی شد ، به سرزنش یاران و نفرین کفّار و یا دشنام گویی نپرداختند و حتی یارانشان را نیز از این کار باز داشتند . 3
پیامبر اسلام دراین جنگ ، بعد از مشاهده پیکر مثله شده حضرت حمزه عموی بزرگوارشان ، باز هم عفت کلام را مراعات فرموده و به دشنام گویی یا نفرین دشمن نپرداختند و تنها کلامی که برای تسلای خاطر خود فرمودند این بود که : دیگر به مصیبتی مانند مصیبت تو گرفتار نخواهم شد و هرگز در هیچ مقامی ، مصیبتی همانند مصیبت تو و سخت تر از آن بر من نخواهد گذشت . 4
در بیان نمونه دیگری از عفت کلام پیامبر ، کلام گهربار ایشان در روز فتح مکه که با وجود دستیابی بر مشرکان و قاتلین عموی عزیزشان شعار ؛ الیوم یوم المرحمه سر دادند . ایشان حتی به وحشی غلام هند جگرخوار ، قاتل حضرت حمزه ، تنها این جمله را که خویشتن را از من پنهان کن تا تو را نبینم . 5
1- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 33 .
2- سوره مبارکه طه ، آیه شریفه 44 .
3- جعفر سبحانی ، فروغ ابدیت ، ص 552 .
4- جعفر سبحانی ، تاریخ اسلام « زندگانی پیامبر خاتم » ، ص191 .
5- حبیب ا… احمدی ، رسول ا…. الگوی زندگی ، ص 190.
این برخوردهای عفیفانه و استفاده از جملات همراه با رعایت عفت کلام از سوی خاتم الانبیاء و بهترین انسان روی زمین ، برای همه شیعیان ، الگوی رعایت عفت کلام است تا اینکه سعی نمایند حتی در سخت ترین لحظات از حریم و مرز عفاف خارج نشوند .
5-2- عفت در پوشش
از شاخص ترین دستورات دین مبین اسلام ، رعایت عفت در پوشش خصوصاً برای بانوان است ؛ البته به این دلیل است که جنس زن لطیف ، پرجاذبه و زیباست و در معرض تهدید عفت شکنان و متجاوزان قرار دارد . خداوند متعال در مورد زنان اوامر ویژه ای صادر کرده است : « یا أیُّها النَّبی قُل . . . و نِساءِ المُومِنین یُدنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابِیبِهنَّ ، ذلک أدنی أن یُعرِفنَ فَلا یُوذَینَ 1 ؛ ای پیامبر ، به همسران و دخترانت و زنان مومن بگو ، چادرها و لباس های بلند و سرتاسری خود را بر خویشتن افکنند ، این کار برای این که به عفاف شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند ، بهتر است.
عفت و پاکدامنی ، با آفرینش و فطرت زن به هم آمیخته است و در آفرینش او جایگاه عظیم و والایی دارد که هم خود زنان و هم دیگران خواهان عفت و پاکدامنی آنان هستند و زن را با این ویژگی می پسندند . شارع مقدس ضروریات آفرینش زن و صلاح و خیر جامعه را در نظر گرفته ، و حجاب را لازم شمرده تا عفت برونی زن ، با عفت درونی او هماهنگ و بنیان خانواده مستحکم گردد و زن همچون کالای ناچیز در معرض همگان قرار نگیرد . قرآن مسئله حجاب را در چند آیه ، یادآوری و در بعضی از آنها ، به حکمت و فلسفه و آثار ارزشمند حجاب اشاره کرده است که در همین نوشتار به آن اشاره خواهد شد . 2
مسأله عفت در پوشش به اندازه ای دارای اهمیت است که در دستور دیگری خداوند به بانوان پیامبر (ص) به عنوان الگوی زنان مسلمان امر می کند : « وَ قَرنَ فی بُیُوتِکُنَّ و لاتَبَرُّجنَ تَبَرُّجنَ الجاهِلَّیه الأُولی 3 : و در خانه های خود بمانید و همچون جاهلیت نخستین ( قبل از اسلام ) در میان مردم ، با پوشش نامناسب ظاهر نشوید . »
تبرُّج در لغت عرب به معنای ظاهر شدن در برابر دیدگان همه مردم است . 4 خداوند در این آیه خطاب به زنان مسلمان می فرماید : همانند دورانی که اسلام را به عنوان دین خود انتخاب نکرده بودید و به شئونات آن پایبند نبودید و روسری های خود را پشت سر می انداختید و سر و گردن و سینه و گوشواره هایتان نمایان می شد ؛ اینگونه در مقابل نامحرمان ظاهر نشوید و در پوشیدن لباس و روسری عفت داشته باشید و حریم الهی را رعایت کنید .
1 - سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 59 .
2- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 40 .
3- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33 .
4- آذرتاش آذرنوش ، فرهنگ معاصر عربی به فارسی ، ص 60 .
این یک حکم عام است که خطاب آن به تمام زنان مسلمان است تا به عنوان نمادهای عفت و حیاء در جامعه ظاهر شوند و حضور عفیفانه آنها تبلیغی برای تمام مردم جهان باشد ؛ اسلا هرگز از زنان مسلمان نخواسته است تا پرده نشین و خانه نشین شوند ؛ بلکه در هیچ آیه و روایتی توصیه نشده که زنان در خانه حبس و زندانی شوند و در جامعه حاضر نشوند . مطالعه و جستجو در تاریخ نشان می دهد که حرمسرا سازی و زندانی کردن زن و ممانعت از خروج او از خانه ، در برخی از کشور ها و ملل و تمدن ها همچون یهودیان و یونانیان وایران باستان ، وجود داشته است و در برخی کشورها همچون عربستان در زمان معاصر وجود دارد . برخی از اقوام در گذشته به زنان خود اهانت ها و توهین های بی شرمانه نموده اند . این در حالی است که پوشش و حجاب در همه اقوام و تمدن ها وجود داشته است و از همان ابتدای آفرینش انسان ( آدم و حوا ) دارای پوشش بوده اند ؛ حتی در برخی تمدن ها ، زنان از روپوش ها ، پیراهن های گشاد و بلند ، روسری و حتی بُرقع و نقاب استفاده می کرده اند . در تمدن ایران قدیم باستان ، زنان پوشش هایی به نام چادر و صورت پوشهایی به نام روبند داشته اند و قسمتی از چادرشان کمربندی داشت که آن را به کمر می بستند .
با جستجو درتاریخ اقوام و ملل به این نکات دست می بابیم که زنان یهودیان ، مسیحیان ، یونانیان و ایران باستان ، زنان چینی ، هندی و تُرک دارای پوشش خاص فرهنگ و تمدن خود بوده اند و برهنگی در هیچ تمدنی نبوده است .
با این مقدمات ، این نکته را می افزاییم که پوشش داشتن بجز مزیایای جسمی و بهداشتی ، دارای مزایای روحی روانی و معنوی بسیاری است که در احادیث و کتب حدیث ، اخلاق و تفسیری به آن اشاره شده است ؛ در اینجا به یک نکته پُر اهمیت و جالب توجه اشاره می کنیم ؛ دلایل علمی نشان می دهد ، رعایت حجاب تأثیر شگرفی در أعمال فیزیولوژیکی بدن دارد 1 ؛ به همین علت دین مبین اسلام در راستای اثبات کلام مَا حَکَمَ به الشَرع حَکَمَ به العقل
أهمیت ویژه ای به حجاب و پوشش زنان در جامعه قائل شده است .
در دین اسلام حجاب برای زنان و فرو افکندن نگاه برای مردان و زنان واجب شده است ؛ زیرا یکی از دلایل این دستورات ، تأثیر تصاویر تحریک کننده بر غدّه هیپوفیز مردان و فعّال نمودن آن است ؛ از نظر علمی دستگاههای تولید مثل مردان فعال تر از زنان است و چون این دستگاهها تحت تأثیر هیپوفیز در مغز است ، پس تصاویر تحریک کننده از طریق بینایی بر هیپوفیز مردان به شدّت تأثیر می گذارد و با تحریک مردان آن را فعّال می کند .2
در نتیجه ، مشاهده زنان بد حجاب و نمایان شدن اعضای بدن آنان ، فعال سازی تحریک کننده را تشدید می کند و فضای اجتکاع را برای مردان از لحاظ روحی نا امن می نماید و چه بسا برخی از مردان کم تقوا عنان از کف بدهند .
6- 2- عفت رفتار
1- ماهنامه داخلی گفتمان دینی ، ( اداره کل تبلیغات اسلامی قزوین ) ، بی نا ، ش 2 ، ص 15 .
2- همان ، ص 16 .
لازمه حضور اجتماعی زنان و مشارکت آنها به عنوان نیمی از بدن اجتماع در عرصه های گوناگون اجتماعی ، ارتباط و معاشرت با مردان نامحرم درمحل کار و کوچه و خیابان است ؛ بدین دلیل عفت رفتاری ، از بخش های حساس عفاف و نشانگر معاشرت سالم و روابط مشروع با رعایت مرزبندی و حفظ حریم دیگران است .
مصادیق عفت در رفتار
عفت در رفتار دارای معنای گسترده و وسیعی است که شامل : نوع راه رفتن ، نوع خندیدن ، نوع پاسخدهی به همکاران و ارباب رجوع ، ارتباطات کاری با همکاران نامحرم ، چگونگی نشستن بر روی صندلی ، چگونگی حضور و عبور از خیابان ، نوع حضور در مغازه ها ، چگونگی خرید وسایل مورد نیاز از فروشندگان اعم از چانه زنی و … است .
از جمله مصادیق دیگر عفت در رفتار ، عدم مصافحه زن و مرد نامحرم است که در دستورات متعالی دین اسلام توسط شارع مقدس از آن نهی شده است . رسول خدا (ص) در این باره می فرماید : « مَن صافحَ أمرَأهً حراماً جاء َ یَومَ القِیامَهِ مَغلُولاً ثُمَّ یُومَرُ بِهِ إِلی النَّارِ 1 ؛ هر مردی با زن نامحرمی دست دهد ، روز قیامت ، زنجیر شده محشور می گردد ؛ سپس أمر می شود او را به جهنم بیندازید . »
اختلاط و روابط ناسالم زنان و مردان ، عاملی برای گسترش فساد و فحشاء است و پرهیز از آن از مصادیق عفت رفتاری است . در این باره ، مردان و زنان نامحرم ، از حضور در مکان خلوت و جلوه گری در مقابل نامحرمان نهی شده اند . 2
در احکام فقهی که مراجع تقلید صادر کرده اند ، حضور مرد با زن نامحرم در جای خلوت که دیگری نمی تواند به آنجا وارد شود ، اشکال دارد و احتیاط واجب ترک آن است و نماز خواندن آنان در چنین مکانی نیز اشکال دارد . 3
عفت در رفتار ، از جمله مواردی است که متأسفانه مسلمانان به آن اهمیت چندانی نمی دهند و آن را در معنای احساس غریبی کردن ، خود را گرفتن ، مغرور بودن ، نجوشیدن و معانی از این قبیل می شمارند ؛ به همین دلیل بسیار مشاهده شده که حتی بانوان محجبه نیز ، در برخورد با نامحرمان این دستور الهی را نادیده می انگارند .
بحث در این مورد بسیار پر اهمیت است ؛ زیرا عدم رعایت عفت در رفتار ، مفاسد اخلاقی بیشماری در پی دارد که باید به آن توجه کافی شود و مردان و زنان مسلمان در محل کار خود به این خصیصه الهی و انسانی توجه کافی مبذول
1-محمدباقر مجلسی ، بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج73 ، ص363.
2-سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33و59 – سوره مبارکه نور آیه شریفه 31 ؛ و لا یضربن بأرجلهن لیعلم ما یخفین من زینتهن .
3- توضیح المسائل مراجع تقلید .
دارند و عفت عمومی جامعه را خدشه دار نکنند .
7-2- عفت در آرایش و آراستگی
عفت در آراستن و آرایش به معنای محدود سازی آرایش بانوان و دختران ، به محیط و کانون خانواده و در مقابل محارم است ؛ زیرا زیبایی ظاهر و آراستگی برای هر مسلمانی لازم است ؛ پاکیزگی و نظافت ، امری پسندیده و مطلوب که مورد رضایت خداوند است ؛ ولی طبق موازین شرعی و برای سالم سازی جامعه و مصونیت بخشی به آن از انحرافات اخلاقی ، فرهنگی و عقیدتی ، واجب است ، محدود به محیط خانواده و فقط در مقابل محارم خصوصاً همسر باشد تا هم نیاز های زیبایی دوستی زنان تأمین گردد و هم مردان از مضرات تحریک کننده آن در امان باشند .
در همین راستا دین اسلام به مردان توصیه می کند ، در مقابل همسرانشان خود را بیارایند و مردان میانسال که رنگ مویشان سفید شده با خضاب و رنگ از یکنواختی ، خارج شوند تا همسرانشان به آنها متمایل شوند . در روایات بیشماری به زنان توصیه شده است که خود را برای همسرانشان آرایش کنند و به جلوه گری و خودنمایی در مقابل همسرانشان بپردازند و لباس حیاء و شرم را در مقابل همسرانشان از تن بیرون کنند و همچون طاووس به دلبری از شوهرانشان بپردازند و از عطر و بوی خوش بهره گیرند .1
8 – 2- عفت شکم
مهمترین نوع عفاف که در آیات قرآن کریم 2 و روایات بیش از موارد دیگر مورد توجه صریح شارع مقدس ، قرار گرفته است ، عفت شکم است .
مهمترین راه نجات از شهوت شکم ، پرهیز از حرام خوری 3 و پرخوری است ؛ زیرا لقمه حرام و شکم سیر و انباشته از غذاهای رنگارنگ ، روح انسان را اسیر دنیا و شیطان می نماید و دیگری به اطاعت خدا ، گردن نمی نهد و به مسیر طغیان و عصیان قدم می گذارد و محو دنیا شده و آن را بر آخرت ترجیح می دهد ؛ پس برای رهایی از این نوع شهوت ، باید عفیفانه برخورد کرد و در انتخاب لقمه و میزان غذای مصرفی ، بیشترین وسواس را به خرج داد .
1- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، صص 43- 45 ( با دخل و تصرف ) .
2 – فَلیَنظُرِ الإنسانُ إلی طَعامِهِ ؛ سوره عبس ، آیه 24 .
3- مُجَالِدهُ السُّیُوفِ أَهوَنُ مِن طَلَبِ الحَلال ؛ بحارالانوار ، ج 47 ، ص 59 .
کم خوردن و کسب لقمه حلال 1 و بسنده کردن به داشته ها و قناعت ، بهترین نوع عفت است ؛ زیرا در روایات متعدد آمده است که شکم پُر و مملو از غذاهای رنگارنگ و مختلف ، موجب مردن قلب و مبغوض نزد خداوند است ؛ در روایات بیشماری به فواید گرسنگی ، تشنگی و کم خوری اشاره شده است .
در کتاب مصباح الشریعه از امام صادق (ع) نقل شده است : « کم خوری در هر حال و در نظر هر قومی پسندیده است ؛ زیرا مصلحت ظاهر و باطن در کم خوری است . خوردن تنها به چهار صورت پسندیده است : ضرورت ، عُدّه ، فتوح و قوت ؛ خوردن به صورت ضرورت مخصوص پرندگان ، عُدّه شیوه پرهیزگاران در خوردن است که امور مردم را برعهده دارند ، فتوح روش خوردن متوکلین و قوت برای مومنین است .2»
مرحوم مجلسی در شرح این حدیث می فرماید : « ممکن است منظور از ضرورت آن باشد که در مواد غذایی جز به هنگام ناچاری تصرف نکند و این طریقه برگزیدگان است و مراد از عُدّه این است که غذا را برای فقراء و ضعفاء ذخیره کند و این شأن گردانندگان امور خلق است که تقوی پیشه دارند ؛ زیرا آنان خیانت نمی کنند و مواد غذایی را در موارد خود مصرف می کنند ؛ فتوح آن است که چیزی را ذخیره نکند و منتظر باشد تا خدا چه می رساند ، آنگاه کم یا زیاد آن را مصرف کند و این رسم متوکلین است ؛ منظور از قوت آن است که به اندازه مصرف یک سالش ذخیره کند ؛ زیرا این مقدار برای مومن جایز است .3 »
گرسنگی دارای فواید زیادی است که در این نوشتار به چند مورد آن اشاره می کنیم :
فواید گرسنگی
1- قلب انسان دارای صفا و تیزبینی و زیرکی می گردد ؛ زیرا علم ثابت کرده است که شکم سیر ، فکر و مغز انسان را مشغول می دارد و حالتی شبیه مستی و حواس پرتی ایجاد می نماید .
2- آرامش دل و رقت قلب ایجاد می گردد ؛ زیرا انسان به یاد خدا می افتد و برای درک مناجات آماده می شود و نوعی تمایل به معنویات در او ایجاد می گردد .
3- تواضع و از بین رفتن تمایل به گناه و گردنکشی ایجاد می شود ؛ زیرا تکبُّر و خودخواهی و میل به گناه در انسان از بین می رود .
4- در حال گرسنگی به یاد عذاب اهل جهنم و روز قیامت می افتد ؛ زیرا یکی از عذابهای اهل جهنم که در سوره
1- ردُّ دانقٍ حَرَامٍ یَعدِلُ عِندَ اللّهِ سَبعِینَ حِجَّهً مَبرُوَرهً ؛ نخوردن یک دانگ حرام ، برابر هفتاد حج پاک و مخاصانه است .
2- سید عبد ا…. شُبّر ، الاخلاق ، ص 215 .
3- همان ، صص 213 – 217 ( با دخل و تصرف ) .
غاشیه 1 به آن اشاره شده تناول از طعامی است که ضریع نام دارد ، نه سیر می کند ، نه فربه و چاق می نماید و به گرسنگی انسان می افزاید و سمّی است .2
5 - سلامتی بدن و دفع بیماری ها را در پی دارد .
6 - تمایل کمتر به خواب را در پی دارد .
7 - قناعت و سبک شدن بار هزینه زندگی را در پی دارد .
در قرآن کریم به همه انسان ها توصیه شده است که : « بخورید و بیاشامید ؛ ولی اسراف نکنید ؛ زیرا اسراف کاران برادران شیاطین هستند .3»
در پایان به این سخن حکمت آمیز لقمان به فرزندش ، اشاره می کنیم که مایه پندگیری برای همه مسلمانان است ؛ پسرکم ، هنگامی که شکم پُر باشد ، فکر می خوابد ، حکمت گنگ می شود و اعضاء و جوارح از عبادت می مانند .4
3-انواع مصونیت
مصونیت کلمه ای عربی از ریشه صَوَنَ به معنای دفاع کردن ، حمایت کردن ، پاس داشتن شرافت ، حفظ کردن ناموس ، نگهداری کردن و پاسداری کردن از آبرو است .
(آذرتاش آذرنوش،فرهنگ معاصر عربی- فارسی، ص 376)
مصونیت دارای اقسام مختلفی است . مصونیت جسمانی ، مصونیت اخلاقی ، مصونیت سیاسی و مصونیت اجتماعی و … برای انسان تعریف می شود . مهمترین نوع مصونیت ، مصونیت اجتماعی است ؛ زیرا افراد با حضور در اجتماع در معرض انواع آسیب ها و آلودگی های روحی، روانی ، اخلاقی و جسمانی ، قرار می گیرند و به همین جهت مجهز کردن افراد به آگاهی ، ایمان و تقوا موجب ایجاد مصونیت اجتماعی برای آنان می گردد .
1- سوره مبارکه غاشیه ، آیات شریفه 6- 7 .
2- ابوالفضل بهرام پور ، نسیم حیات ( تفسیر جزء 30 ) ، ص 126 .
3- سوره مبارکه اعراف ، آیه شریفه 31.
4- سید عبدا… شُبَّر ، الاخلاق ، ص 214 .( با دخل و تصرف ) .
4- رابطه عفت با تقوا و حیا و غیرت
1- 4-رابطه عفت با تقوا
با مشاهده معنای لغوی عفت و تقوا و مقایسه آنها متوجه می شویم بین آن دو شباهتها و تفاوتهایی وجود دارد . شباهت آنها این است که هر دو در معنایشان حفظ نفس و خویشتنداری دارند .
در معنای تقوا نوشته اند : حفظ نفس از انجام همه گناهان ؛ یعنی تقوا حالتی است که بر اعمال خارجی انسان نظارت دارد و او را از انجام گناهان باز می دارو ؛ تقوا ملکه ای است که هر کس به آن مزیّن شود ، حالتی ملکوتی و روحانی در او ایجاد می گردد . قبلاً در معنای عفت گفته شد ، عفت به معنای حفظ نفس از شهوات انسانی و مختص به مسائل شکم و فرج ( مسائل جنسی ) است ؛ یعنی نگهداری خویشتن در مقابل مباحث جنسیتی و شهوت حرام خواری و پرخوری ، که مربوط به خواسته های نفسانی انسان است .
با این تعاریف روشن می گردد که تقوا دارای معنای وسیعی نسبت به عفت است و کسب آن نیاز به تلاش زیاد و مجاهدتهای خالصانه و دقیق دارد ؛ ولی عفت بیشتر در مورد خویشتن داری در موضوع قناعت در امور مالی و کنترل غریزه جنسی است که اولی موجب عزّت و کسب آبرو و دومی موجب حیا و کسب غیرت در مقابل پرده داری و انحرافات جنسی می گردد و در روایات به عفت بطن و فرج تعبیر شده است 1 ؛ پس متصف شدن به صفت عفت بسی آسان تر از کسب ملکه تقوا است و شایسته است تمامی مسلمانان به این صفت متصف شوند .
2- رابطه عفت با حیاء
در فرهنگ مردم ایران گاهی به غلط واژه حیاء در معنای عفت به کار می رود ؛ درحالی که حیاء به دو قسم : پسندیده و ناپسند تقسیم می شود و دارای معانی متضاد و متفاوت است ؛ زیرا گاهی کم رویی و خجالتی بودن از مصادیق حیاء شمرده می شود که ناپسند است . در همین راستا ، امام صادق (ع) حیاء را به پنج نوع تقسیم فرموده اند ، که همه موارد
1- عبدالکریم پاک نیا ، عفاف سرچشمه زیبایی ، ص 25 . ( با دخل و تصرف ) .
آن پسندیده است : 1- حیاء از گناه 2- حیاء در مقابل کوتاهی در انجام وظائف بندگی 3- حیاء برای گرامی داشت و کرامت طرف مقابل 4- حیاء به جهت محبت و علاقه قلبی 5- حیاء از هیبت و عظمت طرف مقابل 1. طریحی در معنای حیاء می نویسد : « نوعی تغییر و انفعال نفسانی که از احساس عیب و مذمت بر انسان عارض می شود .2 »
در لغت نامه های دیگر نیز حیاء به معنای خجالت کشیدن از رودر روشدن با کسی یا از چیزی یا به دلیل . . . ، شرمنده بودن و . . . است .3
همانطور که بیان شد حیاء دو نوع پسندیده و ناپسند ( مذموم ) دارد که همه نوع مثبت آن باعث ترقی و تعالی انسان شود ، پسندیده است و هر نوع منفی آن که موجب کم رویی و ضعف و عقب ماندگی انسان شود ، ناپستد و مذموم است . حیای مثبت برای هر انسانی نیکوست ؛ اما در بانوان نیکوتر و زیبنده تر است ؛ زیرا موجب تعالی و ترقی روحی و معنوی آنان می گردد .
امام صادق (ع) حیاء مثبت را ده قسم نامبرده و فرموده اند که نه قسم آن برای زنان و یک سهم آن برای مردان زیبنده است . ایشان فرموده اند : حیاء دارای ده سهم است . نه سهم آن برای زنان و یک سهم آن برای مردان است ؛ « پس هرگاه زن حائض شود یک جزء از شرمش می رود و هنگامی که ازدواج می کند و به همسری مردی درآید ، بخشی از حیای او می رود و چون بکارتش برداشته شود ، جزئی دیگر از حیاء از او برود و چون دارای فرزند شود و فرزندی به دنیا آورد جزئی دیگر از حیای او برود ، پنج جزء برای او باقی می ماند ، اگر به بی عفتی و فساد آلوده گردد ، تمام شرمش از او می رود و اگر پرهیزکاری نماید و عفت ورزد ، آن پنج جزء برای وی باقی خواهد ماند . 4 »
با این توضیحات ، عفت به عنوان ویژگی برتر انسانی و اخلاقی شامل همه اقسام حیای مثبت می شود و فقط حیای منفی از آن استثناء و سلب شده است .
3 - رابطه عفت با غیرت
1- محمد باقر مجلسی ، بحارالأنوار الجامعه لدرر الأخبار الأئمه الأطهار ، ج 68 ، ص336 .
2- فخرالدین طریحی ، مجمعالبحرین ، ج 1 ، ص 113 .
3- آذرتاش آذرنوش ، فرهنگ معاصر عربی – فارسی ، ص 151 .
4- شیخ صدوق ، من لایحضره الفقیه ، ج3 ، ص 468 .
واژه غیرت در زبان عربی به معنای حمیّت ، تعصّب ، مناعت و شرافت نفس است . 1 این صفت انسانی که بیشتر به جنس مذکّر ، نسبت داده می شود ، از شریف ترین اوصاف انسانی و به معنای حسّ دفاع از ناموس و ارزش های مقدس و متعالی دینی ، ملی و فرهنگی است .
با توجه به معنای غیرت ، این صفت متعالی مقدمه فرهنگ و مسأله عفاف است ؛ زیرا کسی قدرت حفظ نفس از شهوات انسانی را دارد که حسّ درونی داشته باشد که او را به این حسّ ارزشمند دفاع از ارزش ها و ناموس الهی ، ترغیب و تشویق نماید ؛ یعنی اگر کسی نسبت به ارزش چیزی حسّ دفاع و وفاداری نداشته باشد ، در پی حفظ آن نخواهد بود .
غیرت و حساسیت نسبت به پاسداشت ارزش های الهی ، از مهمترین صفات دین باوران و انسان های آزاده است .
غیرت دارای مراتبی است که شامل : غیرت در امور دینی و مسائل مذهبی ، غیرت نسبت به اموال خود و دیگران ، غیرت نسبت به پرورش صحیح اولاد و حسّ مسئولیت پذیری در قبال آنان و غیرت نسبت به ناموس و أهل خانواده که یکی از بارزترین مصادیق آن ، همین مورد اخیر است که گاهی در دفاع از میهن و سرزمین متبلور می شود .
حساسیت و غیور مردی در مقابل آسیب های فرهنگی ، عقیدتی و اخلاقی که متوجه جایگاه رفیع عفاف و عفت ورزی است و ترمیم آنها ، در سیرۀ بزرگان دین و پیامبران و اولیاء الهی ، اهمیت به سزایی دارد .2
امام صادق (ع) رئیس مذهب شیعه ، سه خصلت را برای مرد در مدیریت صحیح خانه و خانواده ضروری می دانند : 1- رفتار نیکو با خانواده 2- توسعه در رفاه و آسایش آنان به قدر توان 3- حساسیت در حفظ ناموس و عفت خانواده 3.
برای روشن شدن ارزش غیرت و غیرتمندی ، توجه به این حدیث ارزشمند از پیامبر اکرم (ص) ضروری است . ایشان می فرمایند :« کانَ ابراهیمُ - علی نبینا و آله و علیه السلام - أبی غَیُواً و أَنا أَغیَرُ مِنهُ و أَرغَمُ اللّه أَنفَ مَن لایَغارُ مِنَ المُومِنین 4 ؛ پدرم ابراهیم غیور بود و من از او غیورترم و خداوند بینی بی غیرت را به خاک ذلّت می مالد .»
این حدیث نشان دهنده جایگاه ویژه رعایت غیرتمندی از سوی مردان در نزد خداوند است .
در برخی از احادیث عفت با غیرت رابطه مستقیم دارد ؛ همانند این حدیث که امام علی (ع) فرمودند : «ارزش عفت هرکس به اندازۀ غیرت اوست 5 » ؛ یعنی تنها شخص غیرتمند است که عفت پیشه می کند و به ناموس دیگران احترام می گذارد .
1- آذرتاش آذرنوش ، همان ، ص 492 .
2- عبدالکریم پاک نیا ، همان ، ص 151 ( با دخل و تصرف ) .
3- حسن بن شعبه حرّانی ، تحف العقول عن آل الرسول ، ص 322 .
4- رضی الدین حسن بن فضل طبرسی ، مکارم الاخلاق ، ص 239 .
5- محمد دشتی ، ترجمه نهج البلاغه ، حکمت 47 .
توجه در مفهوم این حدیث روشن می سازد که هر مردی نسبت به رعایت حریم الهی خصوصاً در مورد خانواده اش غیور و غیرتمند باشد به همان اندازه عفیف خواهد بود و نسبت به ناموس دیگران هم احترام خواهد گذاشت ؛ بنابراین عفاف ، خصلت خاص زنان نیست بلکه مردان را نیز در بر می گیرد ، امّا غیرت در برخی روایات مختصّ به مردان دانسته شده است ؛ در اثبات این مطلب روایتی از امام باقر (ع) نقل شده که می فرمایند : « إنَّ اللّه تَبارَک و تَعالَی لَم یَجعَلِ الغِیرَهَ للنِساء و إِنَّماجَعَلَ الغِیرَهَ لِلِّرجال 1 ؛ به درستی که خداوند تبارک و تعالی غیرت را برای زنان قرار نداده است و تنها غیرت را مختص مردان قرار داده است . »
باید توجه شود که فرد غیور وارد حریم دیگران نمی شود و به دیگران هم اجازه نمی دهد نامحرمی وارد حریم خصوصی خانوادگی او نشود ؛ زیرا اهل عفاف و غیرت است .
1- رضی الدین حسن بن فضل طبرسی ، مکارم الاخلاق ، ص239 .
فصل دوم :
عفاف در آیات و روایات
1- عفت ورزی در آیات قرآن کریم
2- نقش زنان در ایجاد و تحکیم عفت عمومی از نظر قرآن
3- ارزش عفت در روایات و آحادیث
1- عفت ورزی در آیات قرآن کریم
واژه عفت و مشتقات آن در قرآن کریم ، بیشتر در مورد عفت جنسی و اقتصادی به کار رفته است ؛ ولی آیاتی نیز وجود دارد که لفظ عفت در آن نیست ولی به صورت ضمنی این معنا را می رساند . در این نوشتار ابتدا به آیاتی که صراحتاً به مسأله عفت ورزی اشاره دارد ، پرداخته و سپس آیات دسته دوم را ذکر می کنیم . در ارائه آیات ، روش اختصار و جامعیت انجام شده است .
آیات دسته اول
1- در آیه سوره نور ، خداوند متعال درباره عفت جنسی می فرماید : « وَلیَستَعفِفِ الَّذینَ لایَجِدُونَ نِکاحاً حَتّی یُغنِیُهُم اللّه مِن فَضلِه 1 ؛ و کسانی که امکانی برای ازدواج (و زناشویی ) نمی یابند ، باید پاکدامنی و عفت ورزی پیشه کنند ؛ تا اینکه خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز و غنی گرداند . »
در این آیه شریفه خداوند متعال به مجردان و یا بیوه گانی که امکان ازدواج و شرایط و تسهیلات تشکیل کانون خانواده را ندارند ، امر می نماید دامان خود را از بی عفتی و ناپاکی محفوظ نمایند تا خداوند لطف و فضل خود را شامل حال آنان گرداند .
این دستور الهی به دلیل اهمیت و توجه ویژه و فراوانی است که دین اسلام به مسأله عفاف و پاکی و نزاهت روابط جنسی در میان افراد قائل است و این مبنی بر یک سلسله حکمتها و فلسفه ها است .2
مخاطب این آیه ، دختران و پسران مجرد یا افراد بی همسر بیوه ای است که با تمام تلاش و نیازی که دارند ، وسایل ازدواجشان فراهم نیست و ناچار مدتی را با محرومیت می گذرانند ، باید به هر صورت تقوا و عفت خود را حفظ کنند تا گشایش حاصل شود و خداوند آنها را از شرایط تجرّد خارج کند .3
نکته جالب توجه که از آیه قبل به دست می آید این است که خدا به عفت ورزان وعده داده که زمان صبر بر گناه و حفظ عفت کوتاه است و برای عفت سقف زمانی تعیین شده و آن زمانی است که وعده نجات از فقر داده شده است .4
1- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 33 .
2- شهید مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ؛ تفسیر سوره نور ، ص 67 .
3- ابوالفضل بهرام پور ، تفسیر یک جلدی مبین ، ص 355 .
4- ابوالفضل بهرام پور ، طراوت عفاف ، ص 108 .
2- در آیه دیگری از سوره نور ، از واژه عفت جنسی و رعایت آن در پوشش ، به عنوان یک ارزش برتر که خداوند سمیع و علیم آن را خیر می شمارد ، یاد می شود :« والقَواعِدُ مِنَ النَساءِ الآّتِی لایَرجُونَ نِکاحاً . . . أن یَستَعفِفنَ خَیرٌ لَهُنَّ . . . 1 ؛ زنان از کار افتاده و پیری که امید به ازدواج ندارند ، گناهی برآنان نیست که لباس های بلند رویین ( چادر ) خود را بر زمین بگذارند ، به شرط آنکه در برابر مردان خود آرایی نکنند و اگر خود را پوشانده و عفت به خرج دهند برای آنان بهتر است و خداوند شنوا و داناست . در این آیه شریفه عفت ورزی در پوشش حتی برای زنان سلخورده و ناتوان ، مایۀ خیر و برکات دانسته شده است ؛ شاید این خیر ، تعالی روح و ثواب سالم ماندن جامعه از آثار سوء بی عفتی باشد .
این آیه حکم زنان سالخورده را در مورد حجاب استثناء کرده و بیان کرده است : گناهی بر ایشان نیست که لباس های روئی (چادر ) خود را بر زمین بگذارند ؛ البته مشروط به اینکه خودآرایی و زینت نکنند ؛ زیرا در این شرایط سنی ، مفاسد کشف حجاب در مورد آنها وجود ندارد .2
در حدیٍثی از امام صادق (ع) در تفسیر این آیه آمده است : « منظور از لباسهای رویی چادر و روسری است .3»
3-در آیه دیگری از قرآن کریم ، عفت ورزی اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است و از افرادی یاد شده که از شدّت عفت ورزی ، قناعت و عدم تکدی گری ، به غلط از سوی دیگران ثروتمند پنداشته می شوند : « . . . یَحسَبُهُم الجاهِلُ أغنیاءَ مِنَ التَعَفَف4 ؛ باید انفاق شما به خصوص برای آن مهاجران فقیری باشد که از شدّت عفت و خویشتنداری ، افراد آگاه آنها را ثروتمند می پندارند . »
در این آیه شریفه اشاره شده است که افرادکم بضاعت باید ، در تقاضای کمک از مردم عفت به خرج دهند و هرگز دستشان را برای تقاضای کمک جلوی خلق خدا دراز نکنند . در بحث مصادیق عفاف بحث عفت شکم و جلوگیری از پرخوری و حرام خواری مطرح گردید و فواید گرسنگی بیان گردید .
4-در سوره نساء آیه ای وجود دارد که عفت ورزی در اموال یتیمان ، مسائل اقتصادی و عفت شکم و بطن مورد تأکید قرار گرفته است : « وَ مَن کانَ غَنیاً فَلیَستَعففَ و مَن کانَ فقیراً فَلیَأکَل بَالمَعروف 5 ؛ کسی که بی نیاز است از برداشت حق الزحمه ، خودداری کند و آن کس که نیازمند است ، به طور شایسته و مطابق زحمتی که می کشد ، از آن بخورد .»
1- سوره مبارکه نور ،آیه شریفه60 ..
2- ابوالفضل بهرام پور ، تفسیر مبین ، ص359 .
3- شیخ حرّ عاملی ، وسایل الشیعه ، ج 14 ، کتاب نکاح ، ص 147 .
4- سوره مبارکه بقره ، آیه شریفه 237 .
5- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 6 .
مخاطب این آیه شریفه ، سرپرستان و قَیّمان یتیمانی است که در صورت بی نیازی از اموال یتیمان ، باید عفت به خرج دهند و از گرفتن حق الزحمه ای که در قبال رسیدگی به امور یتیمان ، مستحق آن هستند ، چشم پوشی کنند و در صورت نیاز مندی به مقدار متعارف ونه مُصرِفانه اِرتزاق کنند و عفت ورزی نمایند . 1
آیات دسته دوم
همانطور که بیان شد برخی آیات دیگری نیز وجود دارد که به صورت غیر صریح به مسأله عفت ورزی اشاره دارد که در این نوشتار به صورت نام بردنی آنها را بر می شماریم .
1- « وَ الَّذین یَرمونَ المُحصَناتِ 2. . . »
دراین آیه به مسأله عفت کلام و خودداری از فحش ناموسی و اتهام عمل منافی عفت به زنان پاکدامن اشاره شده است .
3.2- « إنَّ الَّذینَ جاءَوا بِالأِفکِ عُصبَهً مِنکُم
در این آیه به مسأله عفت ورزی در کلام و پرهیز از دروغ و تهمت عظیم به یکی از زنان پیامبر (ص) هشدار داده است .
3- « إِنَّ الّذِینَ یُحِبُّونَ أََََن تَشِیعَ الفاحِشَهُ فِی الذِینَ امَنوا لَهُم عَذابٌ الیمٌ فی الدنیا و الآخِرهِ 4 . . .»
در این آیه به علاقمندی منافقان و کفار در شیوع و رواج فاحشه و زشتکاری و ناپاکی دامن در بین مومنان اشاره دارد که عذاب وعده داده شده در آیه نشاندهنده کبیره بودن این فکر و اندیشه است .
4- « یا أیُّها الَّذِینَ امنوا لاتدخلوا بُیُوتاً غَیرَ بُیُتوِکُم حتُی تَستأنِسُوا و تُسَلِّمُوا علی أَهلِها . . .5 »
در این آیه شریفه به سرزده وارد نشدن به خانه های دیگران بجز از طریق آشنایی دادن و اجازه خواستن ، اشاره شده است . این مسأله برای رعایت عفت و جلوگیری از افتادن در گناه است .
1- محسن قرائتی ، تفسیر نور ، ج 2 ، ص 244 .
2- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 4 .
3- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 11 .
4- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 19 .
5- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 27 .
5- « یاأَیُّها الَّذِینَ آمَنُوا لِیَستَأذِنَکُم الَّذینَ مَلَکَت اَیمانِکُم وَ الَّذِینَ لَم یَبلُغُوا الحُلُمَ مِنکُم ثَلاثَ مَرّاتٍ مِن قَبلِ صَلوهِ الفَجرِ وَ حِینَ تَضَعُونَ ثِیابَکُم مِنَ الظَّهِیرَهِ وَ مِن بَعدِ صَلوهِ العِشاءِ ثَلاثِ عَوراتٍ لَکُم 1 .»
در اکثر آیات سوره نور حکم مسائل عفت عمومی بیان شده است . در این آیه ، حکم ورود بچه های نابالغ( که هنوز فرق بین اتاق خصوصی و زمان استراحت را خوب درک نمی کنند ) به اتاق خصوصی پدرومادر که عدم رعایت آن موجب دامن زدن به بلوغ زود رس جنسی یا آلودگی های جنسی می گردد، بیان شده است . خداوند در اینجا دستور می دهد در سه وقت ، که زمان خلوت و استراحت و احتمالاً روابط جنسی یا معاشقه های جنسی والدین است ، باید بچه ها با کسب اجازه وارد اتلق آنها شوند ؛ زیرا قبل از نماز صبح ، به هنگام ظهر و پس از نماز عشاء ، اوقات میل به رابطه جنسی از سوی والدین است و مشاهده این حالات موجب انحراف و فساد فرزندان می گردد.
6- « وَ اذا بَلَغَ الَاَطفالُ مِنکُمُ الحُلُم فَلیَستَأذِنُوا کَما استَأذَنَ مِن قَبلِهِم .2 . »
در این آیه حکم آیه قبلش ، اجازه خواستن فرزندان از والدین در ورود به اتاق خصوصی آنها ، صحبت می کند ؛ یعنی زمانیکه کودک به سن بلوغ رسید باز هم باید اجازه بگیرد .
7- « یا نساءَ الَّنبیِّ لَستُنَّ کَاَحَدٍ مِنَ النِساءِ اِنِ اتَّقَیتُنَّ فَلا تَخضَعنَ بِالقُولِ فَیَطمَعَ الَّذی فی قَلبِهِ مَرَضٌ وَ قُلنَ قَولاً مَعروفاً 3 .»
خطاب این آیه در مرحله اول به زنان پیامبر به عنوان الگو و در مرحله بعد به تمام زنان مسلمان است تا هنگام سخن گفتن رعایت عفت را نموده و با کلام تحریک آمیز و ناز و کرشمه سخن نگویند تا مقدمات تحریک جنسی و انحراف مردان را فراهم نیاورند .
8- « وَ قَرنَ فِی بُیُوتِکُم وَ لاتَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِیَّهِ الاُولی . . .4
در این آیه خداوند به زنان امر می کند تا بیشتر در خانه هایشان آرام گیرند و با آرایش و خود نمایی در جامعه حاضر نشوند و جولان ندهند تا مقدمات انحراف و فساد مردان را فراهم نیاورند و عفت عمومی از سوی هر دو جنس رعایت گردد .
9- « یا أیُها النَّبیُّ قُل لِاَزواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ المُومِنینَ یُدنینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابِیبِهِنَّ . . .5
1- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 58 .
2- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 59 .
3- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 32 .
4- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33 .
5- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 59 .
در این آیه مبارکه خطاب به زنان پیامبر امر شده تا روپوشها و روسری های بلند خود را بر سر و گردن خود بپیچند تا با اطمینان بدن آنها را بپوشاند و باد و دیگر حوادث آن را از بدنشان جدا نکند .
در این خطاب نکته سنجی ویژه ای وجود دارد ؛ خداوند به زنان فرموده چادرها یا روسری های بلندتان را به خود بپیچید یا به خود نزدیک کنید و نفرموده همراه داشته باشید . خداوند به نحوۀ پوشیدن نیز توجه داشته است . 1
10- « وَ الحافِظینَ فُرُوجِهِم وَ الحافِظاتِ 2 .»
در این آیه مبارکه که در راستای آیات قبل درصدد ذکر صفات مردان و زنان مومن است ، در کنار صفاتی همچون ؛ اسلام ، ایمان ، اطاعت پیشگی ، صداقت ، صبر ، خشوع ، بذل ، صدقه ، صیام و ذکر کثیر ، صفت عفت را بیان کرده ؛ یعنی مردان و زنان مومن دامان خود را از آلودگی به فحشاء حفظ می کنند ؛ بنابراین عفت جزء اصلی ترین صفات ایمانی است .
11- « وَ الَّذِینَ هُم لِفُرُجِهِم حافِظُونَ * اِلا عَلی اَزواجِهِم . . . 3 . »
در این آیه به تنها راه حلال رابطۀ جنسی ؛ یعنی ازدواج اشاره شده است و برای حفظ عفت عمومی ، حفظ دامان از رابطه خارج از ازدواج بپرهیزید تا اهل تعدّی و تجاوز از حدّ محسوب نشوید که افراد لاابالی و بی بندو بار در نزد خدا نه از مصلین و نه از مومنان شمرده نمی شوند 4 .
12- « . . . محصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ و لا مُتَّخِذاتِ اَخدانٍ . . . 5 . »
در این شریفه ، به مردان توصیه شده که با زنان پاکدامنی ازدواج کنیدکه اهل فحشاء نباشند و اهل رابطه دوستی پنهانی با نامحرمان نباشند ؛ یعنی داشتن رابطه پنهانی با نامحرم از پاکدامنی به دور است و عفت عمومی را خدشه دار می کند و حرام است .
13- « . . . مُحصِنینَ غَیرَ مُسافِحِینَ وَ لامُتَّخِذِی أَخدانٍ . . .6 . »
خداوند در این آیه خطاب به مردان می گوید پاکدامن باشید و آهل دوستی و رابطه پنهانی با زنان و دختران نامحرم
1- ابوالفضل بهرام پور ، طراوت عفاف ، ص130 .
2- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 35 .
3- سوره مبارکه مومنون ، آیات شریفه 5- 7 .
4- ابوالفضل بهرام پور ، همان ، ص 133 .
5- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 26 .
6- سوره مبارکه مائده ، آیه شریفه 5 .
نباشید ؛ زیرا این نوع رابطه نامشروع شما را از دایره عفاف و پاکدامنی خارج می کند .
با توجه به دو آیه اخیر ، هر نوع رابطه پنهانی و نامشروع با نامحرمان بدون جاری شدن صیغه عقد و ازدواج ممنوع و حرام است .1
1- ابوالفضل بهرام پور ، طراوت عفاف ، ص 133 .
2- نقش زنان در ایجاد و تحکیم عفت عمومی از منظر قرآن
در دین مبین اسلام زنان همچون قلب خانواده ، به تصویر کشیده شده اند ؛ زیرا مهمترین و ارزشمندترین عمل که تربیت فرزند و به شکوفایی رساندن استعدادهای انسانی و متعالی است ، توسط زنان و در دامان ایشان صورت می گیرد ؛ از سوی دیگر خانواده به عنوان کوچکترین واحد اجتماعی که اعضای آن جامعه انسانی را تشکیل می دهند ، تأثیر مستقیمی در سعادت و شقاوت هر جامعه ای دارد ؛ پس اگر قلب این تشکّل عظیم انحراف و کژروی گردد ، جامعه سالم نخواهد بود و توان ادامۀ زندگی در شرایط سالم و عادی را نخواهد داشت . توجه به این نکته نیز ضروری است که در همه جانداران ، جنس مونث جایگاه ویژه و مطلوبیتی خاص نزد جنس مذکر دارد ؛ انسان ها نیز از این قاعده طبیعی مستثنی نیستند ؛ زیرا خداوند متعال در آیات متعدد شاهدی بر این مدّعا ارائه داده است : « زُیِّنَ لِلّناسِ حُبُّ الشهواتِ مِنَ النِساءِ و 1. . . ؛ برای مردان علاقمندی و دوست داشتنی ( گوناگون از جمله ) میل به زنان و . . . آراسته و زینت شده است » .
در این آیه به صورت طبیعی و فطری ، جاذبه داشتن زنان برای مردان در کنار سایر علاقمندی های مردان گنجانده شده است ؛ میل به خودنمایی و خودآرایی و شکارچی گری نیز در زنان ، غریزۀ عجیبی است که به صورت طبیعی وجود دارد 2 و از امیال فطری آنها است و قطعاً کارکردی حکیمانه دارد و باید در مسیر و کانالی صحیح هدایت شود که وحی و عقل عهده دار این مسأله است 3.
با این دو مقدمه ، به این نتیجه منتهی می شویم که علاقمندی مردان به جنس زنان و میل به خودنمایی زنان و در پی آن مسئولیت عظیم زنان در تربیت نسل و سعادت جامعه ، می طلبد که این غرایز به گونه ای ارضاء گردد که هیچکدام از دو جنس دچار خسران و ضرر نگردد ؛ مدیریت این عمل در دست زنان است ؛ زیرا خداوند متعال به منظور هدایت صحیح این امیال ، تکالیفی را برای زن و مرد معین کرده است که أهم این تکالیف متوجه زنان است .
خداوند حکیم در آیات متعددی این تکالیف را برای زنان برشمرده است ؛ در این نوشتار برخی از این آیات در ذیل می آید :
1- « وَ قُل لِلمُومنات . . . یَحفظنَ فُرُجِهِنَّ وَ لایبدینَ زینتهنَّ . . .4 ؛ ای پیامبر به زنان مومن بگو پاکدامن خود را حفظ
1- سوره مبارکه آل عمران ، آیه شریفه 14 .
2-شهید مرتضی مطهری ، مجموعه آثار ، ج 19 ، ص 453 .
3-فصلنامه طهورا ، اسد ا… جمشیدی ، نقش زنان در ایجاد عفت عمومی از دیدگاه قرآن ، ص 128 .
4-سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 31 .
کنند و زینتهای خود را جز آنهایی که نمایان است ، آشکار نسازند و با روسری های خود سر و گردن خود را بپوشانند و زینتهای خود را جز برای همسر و . . .آشکار نسازند و به گونه ای راه نروند که زینتهای پنهانشان آشکار گردد » .
از این آیه چنین به دست می آید که تکالیف زنان برای ایجاد عفت عمومی عبارت است از :
1- حفظ فرج و مسائل جنسیتی
2- عدم آشکار سازی زینت ها و زیبایی ها
3- حفظ پوشش و استفاده از لباس های مناسب و روسری هایی که سروسینه را بپوشاند .
4- حفظ حجاب در مقابل نامحرمان
5- عفت ورزی در رفتار و راه رفتن
6- توبه از گناهان و پاکسازی روح و روان و کسب تقوا .
برخی از لباس ها و بعضی از ژست ها زبان دار هستند . آدمی که لباس پوشیدنش همانند لباس پوشیدن زنان آماده برای شکار است ، بدون شک ، آدمهای هرزه او را مشتری می پندارند ؛ یک زن دو جور لباس می پوشد : گاهی طوری سنگین و پوشیده لباس می پوشد که وقتی در خیابان راه می رود ، وضعش فریاد می زند که من عفیف هستم ، کسی حق ندارد در من طمع کند ؛ در این حالت ژست و لباس او می گوید من عفیف ، در حریم و دور از دسترس هستم و طبعاً افرادی که دنبال شکار می روند ، سراغ او نمی روند . گاهی یک زن طوری لباس می پوشد که می گوید دنبال من بیا ؛ با زبان خودش حرف نمی زند ؛ ولی ژست و لباسش همه را دعوت می کند که سراغ من بیا و مرا تعقیب کن ؛ من این کاره هستم .1
2- « أَن یَستَعفِفنَ خَیرٌ لَهُنَّ وَ اللّهُ سَمیعٌ عَلیم 2 » .
در این آیه رعایت عفت به نفع زنان ذکر شده است و تکلیف آنان شمرده می شود .
3- و«َ قَرنَ فی بُیُوتِکُنَّ وَ لاتَبَرُّجنَ . . . 3 » .
در این آیه از زنان خواسته شده در خانه هایشان بمانندو قرار گیرند و به آشکار سازی زینت ها و خودنمایی نپردازند .
1- شهید مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ، ص 170 .
2- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 60 .
3- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 33 .
در این دستور الهی به زنان توصیه شده ، با تکیه بر مشترکات انسانی در اجتماع حاضر شوند ؛ در نتیجه لازم است ویژگیهای جنسی خود را بپوشانند . این تکلیف الهی زنان برای حفظ عفت عمومی ضروری است .
4- « یا أیُّها النبی قُل لأزواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ المُومنین یُدنینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابِیبِهِنَّ ذلک أدنی أن یُعرِفنَ فَلایوذَینَ . 1
» . در این تکلیف الهی به زنان مومن توصیه شده از پوشش های سراسری و بلند استفاده نمایند تا اینکه به عفیف بودن شناخته شوند و مورد آزار و اذیت مردان هرزه قرار نگیرند . این یک تکلیف الهی برای ایجاد و تحکیم عفت عمومی در جامعه است .
5- «. . . فَلاتَخضَعنَ بِالقَول فَیَطمَعَ الّذی فی قَلبِهِ مَرَضٌ وَ قُلنَ قَولاً مَعروفاً 2 » .
از دیگر تکالیف زنان مومن در ایجاد و حفظ عفت عمومی ، رعایت عفت در گفتار است .
6- « . . . فَالصالحاتُ قانتاتٌ حافظاتٌ لِلغِیب بِما حَفِظَ اللّهُ ؛ زنان صالح و شایسته فرنان بردار هستند و در غیاب همسران ، به آنچه خدا حفظ کرده ، اسرار شوهر را حفظ می کنند » .
خداوند متعال در این آیه می فرماید ، زنان شایسته دارای ارزشهای ویژه ای هستند ؛ زنانی که صالح ، مطیع همسر ، در غیاب همسر ، حافظ حیثیت و ناموس و شئون خانواده هستند ، حافظ آنچه که خدا به حفظ آن فرمان داده و خود نیز آن را حفظ کرده است . 3
در این آیه ، زنان صالح کسانی هستند که ، شایستگی و لیاقت روحی و پاکی درونی و روانی داشته و از ناپاکی ها و آلودگی ها و خبث یاطن ، پاک و منزه هستند و نه تنها در حضور همسر ، چنین فرشته گونه اند ؛ بلکه در غیاب همسر نیز تعهد و مسئولیت خویش را ادراک کرده و وظابف خود را در کانون خانواده به خوبی انجام می دهند و حافظ اسرار همسر ، آبرو ، ناموس و حیثیت او هستند .4 پس از دیگر تکالیف زنان حفظ اسرار و ناموس شوهران در حضور و غیاب آنان است .
7- « أزواجاً خیراً مِنکُّنَّ مُسلِماتٌ مُومِناتٌ قانِتاتٌ تائِباتٌ عابِداتٌ سائِحاتٌ . . . 5 ؛ ( همسران نیکو ) همسرانی مسلمان
—————————————————————————
1- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 59 .
2- سوره مبارکه احزاب ، آیه شریفه 32 - 33 .
3- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 34 .
4- هادی دوست محمدی ، شخصیت زن از دیدگاه قرآن ، ص 143 .
5- سوره مبارکه تحریم ، آیه شریفه 5 .
مطیع ، توبه گر ، عبادت گر ، روزه گیر . . . » .
خداوند متعال در این آیه یکی از مهمترین تکالیف زنان مسلمان را ، ایمان حقیقی داشتن و مطیع بودن در مقابل خدا و همسرانشان ، أهل توبه بودن ، عابد بودن ، روزه دار بودن ، بیان می کند .
بهترین زنان ، زنانی هستند که در مقابل حق تسلیم گشته اند ؛ ایمان قلبی و عملی دارند و از زشتیها و بدی ها متنفر هستند .1
1- هادی دوست محمدی ، شخصیت زن از دیدگاه قرآن ، ص 143 .
3- ارزش عفت و عفت ورزی در روایات و أحادیث
با جستجو در منابع حدیثی و روایی ، به روایاتی برمی خوریم که أهمیت فوق العادۀ و ویژۀ حضرات معصومین ( علیهم السلام ) را به مسأله عفت ورزی و عفاف ، منعکس می کند . برخی از این روایات به اندازه ای قابل تأمل و توجه است که هر محقق و مطالعه کننده ای را به شگفتی وا می دارد .
1-3- ارزش عفت از زبان حضرت رسول (ص)
از رسول خدا (ص) روایت شده است : « العَفافُ زِینَهُ النِساءِ 1 ؛ عفت ورزی و پاکدامنی ، زینت زنان است » . در روایت دیگری از آن حضرت آمده است : « عَفُّوا تَعِفُّ نِساءَ کُم 2 ؛ عفیف باشید تا زنان شما عفیف باشند » .
این دو روایت بیانگر این نکته مهم است که ، اگر مردان عفت پیشه کنند و در نگاه ، کلام و رفتارشان با زنان نامحرم عفیفانه برخورد کنند ، زنان خودشان هم عفت پیشه خواهند کرد ؛ زیرا عفت زینت زنان است و اگر مردان آن را رعایت کنند ، زنانشان هم به آن زینت آراسته خواهند شد .
مسأله عفت ورزی در مسائل شکم و بطن نیز از نگاه ایشان دور نمانده است و در روایات بیشماری به این مورد اشاره کرده اند از جمله : « أربَعٌ إذا کُنَّ فِیکَ فَلا عَلَیکَ مافاتک مِنَ الدُّنیا ؛ صِدقُ الحدیث وَ حِفظُ الأمانَه و حُسنُ الخُلق و عِفَّهُ مَطعَمٍ 3 ؛ اگر چهار ویژگی داری ، دیگر به نداری و فقر دنیا غم مخور ؛ راستی در گفتار ، أمانت داری ، أخلاق نیکو و پاکی در خوراک . »
توجه به معنای این حدیث به نکته ای پنهان رهنمون می نماید که همۀ این چهار ویژگی به گونه ای از مصادیق عفت هستند ؛ زیرا راستی در گفتار از مصادیق عفت کلام است ؛ أمانت داری نیز از جهتی مصداق عفت است ؛ زیرا شخص أمین در مقابل ناموس مردم ، چشم فرو می بندد ؛ أخلاق نیکو نیز از زاویه ای می تواند مصداق عفت باشد ؛ زیرا کسی که برخوردش با دیگران و رفتار و گفتارش با مردم ، حَسَن و عفیفانه باشد ، با عفت عمل کرده است ؛ پاکی در خوراک نیز به صورت واضحی از مصادیق عفت است .
در حدیث دیگری از حضرت رسول (ص) آمده است : « هرکس با زن نامحرم دست دهد ، در روز قیامت با غل و زنجیر وارد عرصۀ محشر می شود و خداوند دستور می دهد او را به آتش جهنم بیفکنند و هرکس با زن نامحرم شوخی کند و با سخنان خنده دار و شهوت آمیز با آن زن گفتگو نماید ، در مقابل هر کلمۀ
1- غلامحسین مجیدی خوانساری ، نَهجُ الفَصاحه ، ص 460 .
2- غلامحسین مجیدی خوانساری ، همان ، ص461 .
3- غلامحسین مجیدی خوانساری ،همان ، ص 462
.
حرامی که به آن زن گفته است هزار سال ( در جهنم ) حبس خواهد شد 1 » .
ایشان در این کلام گهربار ، لزوم رعایت عفت در رفتار و گفتار با نامحرمان را گوشزد می فرمایند .
در حدیث دیگری از ایشان روایت شده است : « اگر سر مرد مسلمانی را با سوزن سوراخ کنند ، بهتر از آن است که وی بدن زن نامحرمی را لمس کند 2 » .
حضرت رسول (ص) حتی گفتگوی معمولی با نامحرم را به مقدار ضرورت محدود کرده اند و از مسلمانان خواسته اند در مواقع ضرورت هم تنها به بیان مقصود از طریق کلمات محدود بسنده کنند 3 .
رعایت نکات ایمنی در زمینۀ عفاف به قدری أهمیّت دارد که رسول اکرم ( ص ) حتّی در نماز جماعت به آن اشاره کرده اند : « خَیرُ صُفُوفُ الرجال أوَّلِها و شَرِّها آخَرِها وَ شَرِّ صُفوف النِساء أَوَّلِها و خَیرِها آخَرِها ؛ ( در نماز جماعت ) بهترین صف های مردان ، صف اول است و بدترینش صف آخره است که به خانم ها نزدیک تر است و بدترین صف های زنان ، صف اول است و بهترینش ، صف آخر است (که از مردان نامحرم فاصلۀ زیادی دارد ) 4 » .
از پیامبر اکرم ( ص ) روایت شده است : « ثَلاثُ أَخافُهُنَّ عَلَی أُمَّتی مِن بَعدِی : الضَّلالهُ بَعدَ المَعرِفَه و مَضَلاتُ الفِتَن وَ شَهوَتُ البَطنِ وَ الفَرج 5 ؛ از سه چیز بر اُمتم بعد از رحلتم می ترسم : گمراهی بعد از هدایت و کسب معرفت . . . و گرفتار شدن در شهوت شکم و دامن ( مسائل جنسی ) » .
2-3-عفت از دیدگاه امام علی ( ع )
امام علی (ع) به عنوان اولین امام شیعیان و مقتدای تمام عدالت پیشگان جهان در گفتار حکیمانه ای دربارۀ عفت ورزی و عفاف می فرمایند : « (متقین ) در خواست هایشان اندک و نفسشان عفیف و پاکدامن است 6 » . ایشان صفت عفت را به زوایای دیگر متقین می کشانند و می فرمایند : « متقین . . . سخنانشان راست و پوشش آنها میانه روی است . . . چشمهایشان را بر آنچه خدا حرام کرده می پوشانند 7 » .
1- شیخ حرّ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 20 ، ص 198 .
2- کنزالعمّال ، ج 5 ، ص 328 .
3- شیخ حرّ عاملی ، همان ، ص 197 .
4- جلال الدین سیوطی ، الدر المنثور فی تفسیر المأثور ، ج 4 ، ص 97 .
5- محمد کلینی ، الکافی ، ج 2 ، باب اللعفه ، ص 374 .
6- محمد دشتی ، ترجمه نهج البلاغه ، خطبه 193 ، ص 403 .
7- محمد دشتی ، همان .
حضرت امیر (ع) در این خطبه ارزشمند ، متقین را عفیف و پاکدامن و دارای عفت در نگاه و پوشش و گفتار معرفی می نمایند . ایشان در توصیه های ارزشمندی به عثمان بن حنیف أنصاری ، فرماندار بصره می فرمایند ، عفت در شکم داشته باش و از لقمه حرام پرهیز کن : « فَانظُر إِلی ما تَقمَضُمُه مِن هذَا المَقضَم ، فَما اشتَبَه عَلَیکَ عِلمُهُ فَالفِظهُ وَ ما أَیقَنتُ بِطیبِ وُجُوهِهِ فَنَل مِنهُ 1 ؛ اندیشه کن بر سر کدام سفره می خوری ؟ پس آن غذایی که حلال و حرام بودنش را نمی دانی ، دور بیفکن ، و آنچه را به پاکیزگی و حلال بودنش یقین داری ، مصرف کن » .
امام علی (ع) در ادامۀ همان نامه توصیه می نمایند : « آگاه باش هر پیروی امامی دارد که از او پیروی می کند . . . بدان که شما توانایی نداریدکه از من پیروی کنید ( و در دنیا به دو جامه فرسوده و دو قرص نان رضایت دهید ) اما ( می توانید )
با پرهیزگاری و تلاش فراوان و پاگدامنی و راستی ، مرا یاری دهید 2 » .
ایشان در این فراز از نامه به او توصیه می کند ، در صورتی که توانایی ندارد مثل حضرت علی ( ع ) زاهد و قانع باشد ، حدّاقل با انجام برخی امور و اتصاف به برخی صفات ، امام را یاری دهد که یکی از این صفات ، عفت ورزی و پاکدامنی در کنار پرهیزگاری و راستی و تلاش فراوان است .
امام علی ( ع ) در کلام گهرباری خطاب به افراد تهیدست و کم بضاعت مالی که توانایی تأمین همۀ نیازهای اقتصادی و دنیایی خود را ندارند ، توصیه می کند : « العَفافُ زِینَهُ الفَقرِ 3 ؛ عفت ورزی زیور و آراستنی تهیدستی و نداری است » .
ایشان در این حکمت ناب به ارزش عفاف و خویشتنداری ، اشاره کرده و به فقراء توصیه می کند با پاکدامنی ، از شدّت معضل اقتصادی و فرهنگی بکاهند و تحمّل آن را برای خود آسان تر کنند ؛ زیرا اگر شخص فقیر عزّت نفس و صبر و طاقت نداشته باشد چه بسا با تقاضای مکرّر از دیگران و دست دراز کردن جلوی مردم موجب تحقیر و سرزنش شنیدن از دیگران شود و این خود عذاب مضاعفی به همراه دارد .
امیر مومنان ، مولای ادب و هنر ، در کلام مشهور و زیبایی ، پاداش پاکدامنی را همچون جهاد در راه خدا می شمارد : مَا المُجاهِدُ الشَّهیدُ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَعظَمِ أَجراً مِمَّن قَدَرَ فَعفَّ : تَکادُ العَفیفُ أَن یَکُونَ مَلَکاً مِنَ الملائِکَهِ 4 ؛ پاداش مجاهد شهید در راه خدا ، بزرگ تر از پاداش عفیفِ پاکدامن نیست که قدرت بر گناه دارد و آلوده نمی گردد ، همانا عفیفِ پاکدامن ، فرشته ای از فرشته هاست » .
1- محمد دشتی ، ترجمه نهج البلاغه ، نامه 45 ، ص 553 .
2- همان .
3- محمد دشتی ، همان ، حکمت 340 ، ص 711 .
4- محمد دشتی ، همان ، حکمت 474 ، ص 741 .
ایشان در این حکمت و کلام ارزشمند ، پاداش عفیفِ پاکدامن را مساوی و شاید هم بالاتر از مجاهد شهید می داند ؛ در حالی که این انسان عفیف در شرایطی است که توانایی و قدرت بر انجام گناه و ارتکاب فواحش را دارد ؛ ولی به دلیل مسلّح بودن به سلاح عفت خود را آلوده نمی کند و همین تقّدّس و روحانیت وجودی او ، موجب گردیده همانند فرشتگان گردد و به مراتب از آنان نیز پیشی گیرد ؛ چون فرشتگان شهوت انسانی ندارند ؛ ولی انسان عفیف با وجود قوّۀ شهوت ، خودنگهداری می کند و به گناه آلوده نمی شود.
3-3-عفت از زبان امام صادق ( ع )
امام ششم شیعیان ، حضرت امام جعفر صادق (ع) در روایات پند آموزی ، توصیه به رعایت عفت در همۀ مصادیق آن نموده اند . ایشان در همین راستا می فرمایند : « رسول خدا (ص) فرمان داده بودند ، زنان مسلمان ، با مردان نامحرم بش از پنج کلمه – که آن هم در موارد ضروری باشد – سخن نگویند 1 » .
امام صادق (ع) در رهنمود دیگری ، عفیف ترین بانوان را اینگونه معرفی می نمایند : « خَیرُ نِسائکُم الَّتی إذا خَلَت مَعَ زَوجِها خَلَعَت لَهُ دِرعُ الحَیاء إذا لَبَسَت لَبِسَت مَعَهُ دِرعُ الحَیاءِ 2 ؛ بهترین زنان شما ، زنی است که چون با همسرش خلوت کند ، زره حیاء را از خود دور سازد و چون از خلوت شوهرش بیرون آید ، زره حیاء را بر تن کند و (حجاب و عفت خود را که نشانۀ حیای اوست کاملاً رعایت کند) » .
ایشان در روایت دیگری در بیان ارزشمندی عفت می فرماید : « ما عُبِدَ اللّه بِشَیءٍ أَفضَلَ مِن عِفَّهِ بَطنٍ وَ فَرجٍ 3 ؛ خداوند به چیزی با فضیلت تر از عفت ورزی در مسائل شکم و فرج ، عبادت نشده است » . در روایات دیگری از ایشان آمده است : « إنَّ أَفضَلَ العِباده عِفَّهُ البَطنِ و َ الفَرج 4 ؛ واقعاً بهترین عبادت عفت شکم و فرج است » . امام صادق (ع) به نقل از امیر المومنان (ع) می فرماید : « بهترین عبادت عفاف است 5 » .
ایشان در روایت دیگری می فرمایند : « در روز قیامت همۀ چشم ها گریان هستند جز سه چشم ؛ چشمی که در راه خدا شب ها بیدار بماند و چشمی که از عظمت و خوف خدا بگرید و چشمی که به خاطر خدا بسته شود و عفت پیشه کند 6 » .
1- شیخ حرّ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 20 ، ص 197 .
2- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ص324 .
3- محمد کلینی ، الکافی ، ج 2 ، کتاب الایمان و الکفر ، باب العفه ، ص 373 .
4- همان ، ص 374 .
5- همان ، ص 374 .
6- همان ، باب اجتناب از محارم ، ص 375 .
فصل سوم :
راهکارهای ایجاد ، تقویت و ثبات عفاف در میان خانواده
1- راهکار اول ؛ شناساندن آسیب های نادیده انگاشتن عفاف بر فرد،خانواده و اجتماع
2- راهکار دوم ؛ کشف علل بی توجهی به مسأله عفاف و تقسیم بندی وظایف بین متولیان
3- راهکار سوم ؛ آموزش ارتباط موثر به زوج های جوان جهت ارضای صحیح تمایلات عاطفی و جنسی در محیط خانواده
4- راهکار چهارم ؛ آموزش به مادران و پدران برای تربیت عفیفانه فرزندان
5- بالابردن میزان غیرت و عفاف مردان
راهکارهای ایجاد ، تقویت و ثبات عفاف در میان خانواده
با توجه به رابطۀ عفت ورزی و رعایت عفاف با سلامت أخلاق و فرهنگ جامعه ، ایجاد ، ترویج ، تقویت و ثبات آن در میان اعضای خانواده ، موجب رشد، تعالی و ترقی اخلاق و فرهنگ جامعه می گردد .
برخی از اندیشمندان و نویسندگان در کتابهای خود با همین عنوان ، پیشنهادها و راه حل هایی را ارائه داده اند . بعضی از این موارد ، نظری و علمی و برخی نیز عملی و کاربردی است . به صورت کلی ارائه راهکار و راهبرد ، کار آسانی است ؛ ولی انجام آن و تحقق آن ، بسی دشوار است که نیازمند یک برنامه ریزی دقیق و کارشناسانه و یک ارادۀ ملی و همگانی است . نهادینه کردن فرهنگ عفاف نیاز به یک بسیج عمومی با مشارکت همۀ نهادها و سازمانهای خصوصی و دولتی دارد .
راهکار دین اسلام
« راهی که اسلام برای تأمین این منظور ( ترویج فرهنگ عفاف ) پیشنهاد کرده است دو چیز است : اول یک سلسله تدابیر برای آرام نگه داشتن غریزۀ ( جنسی ) و دوم یک سلسله تدابیر دیگر به عنوان مجازات ( معین کرده است ) . . . ولی همانطور که می دانیم برای از بین بردن یک گناه ، مجازات کافی نیست ؛ مجازات هر اندازه شدید هم باشد ، برای جلوگیری از وقوع جرم و جنایت کافی نیست ، حال ، جرم و جنایت چه از نوع بی عفتی باشد چه از نوع دزدی ها و قتل هاو چه از نوع بی احتیاطی های رانندگی1 » .
شهید مطهری در بقیۀ این بحث ، مثال جالبی ، بیان می کنند ؛ ایشان مقررات لازم و مجازات رعایت نکردن آنها را ، برای جلوگیری از وقوع یک جرم و تخلّف کافی نمی داند ؛ بلکه بررسی علل وقوع یک جرم را لازم می دانند ؛ زیرا سلسله علل وقوع جرم و تخلّف را همانند یک آهن ربا که فرد را به سوی خود می کشد ، علّت وقوع جرم می داند و مجازاتها کارآیی خود را از دست می دهند ؛ زیرا باید موجبات وقوع جرم و تخلّف ریشه کن شوند نه اینکه مجازاتها تشدید گردند .
ایشان در ادامه می فرمایند : « مسأله عفاف و زنا هم از این قبیل است : اسلام از چه راه با پیدایش گناه مبارزه می کند ؟ راههای متعددی است ؛ موعظه ، أمربه معروف ، نهی از منکر و خود تربیت که أصلاً مردم را اینطور باید تربیت کرد ، در جای خود ( راههای مناسبی ) است . یکی دیگر ( از این راهها ) این است که اسلام اصول زندگی را براساسی
1- مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ، ص 68 .
قرار می دهد که موجبات غوایت ( گمراهی ) و تشویق و تهییج به سوی گناه پیدا نشود . . .اسلام از طرفی کوشش می کند غریزۀ جنسی از طریق ازدواج مشروع ، اشباع شود و با عزوبت و تجرّد در حدّاکثر مخالفت می کند . . . پس از یک طرف برای اینکه موجبات بی عفتی فراهم نشود ، تشویق به ازدواج می کند 1 و با عزوبت در هر شکلی مخالفت می کند ؛ ولی از طرف دیگر آیا ازدواج کافی است ؟ . . . ازدواج شرط لازم است ولی شرط کافی نیست . . . این است که اسلام در معاشرت های زن و مرد یک حدود و قیودی قائل است که ارتباط زن و مرد به شکلی نباشد که تهییج آور باشد ؛ به گونه ای نباشند که شهوات یکدیگر را تحریک کنند 2 » .
1- سوره مبارکه نور ، آیه شریفه 32 .
2- مرتضی مطهری ، آشنایی با قرآن ، صص 68- 73 .
1- راهکار اول ؛ شناساندن آسیب های نادیده انگاشتن عفاف بر فرد ، خانواده و جامعه به خانواده ها
وحی و عقل به عنوان دو رسول ظاهری و باطنی ، رسالت هدایت انسان ها و نشان دادن راه درست از نادرست را برعهده دارند .برخی از افراد با توجه به میزان پایبندی به مسائل شرعی ، این دو رسول را ملاک و معیارِ عمل خود قرار می دهند ؛ یعنی برخی شناختهایی را که وحی به انسان می دهد ، معیار باید و نباید های خود قرار می دهند و برخی شناختهایی را که عقل به انسان می دهد را معیار عمل و هنجارها و ناهنجاری های خود قرا می دهند . در همین راستا شناساندن آسیب های دنیوی واُخروی نادیده انگاشتن رعایت عفاف و بی توجهی به مسائل عفت ورزی ، راهی برای متنبه ساختن خانواده ، نسبت به این فوریت ملی و مذهبی است .
1- آسیب های فردی
عدم رعایت مسائل عفاف و آلوده شدن به بی عفتی و ارتکاب گناهان ، موجب ایجاد مشکلات جسمی و روحی و روانی بیشماری می گردد که به تناسب کوچکی و بزرگی گناه آثار سوئی بر زندگی انسان می گذارد .برخی از ایم آثار سوء در دنیا است ؛ ابتلاءبه انواع بیماری های جسمی اعم از : ایدز ، هپاتیت ، بیماریهای جنسیتی و . . . و برخی از بیماری های روحی همچون افسردگی ، جنون ، سوء ظن شدید ، اختلالات ضعیف شخصیتی ( نوروزها ) همانند : وسواس ، فوبیا ( ترس بیمارگونه ) ، اختلالات اضطرابی و اختلالات شدید شخصیتی ( پیسکوز ها ) همانند : اسکیزوفرنی ، شیزوفرنی ، مانیک و پرسیو و . . . حمله های هیستری و تیک های عصبی و اختلالات روانی دیگر که پیامد عدم پایبندی به مسائل عفت عمومی و عدم رعایت عفاف است . آمار نشان می دهد در ایران درصد بالایی از دختران دبیرستانی با یک پسر دوست هستند و برخی ارتباط جنسی هم دارند و این در حالی است که خانواده ها و مسئولین مدارس از این موضوع بی اطلاع هستند . ناآگاهی دختران نوجوان نسبت به پیامد های ناگوار این بی عفتی که أکثراً هم منجر به ازدواج نمی شود ، موجب آسیب دیدن روح و روان آنها می شود که برخی از این آسیب ها تا آخر عمر با آنان همراه است و موجب آشفتگی های متعدد روحی و روانی برای آنان می شود 1 .
——————————————————————-
1- دکتر محمد گلزاری عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ، خبرگزاری وفا ، ماهنامه پیام زن ،ش 235 ، ص50 .
سرخوردگی ، افزایش خشونت و بی اعتمادی نسبت به جنس مخالف نیز از آثار عدم رعایت مسائل عفت ورزی است که در پی شکست و رها شدن و خیانت گریبانگیر این افراد می گردد . گذشته از این آثار دنیوی ، برخی از آثار اُخروی نیز به علت بی عفتی ، به اشخاص وعده داده شده است تا به رفتار عفیفانه متمایل شوند و از بی عفتی دوری نمایند .
در روایتی از پیامبر اکرم (ص) آمده است : « هر کس با زن نامحرمی دست دهد ، در روز قیامت ، زنجیر شده محشور می گردد . پس امر می شود او را به جهنم بیندازند » 1 .
در حدیث گرانبار دیگری از ایشان آمده است : « هر کس که چشمان خود را از نگاههای حرام سیر کند ، خداوند در روز قیامت چشمانش را از آتش جهنم پُر خواهد کرد ، مگر توبه کند و بر گردد » 2 .
حضرت ختمی مرتبت در کلام تأمل برانگیز دیری می فرمایند : « هر مردی با زن نامحرمی شوخی کند ، برای هر کلمه ای که در دنیا با او سخن گفته است ، هزار سال او را در دوزخ زندانی می کنند » 3.
پیامبر اکرم در حدیث دیگری عذاب سخت الهی را در انتظار کسانی می داند که به زنان نامحرم ، پی در پی و با قصد لذت نگاه کنند و از عواقب آن پروا نداشته باشند ، ایشان می فرمایند : « هر کس چشمان خود را از نگاه به زنان نامحرم پُر کند و با خیال راحت به این نگاه ادامه دهد ، خداوند متعال در روز قیامت میخ های آتشین به چشمان او فرو خواهد کرد و بعد از رسیدگی به کار مردم ، دستور خواهد داد که اورا به آتش جهنم بیاندازند » 4 .
همه این وعده های عذاب ، نشانگر کبیره بودن گناهانی است که در این روایات بیان شده است و تنها به گوشه ای از مصادیق عفاف اشاره دارند و مصادیق دیگر در روایات بیشمار دیگری بیان شده است که ما در این نوشتار برای أختصار بعضی را ذکر کردیم .
1- محمد باقر مجلسی ، بحارالانوار ، ج 73 ، ص 363 .
2- شیخ صدوق ، من لا یحضره الفقیه ، ج 4 ، ص 13 .
3- شیخ صدوق ، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ، ص283 .
4- شیخ حرُ عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 20 ، ص 194 .
2- آسیب های خانوادگی
نادیده انگاشتن و رعایت نکردن مسائل عفت ورزی ، موجب بروز آسیب های خانوادگی بیشماری می گردد ؛ برخی از این آسیب ها ، مشکلات کوچک و ناچیز است که در مدت کوتاهی حل خواهند شد . برخی از این آسیب ها ، مشکلات بزرگ و جبران ناپذیری هستند که رفع آنها هزینۀ مادی و معنوی زیادی را از خانواده و جامعه به هدر می دهد . یکی از این بی عفتی ها داشتن رابطه نامشروع یک مرد یا زن متأهل با شخصی از جنس مخالف است . گاهی این مسأله بی عفتی ، از سوی مرد و گاهی از سوی زن رخ می دهد و این به معنای عدم پایبندی به شئونات خانوادگی و خیانت به پیمان زناشویی از سوی همسر خیانتکار است .
یک مشاور خانواده می گوید : « آمار مراجعات به مشاوران خانواده نشان می دهد ، سهم مردان در خیانت های زناشویی بیشتر از مردان است . به نظر می رسد قُبح خیانت در زنان جامعه ما بی از مردان است . این موضوع تا جایی است که مراجعات نشان می دهد خیانت در میان مردان 80 درصد و خیانت در میان زنان 20 درصد است . این مشاور خانواده ، دلیل خیانت های زن و شوهری را تنوع طلبی ، ماجراحویی ، سرگرمی ، ریسک لذت بخش ، دوست داشته شدن ، برآورده شدن نیازهای عاطفی و جنسی و . . . بیان می کند . ایشان به مردان توصیه می کند به پنج نیاز اساسی زنان در زندگی زناشویی توجه کنند تا احتمال خیانت های زنان کمتر شود : نیاز به حرف زدن با همسر ، نیاز به ابراز عشق و محبت از سوی همسر ، هدیه گرفتن در مناسبت ها از همسر ، تأمین نیاز های مالی واقتصادی و تأمین نیازهای روحی و امنیت روانی نیاز هایی است که این روانشناس برمی شمارد » 1 .
برخی از رفتار شناسان ، تعریف خیانت های زن و شوهری را بسیار فراتر از چیزی می داند که عرف و قانون آن را می شناسند . یکی از این رفتار شناسان ، به نام دکتر منصور بهرامی ، عضو ارشد انجمن بین المللی تحلیل رفتار معتقد است : « خیانت های زندگی مشترک شامل خیانت عشقی ، خیانت جنسی و خیانت اینترنتی می شود . خیانت عشقی به رابطه پنهانی تؤام با پیوند احساسی و صمیمانه یک فرد متأهل با فرد دیگری که همسر قانونی وی نیست گفته می شود . خیانت جنسی به رابطۀ نامشروع یک فرد متأهل با فرد دیگری که همسر قانونی وی نیست ، گفته می شود . خیانت اینترنتی ، به گفتگو و تبادل تصاویر و مشخصات فردی متأهل با فرد دیگری که همسر قانونی وی نیست ، از طریق چَت و اینترنت ، اطلاق می گردد » 2 .
—————————————————————-
1- دکتر اصغر کیهان نیا ، خبر آنلاین ، ماهنامه پیام زن ، ش 235 ، ص 49 .
2- دکتر منصور بهرامی ، خبر آنلاین ، همان ، ص 49 .
البته باید اشاره کرد گاهی این بی عفتی از سوی یکی از اعضای خانواده بجز همسران ، رخ می دهد که شامل فرزندان هم می شود .
این بی عفتی ها موجب به وجود آمدن مسائل مختلفی بین اعضای خانواده می شود ،مسائلی همچون ؛ سوء ظن شدید به یکدیگر و عدم اعتماد ، کاهش محبت و احترام در میان اعضای خانواده ، آسیب های روحی و روانی به اعضای خانواده ، خود کشی یکی از اعضای خانواده خصوصاً شخص خیانتکار ، افزایش خشونت و نفرت ، تهمت و افترا به شخص سالم برای دور کردن اتهام از خود توسط شخص خیانتکار ، بروز مشاجرات خانوادگی ، کتک کاری ، قهر و ترک خانه و تشنج در محیط خانه ، از بین رفتن امنیت و آرامش از محیط خانه و طلاق و مشکلات عدیده بعدی ناشی از آن ، که همۀ این معضلات موجب عدم تحقق اهداف قرآنی و اسلامی زندگی خانوادگی می گردد که مهمترین آسیب خانوادگی بی عفتی است .
3- آسیب های اجتماعی
نادیده انگاشتن مسائل عفاف و عدم رعایت عفت ورزی ، بر روح و پیکر جامعه ، آسیب های جبران ناپذیری را وارد می کند . برخی از این آسیب ها سلامت فرهنگ و اخلاق جامعه و برخی نیز صورت و پیکره جامعه را تهدید به ویرانی می کند .
آسیب ها یی که سلامت اخلاق جامعه را تهدید می کند ، عبارتند از : 1 - افزایش بی بندوباری و فساد اخلاقی . 2- افزایش تجاوز به عنف . 3- افزایش سوء ظن و بی اعتمادی به افراد پیرامون در جامعه . 4- افزایش آمار فرزندان نامشروع .
5- افزایش آمار ارتباط های نامشروع . 6- افزایش آمار تجاوز به کودکان . 7- بالا رفتن سن ازدواج و مخاطرات ناشی از آن . 7- افزایش خود فروشی .
آسیب هایی که سلامت فرهنگ جامعه را تهدید می کند ،عبارتند از : 1- افزایش آمار طلاق و خرده فرهنگ شدن آن . 2- افزایش نارضایتی از اوضاع زندگی و ترک خانه . 3- افزایش فرزندان طلاق و مخاطرات بعدی ناشی از آن . 4- افزایش زنان بیوه بدون درآمد و مردان بیوه . 5- افزایش کودکان بدون سرپرست و سر راهی .
آسیب هایی که صورت و پیکرۀ جامعه را تهدید می کند ، عبارتند از : 1- افزایش کودکان خیابانی و بدون سرپرست . 2- افزایش دختران فراری و طرد شده از خانواده . 3- افزایش آمار خودکشی و خودسوزی . 4- افزایش شغلهای نامشروع . 5- افزایش خانه های فساد و جمعی .
2- راهکار دوم ؛ کشف علل بی توجهی به مسأله عفاف و بیان وظایف متولیان امور دینی ، فرهنگی ، اجتماعی و تربیتی
یکی از جلوه های معضلات و ناهنجاری های فردی ، اجتماعی و فرهنگی جوامع مسلمان ، بی عفتی و عدم رعایت مسائل عفت عمومی خصوصاً از جانب دختران و زنان جوان مسلمان است . از آنجائیکه چنین نمودهای رفتاری ، مبیّن خرده فرهنگ های ضد ارزشی و اسلامی است ؛ بنابر این شناسائی ابعاد مختلف آن و همچنین بررسی عمومیّت اجتماعی آن و علل و عوامل آن ، می تواند زمینه ساز کاهش و إن شاء الله حل نهایی آن باشد ؛ زیرا با تقسیم بندی علل بی توجهی به مسأله عفاف و ارائه شرح وظایف به متولیان امور دینی ، فرهنگی و اجتماعی به حل آن کمک شایانی خواهد شد .
علل بی توجهی به این مسأله در چند بعد قابل بررسی است . برخی از این ابعاد در حوزۀ مسائل شخصی و فردی مطرح است . برخی نیز مربوط به حوزۀ مسائل اقتصادی و فرهنگی است . گونه ای از این علل در رابطه با مسائل خانوادگی و اجتماعی است . بعضی از این علل مربوط به حوزۀ مسائل سیاسی است . در این قسمت به بیان برخی از این علل در ابعاد گوناگونش پرداخته می شود .
1-علل فردی و شخصی
بررسی عالمانه علل فردی ِ بی توجهی به مسأله عفت ورزی ، نیاز به مطالعه رفتار کسانی دارد که به رعایت آن توجه کافی ندارند . با جستجو و دقتِ نظرهایی که در اطراف خویش نسبت به عدم رعایت مصادیق عفت و سهل انگاری در رعایت موازین شرعی نموده ام ، به چنین نتایجی دست یافته ام .
أکثر جوانان و نوجوانانی که نسبت به مسأله رعایت عفاف ، بی توجه هستند . دارای این نقایص هستند :
1- 1- بحران هویت و عدم شناخت صحیح از خویشتن خویش و از پیشینه ملی ، مذهبی و فرهنگی خویش .
2- 1- عدم اعتماد به نفس و فقدان عزّت نفس
3- 1- ضعف مبانی عقیدتی و خلأ معرفتی و شناختی
4- 1- تمایل به تنوع طلبی و تجدّد
5- 1- ترس از متهم شدن به عقب ماندگی و نسبت دهاتی و شهرستانی گرفتن از سوی همسالان
6- 1- تربیت ناصحیح و غیر منطقی از سوی والدین
7- 1- تنبلی و تن پروری
8- 1- نداشتن الگوی خوب و کامل
9- 1- فقدان آموزش های صحیح و اصولی از سوی مدارس و اولیاء
10- 1- زیبایی دوستی و نیافتن این خصیصه در والدین و اطرافیان
11- 1- بیگانگی از مساجد و اماکن مذهبی و یا عدم دریافت اطلاعات صحیح از مراکز دینی
12- 1- نداشتن هیجان کافی در زندگی و جذابیت و تهیّج برخی از مصادیق بی عفتی .
13- 1- عدم شناخت کافی نسبت به مصادیق عفت .
14- 1- عدم مرزبندی در روایط
15- 1- عدم توجه به وظیفه خطیر خلیفية اللهی و انسان زیستن و انسان بودن
دقت در این موارد ، نکات ارزنده ای را آشکار می کند . اکثر جوانان در محیط خانه ، مدرسه و اجتماع رشد یافته اند . آنان در جامعۀ اسلامی زندگی کرده اند ؛ ولی با دین اسلام و مبانی و آموزه های سعادت بخش آن آشنا نشده اند و این به دلیل کم کاری و بی توجهی والدین و اولیاء مدارس و متولیان امور دینی و فرهنگی است ؛ زیرا جوانی که هویت دینی و ملی خود را نشناخته است و به ارزش وجودی خود پی نبرده است ، هرگز درصدد تعالی وجودی خویش برنمی آید . جوانی که در خانوادۀ مسلمان رشد یافته ؛ ولی معرفت و شناخت کافی نسبت به آموزه های دینی و موازین شرعی کسب نکرده است ، چگونه می تواند عقیدۀ سالم و کاملی نسبت به مسأله عفاف ، داشته باشد . جوانی که در سن بحرانی بلوغ ، زیبایی دوستی و تمایل به استفاده از زینت های ظاهری همچون لباس و کفش و . . . دارد و این خصیصۀ روحی او با برنامه ریزی صحیح ، هدایت نشده است ، چگونه می تواند این تمایل ذاتی خود را سرکوب نماید و درپی تنوع طلبی نباشد ؟
نوجوانی که به علت ترس از توهین و آزار و اذیت های لفظی و زبانی اطرافیان خود که تربیت صحیحی ندارند ، مجبور است تن به هر مُد و آرایشی بدهد ، چگونه می تواند با این ترس مبارزه کند ؟ جوانی که به دلیل عدم اعتماد به نفس و خود کم بینی متوسل به مصادیق بی عفتی اعم از پوشش ناهنجار ، راه رفتن و خندیدن تحریک کننده و . . . می شود ، چگونه می تواند به ارزش عفاف آگاه شود ؟ نوجوانی که زیبا دوست است و این ویژگی روحی متعالی را در نزد والدین و اولیاء مدارس نمی یابد ، چگونه می تواند این تمایل درونی اش را سرکوب کند و به سوی مُدهای ناسالم و ناهنجار کشیده نشود ؟
تمام این سوالات و پاسخ های مربوط به آنان ، مسئولیت های خطیری را می طلبد که والدین و اولیاء مدارس و خصوصاً تمام دلسوزان دینی و فرهنگی را موظف می کند به برنامه ریزی صحیح در این زمینه اقدام نمایند .
پیشنهادات سازنده
در این نوشتار با توجه به بضاعت اندک علمی و تجربیات محدود ، پیشنهادهایی به مسئولین امر ارائه می دهیم :
1- برگزاری کلاس های آشنایی با ویژگیهای دورۀ نوجوانی ، برای والدین و سرپرستان فرزندان در مراکز آموزشی و کانون های فکری و تربیتی .
در این کلاس ها و کارگاههای آموزشی والدین با خصوصیات دوران نوجوانی و چگونگی پاسخ دهی به خواسته ها و تمایلات روحی و فکری نوجوانان ، آشنا شده و روش های رفتار صحیح و عفیفانه را به آنان بیاموزند .
2- دعوت مساجد و اماکن مذهبی از دانش آموزان برای شرکت در کلاس های تربیتی و دینی جهت تقویت مبانی عقیدتی و کسب شناخت و معرفت صحیح نسبت به عقاید دینی .
3- برگزاری کلاس ها و کارگاههای عقیدتی و جلسات پرسش و پاسخ از سوی حوزه های علمیه و دعوت از مدارس و دبیرستان ها ، جهت شرکت دانش آموزان .
4- افزایش برگزاری کرسی های آزاد اندیشی از سوی حوزه های علمیه خواهران و دعوت از دانش آموزان و دانشجویان برای حضور در این نشست ها .
5-برگزاری همایش های عمومی با موضوعات هویت شناسی ، تربیت دینی ، الگو شناسی ، کنترل هیجانات نوجوانی ، شاد زیستن و . . .
6-تهیه جزوات شناخت خویشتن و کسب عزت نفس و اتکال به روح متعالی از سوی مساجد و اماکن مذهبی .
7- برگزاری جلسات آشنایی با ویژگیهای دوره نوجوانی و برخورد مناسب اسلامی با نوجوان برای پدران و مادران از سوی آموزش و پرورش در سطح مدارس خصوصاً مدارس راهنمایی .
8- برگزاری نشست های علمی از سوی اداره ارشاد هر شهرستان برای توجیه معلمان و مربیان پرورشی مدارس در جهت مواجهه با معضلات اخلاقی و ناهنجاری های رفتاری دانش آموزان نوجوان .
9- برگزاری کلاس های آشنایی با مصادیق عفاف و آثار فردی ، خانوادگی و اجتماعی و آثار دنیوی و اخروی رعایت عفاف در اردوهای جهادی و راهیان نور ، توسط وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم برای دانش آموزان و دانشجویان. با توجه به رواج و گسترش حضور و شرکت دانش آموزان و دانشجویان در اردوهای جهادی و راهیان نور ، لزوم برنامه ریزی و هدفگذاری در این اردوها ، ایجاب می کند مسئولین ذی ربط ، اقدام به برگزاری کلاس ها ، نشست ها و کارگاههایی به منظور تأمین این اهداف متعالی نمایند .
10- آشنایی جوانان و نوجوانان با هویت ملی و مذهبی از طریق اعضای خانواده و اولیاء مدارس وبرنامه های صدا و سیما .
نوجوانی که از عقیدۀ صحیح و راسخ ، برخوردار نیست و به خود زحمت تحقیق و بررسی برای یافتن عقیدۀ صحیح نمی دهد ، قهراً و حتماً از یک شخصیت و هویّت متغیّر و متزلزل برخوردار است و همچون گیاهی است که ریشۀ سستی دارد و نمی تواند در مقابل تند باد روزگار ایستادگی کند ؛ زیرا تردید و اضطراب و نگرانی ، از او جدا نمی شود ، خصوصاً در مقابل هوای نفس و وسوسه های شیطان ، نمی تواند استقامت کند و خواسته های نفسانی و سخنان ، آراء و عقاید دیگران او را همچون خس و خاشاک که در برابر طوفان و باد سهمگین قرار گرفته ، به این سو و آن سو
می کشاند 1 . .
2- علل فرهنگی و اجتماعی
در زمینۀ علل بی توجهی به مسأله عفاف ، برخی از عوامل مربوط به حوزۀ فرهنگ و اجتماع است . در این بُعد ، دولت و نهادهای خصوصی و عمومی ، نقش بنیادین ایفا می کنند ؛ زیرا با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سیاستهای استکبار ستیز این انقلاب مردمی و دینی ، بسیاری از نظام های کفر و طاغوت ، به مقابله با آن و برنامه ریزی جهتِ برانداختن اهداف متعالی آن ، اقدام نمودند . از سوی دیگر ، ضعف عملکرد نهادهای فرهنگی و اجتماعی ، بعد از پیروزی انقلاب ایران ، به دلیل جنگ تحمیلی ، موجب ضعف مبانی فرهنگی نسل های بعدی گردید .
در این قسمت به برخی از علل فرهنگی و اجتماعی که مهم تر و بنیادی تر است ، اشاره می کنیم .
1-2- تغییر ارزشهای فرهنگی به دلیل تهاجم فرهنگی از طریق ماهواره و اینترنت و . . . .
در اوایل انقلاب ، برخی از رفتارها ؛ همچون ایثار ، تعاون ، حجاب چادر ، خانه نشینی زن ، تربیت فرزند ، فرزند دار شدن ، ازدواج ، خوب شوهرداری کردن و قناعت و . . . به عنوان ارزش دینی و فرهنگی محسوب می شدند و مردم نسبت به این ارزشها ، احترام و تمایل زیادی داشتند . با گسترش وسایل ارتباط جمعی جهانی و ارتباط با شبکه های برون مرزی و دریافت تهاجمات برنامه ریزی شدۀ فرهنگی غرب و طاغوتهای زمان بدون نظارت و کنترل فرهنگی ، ارزش های فرهنگی دچار تغییرات محسوس و بنیادین گردید ؛ کار زنان در بیرون از خانه ، کنار نهادن چادر و جایگزینی آن با مانتوی بلند و کوتاه و تنگ شدن این مانتو در طول چند سال ، فرزند کمتر زندگی بهتر ، تمایل به تجملات و استفاده از زیورآلات ، ریخت و پاش های مجالس ازدواج و بالتبع مجالس عزاداری ، تجرّد ، طلاق و . . . ارزش های جدیدی بودند که در فرهنگ ملی – مذهبی ناب مردم ایران رسوخ کرده و تأثیرات منفی و بسیار نامطلوبی بر جا گذاشتند .
2 – 2 – تغییر ارزشهای اجتماعی به دلیل برخی خرده فرهنگ ها
در سالهای بعد از انقلاب ، مردم نظارت و کنترل کامل بر روابط اجتماعی داشتند . در مراکز اداری و خدماتی ، مردان به عنوان منشی ، استخدام می شدند . هرکس ناهنجاری رفتاری و اخلاقی از کسی مشاهده می نمود ، فوراً به
1- سید جعفر موسوی اصفهانی ، چرا مسلمانم ؟ ، ص .20
انجام دهنده اش تذکر می داد . والدین نظارت کامل بر رفتار اجتماعی فرزندانشان داشتند .همۀ فرزندان احترام اجتماعی خاصی برای والدین خصوصاً پدران خود قائل بودند . زنان با پوشش های اجتماعی و رفتار عفیفانه در جامعه حضور می یافتند . مردان ، با احترام خاصی با زنان نامحرم برخورد می کردند . پیران و سالخوردگان دارای جایگاه رفیعی در اجتماع بودند وکمک به دیگران و رفع حاجات و مشکلات اقتصادی و پرداخت بدهی های دیگران ، مایۀ مباهات و افتخار بود . با گذشت سالها و به دلیل ضعف مدیریتی مدیران فرهنگی و اجتماعی و برنامه ریزی های ناموفق آنها در تثبیت این فرهنگ های ارزشی ، برخی خرده فرهنگ ها ، موجب تغییر ارزشهای اجتماعی متعالی و جایگزینی آن با ارزشهای اجتماعی پست و ناهنجاریهای رفتاری و اخلاقی گردید . امروزه ، امر به معروف و نهی از منکر ، جز توسط افرادی اندک از جامعه ، تعطیل گردیده است . نظارت و کنترل عمومی مردم از بین رفته است . در مراکز عمومی و اداری و خدماتی ، داشتن منشی های خانم زیبا و جذاب ، رایج گردیده است . مردم با مشاهدۀ هر ناهنجاری رفتاری و پوشش ، به آسانی از کنار آن می گذرند . والدین فرزندان خود را بدون نظارت رها کرده و هرگونه ناهنجاری آنان را نادیده می انگارند . فرزندان ، برای والدینشان احترام قائل نیستند . پوشش های اجتماعی ، دچار تحولات بنیادین و ناهنجاری گردیده است ؛ حتی مردان به اصلاح صوت همانند زنان می پردازند . غیرت مردان ، حتی نسبت به ناموس خودشان تحریک نمی شود ، چه برسد به ناموس دیگران که آن را لگدمال می کنند . قرض الحسنه جای خود را به ربا خواری داده است . تمایل مردم به خدایی شدن و ملکوتی شدن ، کاهش یافته است و تمایل به انسان ماندن و روی زمین زیستن ، افزایش یافته است . تمام این وقایع ، واقعیت هایی هستند که موجب سده عفت ورزی جای خود را به بی عفتی بدهد و رفتار عفیفانه نه تنها مورد ستایش قرار نگیرد بلکه گاهی ، مورد تمسخر واقع شود .
پیشنهادات ارزنده و سازنده
با وجود تمام این معضلات اجتماعی ، به دلیل عمق معاف ناب اسلامی و آموزه های اصیل و سعادت بخش دین اسلام ، امکان برگشت به همان ارزش های اجتماعی اوایل انقلاب وجود دارد ؛ ولی نیاز به یک همت همگانی و بسیج عمومی و کار تربیتی در سطح تمام کشور دارد .
در همین راستا پیشنهاد می گردد :
1- آموزش معلمان و دبیران مدارس ، خصوصاً ابتدایی ، برای کسب اطلاعات و آگاهی های لازم در یاددهی و آموزش معارف ناب اسلام به کودکان و نوجوانان .
آموزش و پرورش وظیفه دارد برای اعتلای ارزش های موجود در جامعه و گسترش ارزش های اجتماعی اسلام ، دست به کار شده و با برگزاری کلاس ها و کارگاههای آموزشی و ارائه بهترین متون آموزشی ، درصدد ارتقای معلومات معلمان و اساتید مدارس و دبیرستان ها باشد تا آنان نیز با انتقال این مفاهیم ارزنده ، زمینۀ اصلاح ارزش های اجتماعی ناهنجار را فراهم آورند .
2- تهیه متون درسی و برگزاری نشست ها و کرسی های آزاد اندیشی از طرف وزارت علوم ، برای دانشگاهها و مراکز آموزش عالی .
دانشجویان و علم آموزان جوان ، به عنوان طلایه داران آیندۀ نظام جمهوری اسلامی ایران ، باید به گونه ای با ارزشهای اجتماعی ناب اسلام آشنا و عجین گردند که این ملزومات در تمام ابعاد زندگی ایشان مشاهده کردد . به همین منظور اقدامات سریع و عاجل وزارت علوم و مطالعات کافی ، اندیشمندان ، کارگشای دیگری در نهادینه کردن رفتار عفیفانه در اجتماع است .
3- احیای امر به معروف و نهی از منکر از طریق سازمان ها و نهادهای مردمی و دولتی .
این فریضۀ الهی که موجب زنده ماندن ملت ها و ارزش های متعالی آنان است ، باید به گونه ای در میان مردم خصوصاً نسل جوان ، رایج و معمول گردد که مردم به عنوان ناظران عمومی از رفتارهای غیر عفیفانه و فساد آلود جلوگیری نمایند .
3- علل سیاسی و اقتصادی
همانگونه که بیان شد ، با ظهور انقلاب اسلامی ایران و سیاستهای جهانی آن ، طاغوتها و کفّار جهان به برنامه ریزی هدفمند در جهت نابودی اهداف متعالی آن و براندازی آرمان ها و در نهایت خود نظام ، پرداختند .
برنامه ریزان این نظام ها و اندیشمندان و نظریه پردازان منحرف آنان ، بهترین راه مقابله با انقلاب اسلامی ایران را ، هجوم به ارزش هایی همچون چادر و عفاف زنان ، دانستند . آنان چنین برداشت نمودند که از بهترین روش های تخریب یک ملّت ، منحرف کردن سرمایه های ملت ها یعنی زنان و جوانان آن ملّت است ؛ زیرا آنان نیز دریافته اند که زنان همانند قلب هر ملّتی وظیفه تربیت نسل های بعدی را برعهده دارند و اگر این عضو اساسی را دچار بحران هویت و تغییرات اساسی در بینش و نگرش نمود ، نسل های بعدی خود به خود ، نابود و متلاشی می شوند ؛ البته اگر نسلی باقی بماند .
به همین منظور ، ارزش های منفی همچون خیانت به خانواده ، ترک خانه و زندگی ، کار در بیرون از خانه ، خود آرایی ، دلربایی در خیابان ، آرایش و تجملات ، فرار از خانه ، طلاق ، رها کردن فرزندان ، بی تفاوتی نسبت به همسر و فرزندان ، بی احترامی به خانوادۀ همسر را در میان زنان مسلمان از طریق برنامه ها و فیلم و سریال های ماهواره ای و مجلات و اینترنت و . . . رواج دادند .
این تبلیغات وسیع و بسیار هدفمند و جذاب ، چنان در میان برخی از دختران و زنان جوان و حتی سالخورده ، اثرگذار بوده است که امروزه شاهد ، حضور زنان بسیاری در سطح شهرها هستیم که این ضد ارزشها و ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی را مایۀ افتخار و مباحات خود می دانند و با کسانی که مخالف آن هستند ، دشمنی می نمایند .
علل اقتصادی پنهانی نیز در این اقدامات وجود دارد ؛ عللی همچون ، استفادۀ روز افزون از وسایل آرایشی ، مُدهای پوچ و مسخره و . . . که سودهای کلان اقتصادی آن متوجه همان طاغوت ها و کفّار جهانی و در یک کلام صهیونیسم جهانی است و موجب رواج بی عفتی و فساد و فحشاء در میان برخی از زنان و دختران جوان گردیده است ؛ به طوری که ارزش های عفاف را نادیده انگاشته و به آن دهن کجی می نمایند .
پیشنهادات سازنده
برای اصلاح این معضلات که ریشه در علل سیاسی و اقتصادی دارد ، بهترین پیشنهاد و راهکار ، اصلاح روش زندگی و اصلاح روش هزینه های اقتصادی است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می نمائیم .
1- ترویج قناعت و کاهش هزینه های اضافی خانواده
2- جایگزینی وسائل آرایش طبیعی با وسایل آرایش صنعتی و شیمیایی
3- جلوگیری از ورود کالاهای آرایشی از طریق نظارت و جلوگیری از فروش آن از طریق بازرسی
4- ساخت و پخش برنامه ها و مستندات و فیلم ها وسریال های تلویزیونی در راستای آگاهی دهی دربارۀ اهداف سیاسی استفاده از لوازم آرایشی
5- کنترل بر هزینه های لوازم آرایشی از طریق والدین و شوهران
6- کنترل و نظارت و جلوگیری از پخش فیلم های ضد اخلاقی و ارزشی شبکه های ماهواره ای ترکیه و دیگر کشورها
3-راهکار سوم ؛ آموزش ارتباط مؤثر به زوج های جوان برای إرضای تمایلات عاطفی و جنسی در محیط خانواده
با مطالعۀ رفتارهای غیر عفیفانه و ناهنجار ِ برخی از زنان و مردان جوان ، به این نتیجه می رسیم که عدم إرضای صحیح تمایلات عاطفی و جنسی در محیط خصوصی خانواده و روابط ناسالم و غیر منطقی برخی همسران ، موجب بروز برخی رفتارهای ناشایست و غیر غفیفانه در خارج از محیط خانه و در رابطه با مردان و زنان دیگر می شود .
برخی از همسران جوان ، دوران نامزدی تؤام با شادی و عشق وافر به یکدیگر می گذرانند ؛ ولی در فاصله کمی بعد از ازدواج و بروز مشکلات مختلف ، رابطه شان به سردی می گراید و در برخی فرهنگ های خاص ، به غلط ، گرم بودن رابطۀ زوجین را نشانه بی ادبی می دانند . به همین دلیل هریک از همسران درصدد جبران این معضل ، از طریق خارج از کانون خانواده ، برمی آیند و این کمبود و سردی عاطفی را از طریق پوشش های نامتعارف و غیر عفیفانه ، به منظور جلب نگاه و توجه دیگران و یا ایجاد روابط نامشروع در محیط کار و یا رفتار ناهنجار ؛ خنده های بی شرمانه و تحریک کننده ، حرکات بدن غیر عفیفانه ، صحبتهای غیر ضروری همراه با شوخی و خنده با نامحرمان و . . . انجام می دهند .
برای اصلاح این معضل فرهنگی و اخلاقی ، توجه به ارزش خانواده و جایگاه آن در رشد و تعالی اعضای آن ، دارای اهمیت است . باید توجه داشت که در دیدگاه اسلام ، برخلاف دیدگاه فرد گرای غربی ، اهداف تشکیل خانواده بسیار فراتر از ارضای میل جنسی زن و مرد بوده و شامل امور مختلفی می شود که مهمترین آنها عبارتند از : بقای نسل انسان ، سکون و آرامش همسرلن ، ارضای غریزۀ جنسی ، مشارکت در امور معنوی زندگی و تربیت نسل ، است که خداوند متعال با آفرینش جفتی در کنار انسان ، این نیاز او برآورده کرده و برای قانون مند کردن سازوکار ارضای این نیاز ، یک راه را مجاز دانسته و آن تشکیل خانواده است . 1
در زندگی خانوادگی ، همسران زمینه های رشد و تعالی یکدیگر را فراهم می آورند و همین عامل ، موجب بروز رفتارهای عفیفانه از آنان در خارج از محیط خانه می گردد .
1- آذر تاجور و سیاوش پور طماسبی ، بررسی تطبیقی زن در الهیات فمنیستی و اسلام ، فصلنامه طهورا ، ش سوم ، ص 48 .
یکی از نیازهای زندگی زناشویی مدارای همسران با یکدیگر است .رسول خدا ( ص ) رفق و مدارا را نیمی از معیشت می داند 1 . این کلام گهربار نشان دهندۀ اهمیت فراوان نرم خویی و رفتار همراه با ملایمت همسران در محیط خانه است .
امام صادق ( ع ) سه چیز را از ضرورت های تعامل موفق مرد با همسر خود می داند که نخستین آن سازگاری است ؛ « لا غِنی بالزّوج عن ثلاثةِ أشیاءٍ فیما بَینَهُ وَ بَینَ زَوجَتِهِ و هِیَ المُوافِقَةُ لِیَجتَلِبَ بِها مُوافَقَتِها و مُحَبَّتِها و هَواها . . . 2 »
نکته جالب توجه از این روایت این است که ، پیامد سازگاری مرد با زنش ، سازگاری متقابل زن و جلب محبت و
علاقه او است ؛ یعنی نتیجه مدارای مرد و عاطفه مثبت همسر ، محبت و همراهی مثبت زن است .
این امام همام در روایت دیگری ، ویژگی زن شایسته را سازگاری شمرده و او را عامل خوشبختی خانواده می دانند 3 . ایشان در بیان دیگری فقدان سازگاری در همسررا از جمله عواملی که موجب تلخ کامی ، پریشان حالی و دل مشغولی مرداست ، معرفی مینمایند4.
با توجه به این احادیث خصوصاً حدیث اخیر ، اهمیت سازگاری و مدارای همسران در تأمین نیاز های عاطفی و
جنسی مرد روشن می شود و همینطور بالعکس ؛ زیرا وقتی نیازهای مرد تأمین شد ، درصدد تأمین نیازهای همسرش برآمده و همین نکته عامل بروز رفتارهای عفیفانه خواهد شد5 .
محیطی که زن و شوهر در آن با یکدیگر زندگی می کنند باید دارای فضای عاطفی و معنوی خاصی باشد که در این نوشتار به صورت مختصر به آن اشاره می کنیم .
1- عنه صل الله علیه و آله و سلّم : الرِّفق نصفّ المَعیِشة . ( محمد باقر مجلسی ، بحار الانوار ، ج 71 ، ص 349 ، ح 19 .)
2- همان ، ج 78 ، ص 237 ، ح 70 .
3- مرحوم محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ح 258 .
4- علی بن بابویه ، صدوق ، الخصال ، ص 284 ، ح 34 .
5- عباس پسندیده ، کانون مهرورزی ، ج2 ، ص 127 .
1- فضای روابط همسران از نظر اسلام
در اندیشه اسلامی ، زن و مرد دارای دو نقش مکمل در خانواده هستند . رابطۀ مودت گونه و رحمت گونه 1 همسران رابطه و پیوندی بالاتر از شهوت 2 است . با توجه به این نقش مکمل ، مسئولیتهای مشترک و اختصاصی بر طبق ضوابط دینی در همه حال باید رعایت گردد3 . حرکات زن و شوهر نسبت به یکدیگر باید محصول ادب و وقار ، دوستی و رفاقت ، تعاون و همکاری ، عشق و علاقه ، تواضع و فروتنی باشد ؛ کردار زن و شوهر نسبت به هم باید بر اساس
احترام متقابل وارج نهادن به شخصیت یکدیگر باشد 4 . زن و شوهر ، انتظار محبت کردن از یکدیگر دارند و محبت خواهی و انس طلبی و آرامش به برکت کامیابی های مشروع از اهداف متعالی ازدواج است 5 .
فضای روابط همسران از منظر قرآن کریم ، باید مملو از بایسته ها و شایسته های ناب اخلاقی باشد که پیوند مودّت آمیز و عاشقانه همسران را محکم و استوار می نماید . ثمرۀ شناخت اصول اخلاقی حاکم بر روابط همسران از منظر قرآن کریم ، ارمغانی نوین و تمدنی ناب است . از جمله آن اصول اخلاقی ، اصل معاشرت به معروف 6 است . مطابق فرهنگ غنی قرآنی ، هریک از همسران باید با یکدیگر به معروف رفتار نمایند . معروف از جمله واژه هایی است که همواره ار معنای آن نوعی وضوح و بداهت به چشم می خورد و از سویی به دلیل عام بودن و کلیت آن ، از نوعی ابهام و پوشیدگی برخوردار است ؛ در هرحال معروف در معنای دقیقش یعنی ؛ هر فعلی که توسط عقل و شرع پسندیده است 7 .
—————————————————————————
1- سوره مبارکه روم ، آیه شریفه 21 .
2- مرتضی مطهری ، نظام حقوق زن در اسلام ، ص 169 .
3- محمد رضا زیبایی نژاد ، درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام ، ص 82 .
4- حسین انصاریان ، نظام خانواده در اسلام ، ص 225 .
5- زهرا ناصر الدین ، محبت در خانواده ، فصلنامه تخصصی هدی ، ش 20 ، ص 46
6- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 19 .
7- حسین بن محمد راغب اصفهانی ، مفردات الفاظ القران الکریم ، ص 561
با جستجو در فرهنگ قرآنی ، معروف به معنای « آنچه نیک است » مشترک معنوی است که بر همه مصادیق خود صدق می کند ؛ یعنی بر « ادای حقوق مادی به شیوۀ نیکو 1 » ، « ارائه سخن به نحو نیکو 2 » ، « وصیت نیکو 3 » و معاشرت به نیکو دلالت دارد .
به طور کلی رفتار و معاشرت به معروف ، به معنای رفتاری است که مربوط به اطاعت خداوند و تقرّب به سوی او و احسان به معروف و . . . باشد 4 .
در تفسیر جملۀ « عاشروهن بالمعروف » مفسران قرن دوم تا زمان معاصر ، اکثر قریب به اتفاق ، معاشرت شایسته و خوش رفتاری را بیان کرده اند 5 .
با مطالعه بیشتر در این باره به این نکته مهم دست می یابیم که قرآن کریم روابط همسران را براساس صلح و سازش 6 و احسان 7 و تقوای الهی و آنچه مطلوب خداست ، تعریف می کند .
.
1- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 25 .
2- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 8 .
3- سوره مبارکه بقره ، آیه شریفه 180 .
4- جمال الدین محمد بن مکرم الافریقی المصری ( ابن منظور ) ، لسان العرب ، ج 10 ، ص 112 .
5- ناصر قربان نیا ، بررسی اصل معاشرت به معروف میان همسران از منظر قرآن کریم ، فصلنامه علمی – ترویجی بانوان شیعه ، سال 6 ، ش 20 ، صص 102- 105
6- سوره مبارکه نساء ، آیه شریفه 128 .
7- سوره مبارکه الرحمن ،آیه شریفه 60 .
2- شناخت روحیات زن توسط مرد
برای برقراری رابطۀ سالم و رضایت بخش بین همسران ، مردان باید روحیات و ویژگیهای اخلاقی جنس زنان را بشناسند و نیز شناخت نسبی نسبت به شخص همسر خود داشته باشند . مردان باید بدانند :
1- لازمۀ شادابی روح زن و جلوگیری از افسردگی و پژمردگی او ، این است که خود را محبوب همسر خود ببیند و از عشق و علاقۀ او نسبت به خود مطمئن باشد ؛ همین اطمینان و اعتماد ، امنیت خاطرش را تأمین می کند و به آرامش درونی او می افزاید .
در همین راستا مردان باید محبت خود را به صورت کلامی و بصری و رفتاری به زنان خود ابراز دارند ، کلماتی همچون ؛ عزیزم ، دوستت دارم ، زیبای من ، عشق من و نگاههای محبت آمیز و چشم و ابرو نشان دادن از روی محبت ، موجب فرستادن امواج مثبت عشق به زنان می شود . تهیه یک شاخه گل ، بوسیدن همسر ، دست دادن ، هدیه دادن ، نوازش کردن همسر ، از راههای انتقال محبت از طریق رفتار است 1 .
2- مردان باید بدانند لازمۀ ایجاد ارتباطی شایسته ، برتر و پرجاذبه ، شناخت کلی نسبت به دو مسأله است : 1- شناخت دنیای زنان از طریق مطالعه 2- شناخت ویژگیهای همسر خود ، روحیات ، حساسیت ها ، ارزش ها ، سلایق و توانمدیهای او
؛ شناخت نیازها و راههای ارضای آن . مردان باید توجه کنند که همواره مسئولیت سنگینی در حفظ رابطۀ گرم و صمیمی با همسر خود دارند و این مسئملیت ها در دوران بارداری و شیردهی و پیش دبستانی و بیماری همسر یا فرزند و . . . چند برابر می شود 2 . در راستای تأمین این نیاز عاطفی زنان ، پیامبر مهربانی می فرمایند : « هرکس از دوستان ما باشد به همسرش اظهار محبت می کند و نیز هرچه ایمان انسان کامل تر باشد ، محبت به همسرش را بیشتر می کند » 3 .
————————————————————————————————
1- زهرا ناصر الدین ، محبت در خانواده ، فصلنامه هدی ، ص 46 .
2- محمد مهدی صفورایی ، زیباترین رابطه ، فصلنامه هدی ، ص 48 .
3- محمد باقر مجلسی ، بحار الانوار ، ج 103 ، ص 223 .
برای جلوگیری از آفاتی که از ناحیۀ مردان متوجه رابطه با همسرانشان است ، مردان باید از دروغ ، بدزبانی ، تند خویی ، بد اخلاقی ، تهمت ، افترا ، استهزاء ، ناسپاسی ، بی تفاوتی ، قهر و عصبانیت ، و . . . دوری نمایند تا در شکل گیری رابطۀ زیبا با همسرانشان و ادامۀ این رابطه ، سهم اساسی و نقش بنیادین ، داشته باشند . مردان باید بدانند ، زن از نظر آفرینش و خلقت ، ظریف ، لطیف ، کانون مهر و عاطفه و منبع عشق و علاقه و حیا و شرم است ، در رفتار خود با او لازم است تمام این خصوصیات را لحاظ کند 1 .
3- شناخت روحیات مرد توسط زن
همانگونه که در عنوان قبلی در مورد مردان اشاره شد ، زنان نیز باید دنیای همۀ مردان و خصوصیات و ویژگیهای خاص مردانه را بشناسند و همچنین مؤلفه های شخصیتی شوهر خود رانیز شناخته و به روحیات ، حساسیت ها ، ارزش ها ، سلایق ، توانمندی های او آشنایی داشته باشند .
زنان باید بدانند :
1- شوهرانشان نیاز به خدمتکار ندارند ؛ بلکه همسرانی می خواهند که در عین کدبانوگری ، محبت و عشق خود را نیز اظهار دارند .
2- مرد موفق مردی است که یقین داشته باشد ، بهترین شوهر برای همسرش است و زنش او را پشتوانه و مدافع خود می داند .
3- مردان نسبت به خانواده پدری شان احساس تعصب و وابستگی دارند ؛ پس باید اجازه دهند این رابطه بعد از ازدواج نیز گرم باشد و هرگز به مادر شوهر یا خواهر شوهر توهین نکنند .
4- شغل زن ، نباید باعث شود او با جسمی خسته و عصبی به منزل بیاید ؛ زیرا تن خسته ، توانایی آرامش بخشی به محیط خانه را ندارد .
5- فرزندان نباید بر حُسن رابطه او با شوهرش خللی وارد آورند .
—————————————————————————–
1 - محمد مهدی صفورایی ، زیباترین رابطه ، فصلنامه هدی ، ص 48 .
6- از تحقیر و توهین به شخصیت و توانمندیهای همسر خودداری کنند ، زیرا آنگونه که او را معرفی کنی ، دیگران با او همانگونه رفتار می کنند .
7- خریدارانه ترین نگاه ها را باید به چهرۀ همسر تقدیم نماید ؛ گیراترین کلام خود را تقدیم همسر نماید ؛ پرجاذبه ترین رفتارها را در ارتباط با شوهرش به نمایش بگذارد و با ارضای به موقع نیازهای فطری و روانی شوهرش ، او را از آفات اجتماعی ، مصون بدارد .
به صورت کلی ، زن باید بداند شوهرش از نظر خلقت موجودی قوی ، مقاوم ، دارای حالات و احوالات سنگین تر از زن است و ساختمانی دارد که قوام زندگی به وجود اوست . به همین دلیل ، همسران با کرامت ، باید در رفتار خود نسبت به شوهرانشان این معانی را رعایت نمایند که تحقق اصل عالی توافق و همزیستی مسالمت آمیز در سایۀ رعایت این واقعیات از جانب دو طرف امکانپذیراست1 . در پایان این راهکار ، به این نتیجه می رسیم که ارتباط سالم همسران که برپایۀ معاشرت به شایستگی و ارضای صحیح تمایلات عاطفی و جنسی در محیط زناشویی است ، موجب بروز رفتار عفیفانه از سوی همسران در ارتباط با دیگران ، می گردد و همین ارتباط سالم ، موجبات تعالی و رشد اخلاقی و فرهنگی جامعه را فراهم می آورد .
1- 1- حسین انصاریان ، نظام خانواده دراسلام ، ص255 .
4- راهکار چهارم ؛ آموزش به مادران و پدران برای تربیت عفیفانه فرزندان
قبلاً اشاره شد که کانون خانواده ، محل تربیت فرزندان و رشد و تعالی اعضای آن و درپی آن رشد و تعالی اعضای جامعه است ؛ به همین دلیل با آموزش عفاف به فرزندان از همان خردسالی ، زمینۀ فراگیرنمودن عفاف در خانواده و جامعه ، فراهم می آید . با توجه به جامعیت و کمال برنامه ها و آموزه های دین مبین اسلام ، این شیوه یعنی عفیف نمودن کودکان ، مورد توجه ویژه شارع مقدس قرار گرفته است . برای عمل به این برنامه ، رسول اکرم ( ص ) : « زن های نامحرم از بوسیدن پسر بچه ای که سنش از هفت سال تجاوز کرده است ، خودداری کنند1 » . این سخن گهربار برای محفوظ ماندن کودکان از بلوغ زود رس و مسائل و پیامد های ناشی از آن است . پیامبر اکرم ( ص ) برای عفیف بزرگ شدن و آلوده نشدن فرزندان به گناه و مسائل جنسی ، به والدین توصیه می کند :
« به خدا قسم ، اگر مردی با همسر خود بیامیزد و در آن اطاق کودک بیداری آن دو را در حال آمیزش ببیند ، یا سخنان آنها و صدای تنفسشان را بشنود ، آن طفل هرگز رستگار نخواهد شد ، اگر دختر یا پسر باشد ، از حریم عفاف فاصله خواهد گرفت و سرانجام به زناکاری آلوده می شود 2 » . ایشان در توصیه پیشگیرانه ای می فرمایند : « بستر خواب پسر بچه با دختر بچه ، پسر بچه با پسر بچه و دختر بچه با دختر بچه ، در ده سالگی باید از هم جدا شود 3 » .
برخی مسائل وجود دارد که مادران خصوصاً جوان نسبت به آن سهل انگاری دارند ؛ مسائلی همچون ، پوشیدن لباس های نیمه عریان و نازک در حضور فرزندان پسر ، استفاده از لوازم آرایش و زینت هایی که موجب تحریک شهوت پسران نوجوانشان می شود . این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که همۀ عوامل تحریک کننده جنسی فرزندان باید در کانون خانواده ، حذف گردد و روابط جنسی اعم از بوسیدن همسران یکدیگر را و . . . محدود به محیط خلوت زناشویی گردد .
برخی از مسائل نیز وجود دارد که پدران نسبت به آن بی توجه هستند ، نوازش یا لمس بدن همسر در حضور فرزندان ، رفتار غیر عفیفانه ای است که موجب تحریک قوۀ شهوت و کنجکاوی فرزندان می شود و متأسفانه برخی از آنان درصدد تجربۀ این اعمال برآمده و مشکلات و مسائل جبران ناپذیری را به وجود می آورند .
1- رضی الدین حسن بن فضل طبرسی ، مکارم الاخلاق ، ص 223 .
2- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ،ص 500 .
3- علی بن بابویه ( شیخ صدوق ) ، من لایحضره الفقیه ، ج 3 ، ص 436 .
5-راهکار پنجم ؛ بالابردن سطح غیرت و عفاف مردان
درفصل اول بیان شد که غیرت به معنای تعصّب ، ناموس پرستی ، محافظت از عصمت و آبرو و نگهداری از عزّت و شرف است .
اگر غیرت بری با درد باشی وگر بی غیرتی نامرد باشی
تعصّب در مواردی پسندیده و گاهی ناپسند و غلط است ؛ تعصّب و غیرت پسندیده نسبت به پاسداشت ارزش های الهی ، از مهم ترین صفات دین باوران و انسان های آزاده است . حساسیت در مقابل آسیب هایی که متوجه جایگاه رفیع عفاف است و ترسیم آن ها ، در سیرۀ بزرگان دین ، اهمیت به سزایی دارد . این نوع غیرت پسندیده که موجب حفظ ناموس می شود ، به عنوان صفتی که پیشوایان دینی ما نسبت به آن توصیه و تأکید کرده اند ، پر ارزش و از برکات عفت ورزی است ؛ زیرا شخص غیور برای مراقبت از ناموس و شرف خود ، به ناموس دیگران احترام می گذارد .
پیامبر اکرم ( ص ) در این باره عکس العمل تکوینی و طبیعی غیرت داشتن را چنین توصیف می فرمایند : « عَفُّوا عَن نِساء النّاس تَعِفَّ نِسائَکُم 1 ؛ در مورد زنان مردم عفت پیشه کنید تا دیگران در مورد زنان شما عفت پیشه کنند » . اهمیت غیرت به قدری شایان توجه است که پیشوای ششم شیعیان ، امام صادق (ع) ، حساسیت در حفظ ناموس و عفت خانواده را از خصایص برگزیدۀ مرد در مدیریت صحیح خانواده می داند 2 .
امام رضا (ع) نیز غیرت را از صفات انبیاء الهی معرفی می نمایند : « پنج صفت از صفات انبیاء را بیاموزید ؛ 1- مواظبت براوقات نماز . 2- غیرت . 3- سخاوت . 4- شجاعت . 5- معاشرت زیاد با خانواده . 3 »
با وجود این بیانات گهربار ، گاهی غیرت بی جا و ناپسند است و خود عاملی برای ایجاد مشکلات خانوادگی و ناراحتیهای روحی و . . . می گردد . امام علی (ع ) در نامه معروفشان به امام حسن (ع) با اشاره به ضررهای افراطی گری در حفظ ناموس و غیرتمندی بی جا ، می فرمایند : « از غیرت نشان دادن بی مورد اجتناب کن ؛ زیرا این عمل درستکاران را بیماردل و افراد پاکدامن را به سوی شک و بد گمانی سوق می دهد 4 » .
1- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ص 554 .
2- حسن بن شعبه حرّانی ، تحف العقول عن آل الرسول ، ص 322 .
3- محمد باقر مجلسی ، بحارالانوار ، ج 62 ، ص 3 .
4- محمد دشتی ، ترجمۀ نهج البلا غه ، نامۀ 31 .
شخص با غیرت ، نسبت به حفظ شئونات خانوادگی و حرمت ناموس خود ، حساس است و به نوعی از بی عفتی همسر و اهل خانواده اش ممانعت می نماید ؛ پس یکی از راهکارهای تقویت فرهنگ عفاف در خانواده و جامعه ، برانگیختن حسّ غیرت و تعصّب پسندیده مردان است ؛ زیرا غیرت مردان هم ناشی از عفاف خود آنان است و هم زمینۀ عفت ورزی همسرانشان و دخترانشان را فراهم می آورد . برعکس مردی که عفیف نباشد ، غیرت هم نخواهد داشت ؛ زیرا او به ناموس دیگران احترام و حریم قائل نیست ؛ پس برایش مهم نیست که دیگران نسبت به ناموس او چه رفتاری خواهند داشت ؛ پس غیرت هم به خرج نخواهد داد ؛ زیرا امام علی (ع) این نکته ارزشمند را خاطر نشان کرده اند که : « ما زَنی غَیُورٌ قَطَّ ؛ هرگز یک انسان غیرتمند زنا نمی کند1 » . شخص غیور ناخودآگاه این قانون طبیعی را که هر عملی ، عکس العملی دارد را درک می کند و این کلام گهربار حضرت علی (ع) را که « هرچه دهی همان ستانی و هرچه بکاری همان درو کنی و هرچه کنی همان را با تو کنند2 » را در درون پاک خود دریافته و بدان ملتزم گشته است . اگر در جامعه ای غیرت از بین برود ، فرهنگ عفاف نیز رو به نابودی خواهد گذاشت ؛ چون از یک سو ، مردان فاقد غیرت ، خود عفیف نیستند و از سوی دیگر همین مردان ، نسبت به ناموس خود ، پاسداشت و محافظت ندارند و بی عفتی آنان را نادیده می گیرند . مرد بی غیرت نسبت به روابط و پوشش و رفتار همسرش بی تفاوت است و زن او آزادانه و بدون حریم و قید و بند ، با همه معاشرت می کند .
در این زمینه روایتی از امام صادق (ع) آمده است که می فرمایند : « حرّمت الجنة عَلَی الدیّوث ؛ خداوند بهشت را بر مرد بی غیرت دیّوث حرام کرده است 3 » .
دَیّوث صفتی است که اگر کسی به دیگری گوید ؛ علاوه بر آنکه گناه کرده است و فحش محسوب می شود ، حدّ هم دارد ؛ زیرا به کسی اطلاق می شود که از دیدن یا بودن همسرش با دیگری باک ندارد و به مسأله غیرت مردان مربوط می شود و اگر چنین صفتی به مردی اطلاق شود ، بی غیرت خوانده می شود 4 .
در پایان این راهکار اشاره می کنیم که موارد دیگری بود که به عنوان راهکار قابل طرح و بررسی بود ؛ ولی به علّت ضیق وقت از آوردن آنها صرفنظر می کنیم .
1- حسن بن شعبه حرانی ، تحف العقول ، ص 156 .
2- همان ، ص 157 .
3- محمد کلینی ، الکافی ، ج 5 ، ص 535 .
4- احمد بن برقی ، المحاسن ، ج 1 ، ص 355 .
نتیجه
عفت یک ملکه درونی است که در اثر تمرین و تهذیب روح در نفس ایجاد می گرددو مانع از تسلّط شهوت و هوای نفس بر انسان می گردد .
عفت ورزی و خویشتنداری گاهی در مقابل محرمات الهی و گاهی در مقابل مکروهات و مباحات و کارهای روزمرّه اتفاق می افتد .
در فرهنگ عمومی ، گاهی عفت با حیاء مترادف در نظر گرفته می شود ؛ ولی عفت شامل حیای مثبت و پسندیده است و نه حیای مذموم و ناپسند که موجب عقب ماندگی و رکود است .
در فرهنگ اسلامی ، عفاف نوعی فضیلت اخلاقی و رفتاری است که نشان دهندۀ طهارت درونی و بیرونی انسان عفیف است .
عفت دارای مصادیق مختلفی همچون ؛ عفت در گفتار ، در رفتار ، در پوشش ، در نگاه ، در نیّت ، در آرایش ، در شکم ، در تقاضای کمک از مردم ودر بیان و قلم است .
فضیلت اخلاقی عفت با تقوا و حیاء متفاوت است ؛ زیرا تقوا به معنای حفظ نفس از همۀ گناهان است ؛ ولی عفت به معنای حفظ نفس از شهوات انسانی و مختص به مباحث خاصی است .
غیرت به معنای حس دفاع از ناموس و ارزشهای مقدس و متعالی دینی ، ملی و فرهنگی و مقدمۀ عفاف است ؛ زیرا کسی توانایی حفظ نفس از شهوات انسانی را دارد که ، حس درونی ترغیب کننده به این نوع دفاع را ، داشته باشد .
واژۀ عفت و مشتقات آن در قرآن کریم ، در مورد عفت جنسی و اقتصادی به کار رفته است ؛ البته برخی معانی وجود دارد که دال بر عفاف است ولی با لفظ عفت به کار نرفته است .
در قرآن کریم ، زنان به عنوان پرچمداران فرهنگ عفاف ، نقش اساسی و بنیادین در تحکیم و ایجاد عفت عمومی ایفا می کنند .
در روایات اسلامی ، به عفت ورزی با جایگاه و اهمیت ویژه پرداخته شده است . در احادیث رسیده از معصومین (ع) مواردی از قبیل کمیّت و کیفیّت سخن گفتن با نامحرم ، عفت در پوشش ، عفاف در زمینۀ رفتار ، عفت شکم ، عفت فرج و . . . مورد اشاره قرار گرفته است .
بین رعایت فرهنگ عفاف و مصادیق آن و سلامت اخلاق و فرهنگ جامعه ، رابطۀ مستقیمی وجود دارد . نهادینه کردن فرهنگ عفاف نیاز به یک بسیج عمومی و عزم ملی همگانی دارد که برای تحقق آن تمام اعضای جامعه اعم از زوج های جوان ، والدین ، اولیاء مدارس ، متولیان امور دینی و فرهنگی ، سازمان ها و نهادهای عمومی و خصوصی و دولتی ، نهادهای مردمی و وزارت آموزش و پرورش ، وزارت علوم ، وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی و . . . باید با خلوص نیّت و تمام توان ، اقدام به فعالیتهای سازنده و اصولی نمایند .
راهکارهای پیشنهادی در این نوشتار گام کوچکی در ایجاد ، تقویت ، تحکیم و ثبات فرهنگ عفاف در میان خانواده ها و جامعه است .
فهرست منابع
*قرآن کریم
1- ابن بابویه ، (شیخ صدوق) محمدبن علی ، من لایحضره الفقیه ؛ انتشارات جامعه مدرسین قم ، قم ، 1413ه.ق.
2- ——- ، الخصال ؛ انتشارات جامعه مدرسین قم ، قم ، بی تا .
3- ابن منظور ، جمال الدین محمد ، لسان العرب ؛ دار صادر ، بیروت ، 2000 میلادی .
4- احمدی ، حبیب ا… ، رسول ا… الگوی زندگی ؛ فاطمیا ، قم ، 1378 .
5-آذرنوش ، آذرتاش ، فرهنگ معاصر عربی – فارسی ؛ نشر نی ، تهران ، 1379 .
6- انصاریان ، حسین ، نظام خانواده در اسلام ؛ ام ابیها ، قم ، 1376 .
7- بهرام پور ، ابوالفضل ، نسیم حیات ( تفسیر جزء 30 ) ؛ هجرت ، قم ، 1377 .
8——— ، طراوت عفاف ؛ آوای قرآن ، قم ، 1389 .
9——– ، تفسیر یک جلدی مبین ؛ آوای قرآن ، قم ، 1390 .
10- پاک نیا ، عبدالکریم ، عفاف سرچشمه زیبایی ؛ نورالزهراء ، قم ، 1390 .
11- پسندیده ، عباس ، کانون مهرورزی ؛ مرکز امور بانوان نهاد ریاست جمهوری ، تهران ، 1389 .
12- دشتی ، محمد ، ترجمۀ نهج البلاغه امام علی (ع) ؛ مشرقین ، قم ، 1380 .
13 – دوست محمدی ، هادی ، شخصیت زن از دیدگاه قرآن ؛ بین الملل ، تهران ، 1379 .
14-راغب اصفهانی ، حسین بن محمد ، مفردات الفاظ القرآن الکریم ؛ ذوی القربی ، قم ، 1423 ه. ق .
15- زیبایی نژاد ، محمد رضا و محمدتقی سبحانی ، در آمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام ؛ دفتر مطالعات زنان ، قم ، 1383 .
16- سبحانی ، جعفر ، فروغ ابدیت ؛ بوستان کتاب ، قم ، 1383 .
17- ——- ، تاریخ اسلام ؛ خرّم ، قم ، 1378 .
18- شبّر ، عبدا… ، الاخلاق ؛ هجرت ، قم ، 1374 .
19- طریحی ، فخرالدین ، مجمع البحرین ؛ بی جا ، بی تا .
20- قرائتی ، محسن ، تفسیر نور؛ مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن ، تهران ، 1381 .
21- مطهری ، مرتضی ، نظام حقوق زن در اسلام ؛ صدرا ، تهران ، 1376 .
22- —— ، تفسیر سورۀ نور ؛ صدرا ، تهران ، 1380 .
23- موسوی اصفهانی ، جعفر ، چرا مسلمانم ؟ ؛ رستگار ، مشهد ،1382 .
24- ناصر ، سید احمد و دیگران ، المعجم الوسیط ؛ بی جا ، بی تا .